Stoicyzm
Nurt w dziejach filozofii utworzony przez Zenona z Kition (ok. 336 - 264 p.n.e.) i rozwijany przez wielu antycznych filozofów greckich i rzymskich. Jego nazwa pochodzi od budowli, w której Zenon nauczał w Atenach: Stoa Poikile (portyk malowany). W etyce: to przeświadczenie, że najwyższym dobrem dla człowieka jest szczęście, mające swoje źródło w poczuciu, że niezależnie od okoliczności, człowiek może całkowicie polegać na sobie i że wszystko, co wartościowe, zawiera się w jego duszy; człowieka, który osiągnął taki stan, stoicy nazywali mędrcem, a jego dobro cnotą; stoicki mędrzec, zawsze doskonale panujący nad sobą, uświadamia sobie dzięki rozumowi konieczność przenikającą naturę i działa zawsze zgodnie z nią. W filozofii społecznej: to przeświadczenie, że społeczeństwo jest organizmem (a nie zbiorem jednostkowych ludzi-atomów); człowiek ma obowiązki wobec innych ludzi i powinien wszystkich traktować tak samo: siebie samego, jak każdego innego człowieka; stoicyzm głosił kosmopolityzm i dążył do usunięcia granic. W ontologii (teorii bytu): to przeświadczenie, że świat jest materialny, (ale nie jest zbudowany z atomów, nie ma ziarnistej budowy, nie istnieje bowiem próżnia); jednak materia zawiera w sobie dwa składniki: czynny i bierny (pneumę = tchnienie i osady); aktywny czynnik to ognista materia kształtująca od wewnątrz z materii biernej przedmioty; stoicyzm korzystał z filozofii Heraklita z Efezu (ok. 545 - 484 p.n.e.) i przyjął za nim, że pierwotną postacią rzeczywistości jest ogień, z którego w procesie przemian wyłania się świat, by po cyklu czasu wrócić do postaci ognia; stoicy byli panteistami, to znaczy utożsamiali świat i boga, sądzili również, że świat kierowany jest przez rozumną naturę. W epistemologii (teorii poznania): to przeświadczenie, że wszelkie poznanie ma źródło w doświadczeniu zmysłowym, w postrzeżeniu, i że z niego umysł wysnuwa pojęcia; stoicyzm głosił, że istnieją specjalne postrzeżenia zwane kataleptycznymi, które są jasne i całkowicie prawidłowo ujmują rzeczy.
slawetny1