20.11.06
Wykład 8 PRAWO ADMINISTRACYJNE
Ogłaszanie aktów normatywnych
Warunkiem wejścia w życie ustaw, ratyfikowanych umów międzynarodowych za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie zgodnie z art. 88 Konstytucji. Należy ponadto zwrócić uwagę na ustawę z dnia 20 lipca 2000r. „o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych” (Dz.U. 2000r. nr 62 poz. 718 z późniejszymi zmianami). Wymieniona ustawa określa zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych oraz zasady i tryb wydawania dzienników urzędowych. Wprowadza też zasadę, że ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe. Odrębna ustawa może jednak wyłączyć obowiązek ogłaszania aktu normatywnego nie zawierającego przepisów powszechnie obowiązujących. Akty normatywne ogłasza się niezwłocznie. Zasadniczo akty normatywne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia chyba, że dany akt normatywny określi termin dłuższy. W uzasadnionych przypadkach akty normatywne, co prawda z pewnymi wyjątkami mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 14 dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym. Wyjątkowo zaś przepisy porządkowe wchodzą w życie po upływie 3 dni od dnia ogłoszenia lecz w uzasadnionych przypadkach przepisy porządkowe mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 3 dni. Jeżeli zwłoka w wejściu w życie przepisów porządkowych mogłaby spowodować nieodwracalne szkody lub poważne zagrożenia życia, zdrowia lub mienia można zarządzić wejście w życie takich przepisów z dniem ich ogłoszenia.
Powyższe zasady wchodzenia w życie nie wykluczają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach nie uwzględnia się dnia ogłoszenia z wyjątkiem przypadków, gdy akt normatywny wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Terminy wejścia w życie aktu normatywnego określone w tygodniach, miesiącach lub latach kończą się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada dniu ogłoszenia, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było, w ostatnim dniu tego miesiąca. Akty normatywne wydawane na podstawie ustaw można ogłaszać w okresie od dnia ogłoszenia danej ustawy a przed dniem jej wejścia w życie. Akt taki nie może wejść w życie wcześniej niż ustawa.
Dziennikami urzędowymi w rozumieniu ustawy są:
§ Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
§ Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”
§ Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski B”
§ Dzienniki Urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej
§ Dzienniki Urzędowe Urzędów Centralnych
§ Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe
W Dzienniku Ustaw zasadniczo ogłasza się:
1. Konstytucję
2. Ustawy
3. Rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta
4. Rozporządzenia wydane przez:
§ Prezydenta,
§ Radę Ministrów,
§ Prezesa Rady Ministrów,
§ ministrów kierujących działami administracji rządowej,
§ przewodniczących określonych w ustawach komitetów będących członkami Rady Ministrów,
§ Krajową Radę Radiofonii i Telewizji
5. Teksty jednolite wszystkich wymienionych wyżej aktów normatywnych
6. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw
7. Uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenia ministra.
Z kolei w Monitorze Polskim ogłasza się zasadniczo:
1. Zarządzenia Prezydenta wydane na podstawie ustawy,
2. Uchwały Rady Ministrów i zarządzenia Prezesa Rady Ministrów wydane na podstawie ustawy,
3. Teksty jednolite wszystkich wyżej wymienionych aktów normatywnych,
4. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Monitorze Polskim lub aktów normatywnych, które nie były ogłoszone.
W Monitorze Polskim B ogłasza się zasadniczo:
W dziennikach urzędowych ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz dziennikach urzędowych urzędów centralnych ogłasza się zasadniczo:
Natomiast w wojewódzkim dzienniku urzędowym ogłasza się:
1. Akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej
2. Akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik województwa, organ powiatu oraz organ gminy w tym statuty województwa, powiatu i gminy
3. Statuty związków między gminnych i związków powiatów
4. Akty Prezesa Rady Ministrów uchylające akty prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę i organy administracji niezespolonej
5. Wyroki sądu administracyjnego uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę i organy administracji niezespolonej, organ samorządu województwa, organ powiatu i organ gminy
6. Porozumienia w sprawie wykonywanych zadań publicznych zawarte między jednostkami samorządu terytorialnego oraz między organami administracji rządowej
7. Uchwałę budżetową województwa oraz sprawozdanie z dokonania budżetu województwa
8. Obwieszczenia o wygaśnięciu mandatu wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz o rozwiązaniu sejmiku województwa, rady powiatu lub rady gminy
9. Statut urzędu wojewódzkiego
10. Inne akty prawne, informacje, komunikaty, obwieszczenia i ogłoszenia, jeżeli tak stanowią przepisy szczególne.
Technika prawodawcza
Z punktu widzenia techniki prawodawczej należy zwrócić uwagę na brak ustawy o zasadach tworzenia prawa, co dotyczy również prawa administracyjnego. Co prawda pojawia się tutaj:
1. Regulacja czysto administracyjna w zakresie zasad techniki prawodawczej
2. Występują organy wewnętrzne Rady Ministrów właściwe w sprawach techniki prawodawczej
W obu przypadkach podstawą prawną są przepisy art. 14 i następne ustawy z dnia 8 marca 1996r. „o Radzie Ministrów” (Dz.U. 2003r. nr 24 poz. 199 z późniejszymi zmianami). Tak więc na podstawie art. 14 ust. 4 pkt. 1 wskazanej wyżej ustawy Prezes Rady Ministrów wydał rozporządzenie z dnia 20 czerwca 2002 roku w sprawie zasad techniki prawodawczej (Dz.U. nr 100 poz. 908). Określił on w szczególności elementy metodyki, przygotowania i sposób redagowania projektów ustaw i rozporządzeń oraz innych normatywnych aktów prawnych a także warunki, jakim powinny odpowiadać uzasadnienia projektów normatywnych aktów prawnych, jak również reguły przeprowadzania zmian w systemie prawa. Stosowanie zasad techniki prawodawczej powinno zapewnić w szczególności spójność i kompletność systemu prawa oraz przejrzystość tekstów normatywnych aktów prawa z uwzględnieniem dorobku nauki i doświadczeń praktyki. Na podstawie art. 14 ust. 1-3 wymienionej wyżej ustawy działa natomiast rada legislacyjna. W tym kontekście należy zwrócić również uwagę na rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1998 roku w sprawie zadań rady legislacyjnej oraz szczegółowych zasad i trybu jej funkcjonowania (Dz.U. 1998r nr 25 poz. 134 z późniejszymi zmianami). Rada legislacyjna działająca przy Prezesie Rady Ministrów jest organem opiniodawczo-doradczym Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów w sprawach stanowienia prawa i oceny jego stanu w określonych dziedzinach. Powołanie i odwołanie członków Rady Legislacyjnej należy do Prezesa Rady Ministrów. Z kolei w oparciu o art. 14a – 14o omawianej wyżej ustawy działa przy Prezesie Rady Ministrów podległe mu Rzędowe Centrum Legislacji, które wykorzystuje formę organizacyjną państwowej jednostki organizacyjnej. Rządowe Centrum Legislacji zapewnia koordynację działalności legislacyjnej Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i innych organów administracji rządowej. Rządowym Centrum Legislacji kieruje prezes centrum przy pomocy wice prezesów centrum oraz dyrektorów komórek organizacyjnych centrum. Prezesa centrum powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.
Formy działania administracji
Organy administracji publicznej podejmują różnego rodzaju działania. Determinują one pozycję różnych podmiotów. Zawsze są one regulowane prawem tzn. są podejmowane na podstawie i w granicach prawa zgodnie z art. 7 Konstytucji. Istotne elementy wspólne tych działań inaczej prawne formy. Prawna forma działania administracji publicznej to prawnie określone nadające się do wielokrotnego stosowania typ działań administracji publicznej. Pojęcie prawnej formy działania administracji publicznej ukształtowało się na gruncie prawa administracyjnego. Jego odpowiednikiem w prawie cywilnym jest pojęcie czynności cywilno-prawnej. Ponieważ administracja publiczna wykorzystuje również prawo cywilne to w pojęciu prawnych form działania administracji musi znaleźć także pojęcie czynności cywilno-prawnej. Wyodrębnienie prawnych form działania administracji następuje jednocześnie w ustawodawstwie, doktrynie prawa administracyjnego i w orzecznictwie sądowo-administracyjnym.
Spotykamy 3 sposoby posługiwania się formami działania w ustawodawstwie:
1. Wyraźne określenie formy
2. Określenie zadań i pozostawienie wyboru formy z pośród ściśle przewidzianych prawem
3. Ogólne określenie zadań i pozostawienie wyboru formy nie zabronionej przez prawo
Pojęcie prawnych form działania administracji publicznej zakłada jej aktywność. Jeżeli administracja nie podejmuje tej aktywności, chociaż powinna się nią wykazać to mamy do czynienia ze stanem patologicznym, który określa się mianem bezczynności administracji lub milczenia administracji. Taki stan nie jest forma działania, ale rodzi też określone skutki. Pewna sekwencja występowania określonych form działania administracji wskazuje na metodę działania administracji (przykładowo można mówić o metodach represyjnych i prewencyjnych administracji publicznej). Katalog prawnych form działania administracji jest otwarty i budzi kontrowersję, gdy chodzi o zaliczenie do niego form dopiero tworzących się jak chociażby umowa administracyjna, przyrzeczenie administracyjne, informacje urzędowe. Poza tym ten katalog zmienia się w czasie i jest różny w różnych państwach.
Można wyróżnić rodzaje form działania administracji:
1. Działania prawne i działania faktyczne - celem działań prawnych jest wywołanie skutku prawnego i odwrotnie, celem działań faktycznych nie jest wywołanie skutku prawnego, chociaż taki skutek wywoływać mogą
2. Działania zewnętrzne i wewnętrzne
3. Działania władcze i działania nie władcze – te pierwsze rozstrzygają jednostronnie o pozycji danego podmiotu a te drugie odwrotnie, nie rozstrzygają
4. Działania administracyjno-prawne i działania (czynności) cywilno-prawne
5. Działania proste (występuje jedna forma), złożone (występują co najmniej 2 formy a ich liczba jest zawężona) i ciąg działań administracyjnych (może występować kilkanaście form działania)
Do neoklasycznego katalogu form działania administracji zalicza się:
§ Akty normatywne
§ Akty administracyjne
§ Ugody
§ Porozumienia administracyjne
§ Czynności cywilno-prawne
§ Czynności faktyczne
1
freshmen2