tworzenie dvd w linuksie.pdf

praktyka

Tworzymy własne DVD

Tworzymy DVD-Video

Piotr Wolny

Z roku na rok nasze komputery coraz częściej stają się multimedialnymi centrami domowej rozrywki, co

w praktyce oznacza m. in., że posiadamy na nich coraz więcej plików video. I niezależnie od tego czy są

to własne nagrania z kamery albo aparatu fotograicznego, zapisy audycji telewizyjnych czy nawet ilmiki

ściągnięte z internetowych serwisów w rodzaju youtube.com bądź video.google.com , wcześniej czy

później odczujemy potrzebę ich nagrania na płycie, która może być odtworzona w każdym domowym

odtwarzaczu DVD.

Video oczywiście wiąże się z pewnymi nie-

dogodnościami. Po pierwsze – dane w for-

macie MPEG2, w rozdzielczościach zgod-

nych z normą DVD, będą zajmowały bardzo wiele miejsca

na dyskach optycznych. Dodatkowo ich konwersja potrwa

długo, a w wielu przypadkach będzie to ponowna „strat-

na” kompresja danych, więc możemy obniżyć odrobinę ja-

kość materiału. W zamian za to otrzymamy jednak płytę

najbardziej przenośną i pewną w działaniu. Stosowane na

DVD-Video wysokie rozdzielczości zapewnią nam też za-

wsze dość wysoką jakość materiału.

W przypadku „domowych” płyt DVD-Video najczę-

ściej na jednym nośniku umieścimy wiele bardzo różnych

materiałów. Wtedy tym większego znaczenia nabiera

utworzenie własnego menu płyty, dzięki któremu można

wygodnie wybrać właściwy materiał do odtwarzania.

ściągnięty z jednego z kilkudziesięciu internetowych ser-

wisów z darmowymi ilmikami. Zawsze jednak musi on

zostać najpierw skonwertowany do formatu MPEG2.

Spośród opisywanych w dalszej części programów nie-

które potraią – lepiej czy gorzej – automatycznie wykonać

konwersję wybranego przez nas materiału video do od-

powiedniego formatu. Jednak w większości przypadków

musimy sami skonwertować nasze pliki, zanim zaczniemy

„składać” je w płytę DVD-Video. Zdecydowanie polecam

właśnie takie podejście – konwersja do MPEG2 zajmuje naj-

więcej czasu i warto ją wykonać programem, który będzie

w tym „najpewniejszy”, a gdy wykonamy tę najbardziej cza-

sochłonną czynność, będziemy mogli spokojnie testować

różne programy do „składania” płyty w całość.

Plik, który ma stać się częścią DVD-Video musi zostać

skonwertowany do formatu MPEG2 i to zgodnie z dosyć ści-

śle określonymi parametrami. Przede wszystkim do wyboru

mamy tylko cztery rozdzielczości (720 × 576, 704 × 576, 352 ×

576 oraz 352 × 288), ilość klatek na sekundę musi wynosić 25,

proporcje obrazu powinny być ustawione na 4:3 albo 16:9,

dźwięk natomiast musi być w formacie LPCM, MP2 albo AC-

3. Dodatkowym restrykcjom podlegają maksymalne i szczy-

Przygotowanie plików video

Na płycie DVD-Video możemy umieścić absolutnie do-

wolny materiał – nawet niskiej jakości nagranie z telefo-

nu komórkowego albo plik Flash Video (rozszerzenie .lv)

sierpień 2007

z własnym menu

N agrywanie naszych materiałów na DVD-

praktyka

Tworzymy własne DVD

mie potrzebujemy pakietów txt2tags , mplay-

er , mencoder , mjpegtools i ffmpeg . Po ściągnię-

ciu pliku tovid-0.30.tar.gz rozpakowujemy go

(t ar zxfvp tovid-0.30.tar.gz ) i wydajemy polece-

nia . /conigure oraz (z konta roota) make in-

stall . Pakiet ten zawiera wyłącznie skrypty

( Bash i Python ), więc nie potrzebujemy pole-

cenia: make .

Polecenie tovid zostało napisane wyłącz-

nie do konwersji plików na formaty DVD/

SVCD/VCD, więc jego użycie – mimo koniecz-

ności wpisywania komend w terminalu – jest

bardzo proste. Aby skonwertować plik o na-

zwie np. divix.avi na kompatybilny z DVD-Vi-

deo plik dvdmpeg2.mpg , wydajemy polecenie:

tovid -pal -dvd -in divix.avi -out

dvdmpeg2.

Rysunek 1. Avidemux jest stabilnym i funkcjonalnym programem do obróbki i konwersji plików video

Zamiast -dvd dla materiałów gorszej jako-

ści możemy użyć innych formatów, kompa-

tybilnych z DVD-Video, czyli -half-dvd lub

-dvd-vcd .

Program po uruchomieniu szczegółowo

informuje o postępach pracy, na końcu zaś za-

daje jedno pytanie dotyczące usunięcia lub po-

zostawienia plików tymczasowych. Jego uży-

cie jest więc bardzo proste, a dodatkową za-

letą jest dostępność wielu dodatkowych opcji

dla bardziej zaawansowanych użytkowników

( man tovid ), duża stabilność działania i świet-

na dokumentacja dostępna na stronie domo-

wej. Tovid jest rozwijany systematycznie już

od kilku lat i trudno znaleźć w nim jakieś po-

ważne błędy. Wyjątkiem była sytuacja, gdy

towe bitrate dla dźwięku i obrazu oraz kilka

innych parametrów. Bardziej szczegółowy

opis można znaleźć np. w Wikipedii, pod adre-

sem http://en.wikipedia.org/wiki/MPEG2 i http://

en.wikipedia.org/wiki/DVD-Video .

Nie musimy jednak znać dokładnie tych

wszystkich parametrów, aby utworzyć plik

kompatybilny z DVD-Video. Pomogą nam w

tym specjalne programy.

Tovid

Tovid to jednocześnie nazwa całego zestawu

programów do tworzenia płyt VCD/DVD

oraz jednej z aplikacji z tego pakietu, która po-

zwala bardzo łatwo i pewnie utworzyć plik

MPEG2 przy pomocy linii komend. Całość

można ściągnąć ze strony http://tovid.wikia.com .

Gotowe pakiety dla różnych dystrybucji do-

stępne są pod adresem http://tovid.wikia.com/

wiki/Installing_tovid .

Do działania podstawowych funkcji pro-

gramu dostępnych z linii komend w syste-

Avidemux

Moją ulubioną aplikacją do konwersji i edycji

plików video jest Avidemux. Z powodu ogra-

niczeń patentowych program ten nie jest do-

stępny na płytach z dystrybucjami – trzeba

zainstalować go osobno, co opisuję w ramce.

Praca z Avidemux jest bardzo prosta. Wy-

starczy otworzyć dowolny plik video, następ-

nie po prawej stronie okna programu – na

rozwijanej liście – wybieramy DVD, poniżej

w Conigure nie musimy niczego zmieniać, chy-

ba, że chcemy ustawić proporcje 16:9. Następ-

nie klikamy poniżej na Filters i tam u góry kli-

kamy na DVD Res albo Half D1 Res . W okienku

iltrów powinny pojawić się dwa – pierwszy

proporcjonalnie przeskaluje obraz, drugi zaś

doda czarną ramkę do wymaganego rozmia-

ru. Następnie w dziale Audio wybieramy FFm

AC3 i poniżej w Filters -> Resample – hz usta-

wiamy na 48000. Tutaj możemy także ustawić

przesunięcie czasu ( timeshift ) oraz poziom gło-

śności ( Gain ). Na zakończenie w dziale Format

wybieramy MPEG PS A+V (czyli MPEG Pro-

gram Stream Audio + Video ). Konwersję rozpo-

czynamy, klikając na Save -> Save Video , gdzie

podajemy nazwę pliku wyjściowego.

Rysunek 2. Program tovid choć działa z linii komend jest bardzo prosty w obsłudze

www.lpmagazine.org

praktyka

Tworzymy własne DVD

Plik RevolutionOS.lv to ściągnięty z video.

google.com znakomity dokument o naszym sys-

temie operacyjnym (jest tam dostępny w ca-

łości). Po przekodowaniu znajdzie się on oczy-

wiście w pliku RevolutionOS.mpeg . Opcja -

sameq ma w zamyśle zapewnić podobne pa-

rametry jakości kompresji co materiał źródło-

wy. Oczywiście w przypadku konwersji FLV

na MPEG2 i tak różnica wielkości pliku bę-

dzie około 10-krotna.

Rysunek 3. Za pomocą programu digikam można również stworzyć pokaz slajdów w pliku MPEG

Pokazy slajdów

Praktycznie wszystkie odtwarzacze DVD po-

traią wyświetlać pliki JPEG w postaci poka-

zu slajdów. Jeśli jednak chcemy dołożyć ze-

staw zdjęć do naszego DVD z menu, musimy

utworzyć z niego pokaz slajdów w formacie

MPEG. Takie rozwiązanie ma też inne zalety

– dostajemy kontrolę nad prędkością odtwa-

rzanych zdjęć, możemy dodać specjalne efek-

ty „przejścia”, a przede wszystkim uniknie-

my problemów, jakie występują przy próbie

odtwarzania w DVD zdjęć z nowoczesnych

aparatów cyfrowych w pełnej rozdzielczości.

Pokazanie zdjęcia z aparatu o rozdzielczości

ok. 10 megapikseli jest bowiem sporym wy-

zwaniem nawet dla najlepszych odtwarzaczy

sprzętowych.

Do utworzenia ilmiku MPEG z poka-

zem slajdów możemy użyć opisywanych w

dalszej części programów QDVDAuthor lub

ManDVD. Inne bardzo dobre narzędzie do

tego celu jest zawarte w pakiecie kipi-plugins

i można je wykorzystać, uruchamiając pro-

gram Digikam. Jeśli klikniemy w nim na Na-

rzędzia -> Pokaz slajdów MPEG , ukaże się nam

prosty interfejs, w którym wybieramy do-

celowy format (PAL DVD) i listę zdjęć. Tak

utworzony plik można bezpośrednio doda-

wać do płyty DVD-Video.

w niektórych dystrybucjach pojawiło się FFm-

peg w wersji 0.4.9 oraz Tovid w wersji 0.30.

Wtedy konieczne było nałożenie łatki na To-

vid, dostępnej na oicjalnym forum programu

w dziale Development (wątek Oficial Patches for

tovid and the gui ). Przed wydaniem wersji 0.31

problem ten został już naprawiony. Alternaty-

wą dla działającego z linii komend polecenia

tovid jest jego graiczny odpowiednik tovidgui

– jednak moim zdaniem w tej sytuacji prostsze

jest użycie linii komend.

dardami DVD, ponadto konieczne jest wpisa-

nie bardzo wielu opcji, co powoduje, że wy-

magana linia komend ma w praktyce ponad

200 znaków (!). Opis „ręcznego” użycia men-

codera do tworzenia plików kompatybilnych

z DVD można znaleźć w ostatnim rozdzia-

le dokumentacji Mplayera (o numerze 14.8).

Wart polecenia jest też opis w Wiki dystrybu-

cji Gentoo, pod adresem http://gentoo-wiki.com/

HOWTO_mencoder_divx_to_dvd .

Pliki Flash Video

Po ogromnym sukcesie serwisu YouTube obe-

cnie w internecie mamy kilkadziesiąt dość po-

pularnych stron z darmowymi materiałami vi-

deo, skompresowanymi najczęściej w forma-

cie Flash Video. Choć wiele tych serwisów by-

najmniej nie zachęca użytkowników do ściąga-

nia materiałów na lokalny dysk, to jednak ża-

den z nich nie jest w stanie w pełni skutecznie

przeciwdziałać takim praktykom. Jeśli korzy-

stamy z przeglądarki Firefox, możemy bardzo

wygodnie ściągać pliki z najpopularniejszych

serwisów po zainstalowaniu rozszerzenia Vi-

deoDownloader ( http://javimoya.com/blog/youtube_

en.php ).

Pliki Flash Video nie są jednak bezpo-

średnio otwierane przez większość progra-

mów do konwersji na format MPEG2. Można

je za to łatwo skonwertować z linii komend,

korzystając z mencodera lub ffmpeg . Zdecydo-

wanie polecam ten drugi program, w którym

możemy zrobić to na przykład w ten sposób:

Inne

Poza Avidemux również inne edytory pli-

ków video posiadają opcje eksportu MPEG

kompatybilnego z DVD. Na przykład w pro-

gramie Kino w tym celu należy kliknąć na

Export->MPEG i wybrać Fileformat DVD .

Właściwie w Linuksie mamy przynajmniej

kilkanaście programów, które potraią tworzyć

pliki MPEG2, jednak wszystkie one wykorzy-

stują w tym celu program mpeg2enc (z pakietu

mjpegtools ) albo ffmpeg (z pakietu o tej samej na-

zwie) lub też mencoder . Spośród tej trójki pliki o

najlepszej jakości tworzy mpeg2enc i to właśnie

on zostanie użyty przez opisane wcześniej Avi-

demux oraz Tovid. Oprogramowanie z pakie-

tu ffmpeg potrai osiągnąć lepsze rezultaty jedy-

nie w przypadku plików o niskim bitrate . Aby

przetestować możliwości tego pakietu, mo-

żemy np. w Avidemux wybrać format DVD

(lavc). Natomiast mencoder – choć działa bardzo

szybko – raczej nie jest używany do tworzenia

plików MPEG2, które mają być oglądane na

sprzętowych odtwarzaczach DVD. Głównie

dlatego, że dopiero ostatnie wersje są w stanie

stworzyć plik w miarę kompatybilny ze stan-

Menu z linii komend

Pomysł tworzenia menu DVD z linii komend

wcale nie powstał w umysłach „maniaków”

konsoli, którzy uwielbiają wpisywać komen-

fmpeg -i RevolutionOS.lv -target

pal-dvd -aspect 16:9 -sameq

RevolutionOS.mpeg.

Rysunek 4. Proste menu, stworzone przy użyciu linii

komend i programu makemenu

sierpień 2007

praktyka

Tworzymy własne DVD

Listing 1. Kod HTML prostego menu

mamy poleceniem convert -list type . Ko-

lejny parametr -audio poprzedza nazwę pli-

ku z podkładem muzycznym, równocześnie

-length określa w sekundach długość wyko-

rzystywanego fragmentu (właściwie, ile se-

kund ma zawierać MPEG z menu w ogóle).

Jak łatwo się domyślić, po -background

podajemy nazwę pliku z graiką, która ma się

znaleźć w tle (najlepiej wcześniej przeskalo-

wać ją do 720x536 dla płyt PAL), -menu-tile

poprzedza tytuł, który zostanie umieszczony

na górze menu.

Po uruchomieniu programu makemenu po

paru sekundach powinniśmy dostać podgląd

samego obrazka z menu (zamykamy go naci-

skając [ q ]), następnie potwierdzamy klawisza-

mi [ y ] i [ enter ]. W efekcie mamy utworzony plik

MPEG – w powyższym przykładzie moje_me-

nu.mpg . Możemy go odtworzyć (np. mplayer

moje_menu.mpg ) – powinniśmy wtedy zoba-

czyć kilka sekund „ilmu” z dźwiękiem.

Polskie znaki powinny zostać wygenero-

wane prawidłowo, jeśli nasze środowisko jest

w całości skonigurowane do pracy w normie

Unicode, co jest obecnie standardem w więk-

szości dystrybucji. Jeśli jednak z jakichś po-

wodów pracujemy np. w ISO8859-2 , może-

my posłużyć się małą sztuczką. Całe powyż-

sze polecenie z polskimi znakami, zamiast bez-

pośrednio w konsoli, po prostu wpisujemy do

jakiegoś pliku tekstowego (np. plik.iso), na-

stępnie tenże plik tekstowy konwertujemy na

Unicode (np. konwert iso2-utf8 plik.iso

>plik.unicode ) i uruchamiamy jako skrypt

( sh plik.unicode ). Wtedy polskie znaki będą

na swoim miejscu – oczywiście, jeśli tylko da-

< html >

< head >

< /head >

< body >

< IMG src= "tlo1.png" style= "position: absolute; left: 0px; top: 0px; z-

index: 0;" >

< h1 style= "position: absolute; left: 350px; top: 20px;" >

Moje nagrania < /h1 >

< h1 style= "position: absolute; left: 350px; top: 100px;" >

< a href= "pies.mpeg" style= "text-decoration: none;" >

Pies < /a >< /h1 >

< h1 style= "position: absolute; left: 350px; top: 170px;" >

< a href= "ryby.mpeg" style= "text-decoration: none;" >

Ryby < /a >< /h1 >

< h1 style= "position: absolute; left: 350px; top: 240px;" >

< a href= "menu2.html" style= "text-decoration: none;" >

Inne nagrania < /a >< /h1 >

< /body >

< /html >

dy z kilkudziesięcioma parametrami. Roz-

wiązanie takie podsunęło samo życie – jest to

bardzo często najprostsza i najszybsza meto-

da, jeśli nie potrzebujemy bardzo oryginalne-

go i zaawansowanego układu graicznego na

naszym dysku. Przecież w wielu sytuacjach

wystarczy nam w menu po prostu lista pozy-

cji do odtwarzania, bez żadnych dodatków.

Takie proste menu możemy stworzyć

przy użyciu programów ze wspomnianego już

wcześniej pakietu Tovid. Choć trzeba w tym

celu wpisać kilka poleceń, procedura jest w su-

mie łatwiejsza niż by się mogło wydawać.

Aby rozpocząć, potrzebujemy oczywi-

ście naszych materiałów video już przekodo-

wanych do formatu MPEG2 kompatybilnego

z DVD. Najwygodniej będzie nam umieścić je

wszystkie w jednym katalogu.

W pierwszym kroku utworzymy z linii

komend plik MPEG zawierający nasze me-

nu. Służy do tego polecenie makemenu, które

możemy wywołać w następujący sposób:

zostałe możliwości programu makemenu i tak

warte są poznania. Wszystkie one są oczywi-

ście dobrze opisane na jego stronie podręcz-

nika ( man makemenu ), tutaj przedstawię tylko

kilka najciekawszych. Spójrzmy na komendę,

przedstawioną na Listingu 2. Powinna być

ona wpisana w całości w jednej linii.

Poza parametrami, które już znamy, poja-

wiło się kilka nowych. Po -font można wpi-

sać nazwę (ze ścieżką dostępu) pliku .ttf z

czcionką, która ma zostać użyta w menu. Za-

miast nazwy pliku możemy podać nazwę zain-

stalowanej czcionki – w takim przypadku listę

wszystkich dostępnych krojów pisma otrzy-

makemenu -pal -out moje_menu "Pies"

"Ryby" "Revolution OS"

W przykładzie powyżej -pal to oczywiście

standard telewizyjny, zaś po -out podajemy

nazwę pliku wyjściowego, do której zosta-

nie automatycznie dodane rozszerzenie .mpg .

Wszystkie pozostałe opcje to po prostu ety-

kiety przycisków (ang. buttons ), które zostaną

umieszczone w menu. Powyższe menu będzie

składać się wyłącznie z trzech przycisków, opi-

sanych odpowiednio „Pies”, „Ryby”, „Revo-

lution OS”. Bardzo często właśnie takie me-

nu nam w zupełności wystarczy, jednak po-

Rysunek 5. To samo menu, tym razem odtwarzane w programie Xine

www.lpmagazine.org

praktyka

Tworzymy własne DVD

Rysunek 6. Początek pracy w programie ManDVD – dodawanie plików video

Ostatecznie strukturę DVD-Video two-

rzymy, wydając ostatnie już polecenie ma-

kedvd moj_dysk.xml . Przy pomocy cd moj_

dysk; xine dvd://`pwd` możemy od razu

przetestować wynik naszej pracy. Pamiętaj-

my, żeby dokładnie sprawdzić działanie przy-

cisków nawigatorem (w Xine [ alt ]+[ e ]), który

„emuluje” pilota od odtwarzacza DVD.

W programach z paczki Tovid zdarzają

się drobne błędy – na przykład w momencie

pisania tego artykułu z Tovid w wersji 0.30

występował problem w dystrybucjach, któ-

re posiadają program dvdauthor w wersji

nowszej niż 0.6.11 i najlepszym rozwiąza-

niem była instalacja starszej wersji dvdau-

thor . Jeśli więc wydaje się nam, że coś dzia-

ła źle, warto odwiedzić stronę domową

programu, a zwłaszcza forum użytkowni-

ków, gdzie zamieszczane są najnowsze po-

prawki i informacje, jak radzić sobie z błę-

dami.

Wszystkim zainteresowanym tworze-

niem menu z linii komend warto polecić jesz-

cze program Todisk (również z pakietu To-

vid). Potrai on utworzyć płytę z animowa-

nym menu przy użyciu jednej długiej linii

komend. Jego opis można znaleźć w man to-

disk oraz pod adresem http://tovid.wikia.com/

wiki/Tovid_demo .

Rysunek 7. Ustawianie tła i podkładu dźwiękowego w ManDVD

Menu z plików HTML

Chociaż odtwarzacze DVD nie posiadają

myszki ani znanych z przeglądarek interne-

towych przycisków „wstecz” i „do przodu”,

to jednak skojarzenia między menu DVD

a stronami HTML nasuwają się same. Głów-

nie dlatego, że w obydwu przypadkach wy-

stępują odnośniki – przyciski w menu DVD

lub linki w HTML-u. Okazuje się, że w Linuk-

sie istnieje program o nazwie Videolink ( http://

womble.decadent.org.uk/software/videolink/ ),

który potrai skonwertować strony HTML

na menu DVD, tak więc jeśli dla kogoś two-

rzenie stron HTML jest szybkie i łatwe, może

utworzyć menu w swoim ulubionym edyto-

rze stron internetowych.

Strona, która ma stać się menu DVD,

może zawierać dowolny tekst i graikę. Za

to odnośniki, które mają stać się przyciska-

na czcionka je zawiera. Jak dotąd pierwszym

poleceniem utworzyliśmy materiał wyjścio-

wy dla naszego menu, czyli plik MPEG. Te-

raz musimy przekazać informację, jakie pli-

ki video będą przypisane do konkretnych

przycisków. Robimy to w najprostszy moż-

liwy sposób – po prostu w kolejnym progra-

mie podamy nazwy plików w tej samej ko-

lejności, w jakiej wcześniej podaliśmy nazwy

przycisków. Przykładowe polecenie może

wyglądać tak:

Podajemy więc po -menu nazwę pliku utwo-

rzonego w poprzednim kroku, kolejne nazwy

plików video oraz na zakończenie nazwę pli-

ku wynikowego, który tym razem otrzyma

rozszerzenie .xml .

Listing 2. Przykładowa postać wywołania programu makemenu, całość powinna znajdować się

w jednej linii

makemenu -pal -font /tmp/Antykwa.ttf

-audio 118.mp3 -length 5

-background tlo1.png

-menu-title "Tytuł Mojej Płyty"

"Pies" "Ryby" "Revolution OS" -out moje_menu.

makexml -menu moje_menu.mpg \

pies.mpeg ryby.mpeg ros.mpeg -out

moj_dysk.

sierpień 2007

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: