Aeroplan 5+6'2003.pdf

SPIS TREŚCI

Od Lim-1 do

Lim-5

str. 4

Pierwsze odrzutowe samoloty myśliwskie produkowane w Polsce

Lim-6bis - historia modyfikacji str. 8

Grupa kilkunastu młodych inżynierów podjęła się zadania z dziedziny praktycznie im nieznanej

Limy w wojsku

str. 21

Próby w locie, kłopoty eksploatacyjne, a później normalna służba Limów

Opis techniczny samolotu Lim-6bis

str. 38

Budowa płatowca, instalacje i systemy, napęd, uzbrojenie, zdjęcia i rysunki

Malowanie i oznakowanie

str. 52

Cztery przykłady kamuflażu, opisy elementów kolorystyki płatowca

Lim-6bis w miniaturze

str. 57

Zestawy i części do waloryzacji - ocena przydatności do budowy modelu Lima-6bis

Na razie

przez następne

85 lat!

Przed trzema laty pierwszy raz wydaliśmy Aero-

Plana w wersji specjalnej, czyli z płytą CD. Dziś owa

wersja specjalna staje się normalną, bo wszyscy

przyzwyczaili się, że numer 5/6 jest wydawany

z płytą. W tym roku sięgnęliśmy odrobinę głębiej

w historię polskiego lotnictwa. Bohaterem AeroPla-

na został Lim-6bis. Samolot, który od dawna już nie

lata i ostał się tylko w postaci kilku egzemplarzy

muzealnych.

Sięganie w historię okazało się zadaniem nieła-

twym - weryfikowanie dokumentów (do niedawna

jeszcze tajnych), wspomnień ludzi i oficjalnych

sprawozdań z nielicznymi publikacjami rodziło

wiele znaków zapytania. Na niektóre z nich nadal

nie mamy pełnych odpowiedzi. A przecież czas eks-

ploatacji Limów6-bis w polskim lotnictwie nie jest

czasem aż tak odległym. To kolejny dowód, że z do-

kumentowaniem historii lotnictwa nigdy nie należy

zwlekać, że trzeba robić to na bieżąco.

W tym roku apel o pielęgnowanie historii na-

szego lotnictwa ma wydźwięk szczególny - upły-

wa 85 lat Jego istnienia. W tym .skądinąd krót-

kim przecież okresie czasu samolot, z nieco dzi-

wacznego aparatu latającego, który gdy tylko po-

jawił się na niebie wzbudzał niewyobrażalną sen-

sację, stał się przedmiotem codziennego użytku. Bo

samolot jest dziś środkiem transportu, sportową

zabawką dla wybranych i groźnym narzędziem

walki. Kto dziś zatrzymuje się i unosi głowę ku

gór/e, gdy usłyszy dźwięk lotniczego silnika? Tyl-

ko ktoś, kto z lotnictwem jest związany emocjo-

nalnie. Jednak choć zmienił się sposób odbioru

społecznego samolotu, bo po prostu spowszedniał,

to na szczęście niewiele zmienił się odbiór lotnika

- nadal otacza go aura romantyzmu zdobywcy

przestworzy. I oby to nigdy się nie zmieniło. Oby

lotnik zawsze był żywą personifikacją mitycznego Ikara. Obyśmy my, piszący o lotnictwie, te le-

gendę potrafili nadal kultywować, na razie przez następne 85 lat...

Na przełomie lat 40. i 50. konflikt polityczny Wschodu z Zachodem zaczął przybierać na sile. Pogarszająca się gwałtownie sytuacja międzynarodowa,

a wreszcie pierwsza konfrontacja militarna - wojna w Korei - zmusiły Ministerstwo Obrony Narodowej do korekty planów rozwoju polskich sił zbroj-

nych. Sztab Generalny na podstawie otrzymanych w ZSRR dyrektyw przystąpił do opracowywania Planu zamierzeń organizacyjnych na lata 1951-1952,

który zakładał m.in. szybką rozbudowę polskiego lotnictwa wojskowego. W 1950 podjęto uchwałą rządu decyzję o ulokowaniu w kraju produkcji

samolotów myśliwskich z napędem odrzutowym. U podstaw tej decyzji leżała umowa (zawarta w połowie roku w Moskwie) na temat dostaw sprzętu

wojskowego do Polski, a także licencji na produkcję niektórych elementów uzbrojenia. Wkrótce rozpoczęto przygotowania do uruchomienia w Mielcu

i w Świdniku produkcji jednego z najnowocześniejszych wówczas na świecie myśliwców - MiGa-15. W tym samym czasie podobnego zadania podjął

się przemysł lotniczy naszych południowych sąsiadów - Czechosłowacji, gdzie bojowy MiG produkowany miał być pod nazwą S-102.

W połowie maja 1951 dostarczono do Polski dokumentację techniczną,

niezbędną do podjęcia produkcji licencyjnej tych samolotów. Wraz z nią przy-

był wzorcowy samolot MiG-15 o numerze fabrycznym 113074, zaś latem 1951

pierwsze MiGi-15, jeszcze radzieckiej produkcji, wprowadzono do uzbrojenia

1 plm w Warszawie. 17 lipca 1952 mjr pil. Eugeniusz Pniewski oblatał pierwszy

egzemplarz wyprodukowanego w WSK Mielec samolotu Lim-1 (skrót od Licen-

cyjny Myśliwiec) n/f 1A01-

001. Według nomenklatury

zakładowej samolot Lim-1

określano kryptonimem C.

Jednocześnie w WSK Rze-

szów przygotowano linię

produkcyjną silników Lis-1

(licencyjny silnik) na bazie li-

cencji radzieckiego RD-45F.

Według nie do końca spraw-

dzonych informacji samolot

ten miał być po raz pierwszy

publicznie pokazany 22 lipca

w trakcie defilady nad Pla-

cem Dzierżyńskiego w War-

szawie. Stało się jednak ina-

czej - w paradzie powietrz-

nej, obok samolotów Jak-23

wzięły udział oryginalne

MiG-15 z 1 plm Warszawa

W 1952 wyprodukowano jedynie sześć Limów-1, złożonych z podzespo-

łów dostarczonych ze Związku Radzieckiego. Pełną produkcje seryjną rozpo-

częto w styczniu 1953. Trwała ona do 1 września 1954. Po niespełna dwóch

latach od rozpoczęcia produkcji Lima-1 podjęto prace nad przystosowaniem

zakładu do wytwarzania kolejnego, nowocześniejszego samolotu. 17 września

1954 wyprodukowano pierwszy samolot Lim-2 (oznaczenie fabryczne 1B, sa-

(podobnie, jak blisko rok

wcześniej w trakcie obcho-

dów Święta Lotnictwa 26

sierpnia 1951).

Samoloty Lim-1 były pierwszymi odrzutowymi samolotami myśliwskimi produkowanymi w Polsce. Początkowo miały one być produkowane

równolegle przez dwie wytwórnie - WSK w Mielcu i WSK w Świdniku. Ostatecznie główną linię produkcyjną licencyjnych myśliwców uruchomio-

no w Mielcu, zaś w świdniku podjęto produkcję skrzydeł, łoża silnikowego i lawety uzbrojenia. W 1954 WSK Świdnik rozstała się z odrzutow-

cami i wytypowana została na jedynego producenta śmigłowców / Zdjęcie: WAF - archiwum Izydora Kolińskiego

Podwieszanie bomby na zamku podskrzydłowym Lima-2 1B01220 / Zdjęcie: archiwum autora

Dziewiątka Limów-2 podczas II Zawodów Lotniczych i Spadochro-

nowych na lotnisku Krzesiny w 1960 / Zdjęcie: archiwum autora

SBLim-2Art. z 21 plrt w Powidzu w trakcie przygotowania

do lotu na poligonie morskim Wicko Morskie / Zdjęcie:

archiwum Bronisława Galocha

molot CD ) będący odpowiednikiem radzieckiego

MiG-15bis. Zmodernizowany samolot miał nowy sil-

nik konstrukcji Władimira Klimowa WK-1A o ciągu

zwiększonym z 2270 KG do 2700 KG, przekonstru-

owaną tylną część kadłuba z nowymi, skuteczniejszy-

mi hamulcami aerodynamicznymi, zmodernizowane

wyposażenie radio-elektryczne. Na lawecie uzbroje-

nia, w miejsce stosowanych dotąd działek NS-23 i NS-

37, pojawiły się dwa działka NR-23 i pojedyncze N-

37D, o znacznie podwyższonej szybkostrzelności. Do

listopada 1956 wyprodukowano pół tysiąca Limów-

2. Produkowany w Rzeszowie nowy silnik otrzymał

oznaczenie Lis-2.

Przeszkalanie pilotów latających dotychczas na sa-

molotach z napędem tłokowym było zadaniem skom-

plikowanym. Aby szybko i sprawnie, a co najważniej-

sze - bezpiecznie - wprowadzić do służby w jednost-

kach liniowych nowe samoloty, wzrosło zapotrzebo-

wanie na dwumiejscową, szkolno-

bojową odmianę Lima. Zakupio-

nych w ZSRR i w Czechosłowacji

UTMiG-15 i CS-102 było zbyt

mało, dlatego w Lotniczych Zakła-

dach Remontowych nr 2 w Byd-

goszczy podjęto wkrótce prace nad

dostosowaniem wycofywanych my-

śliwskich Lim-1 do roli samolotu

szkolno-bojowego. Przebudowywa-

ne na wzór szparki samoloty otrzy-

mały oznaczenie SBLim-1 (SB -

szkolno-bojowy). Kolejną modyfika-

cją był samolot SBLim-2, będący po-

łączeniem przedniej części kadłuba

samolotu szkolno-bojowego z tylną

częścią kadłuba samolotu Lim-2 oraz

silnikiem Lis-2. Kolejne modyfikacje

Limów znalazły zastosowanie w jed-

nostkach rozpoznawczych i pułkach

lotnictwa myśliwsko-szturmowego.

Jedną z takich modyfikacji był Lim-

2R, w którym na lawecie uzbrojenia

zamiast działka N-37 zamontowano

lotniczy aparat fotograficzny AFA-

BA-21. Kolejne odmiany samolotu

rozpoznania i korygowania ognia ar-

SBLim-2 na lotnisku w Powidzu podczas lotów egzaminacyjnych podchorążych WOSL w 1988 / Zdjęcie: Piotr Salwa

tylerii powstały na bazie SBLim-1 i SBLim-

2. Przeróbka tych wariantów prowadzona

była również w LZR-2 i polegała na usu-

nięciu sterownic i dźwigni sterowania silni-

kiem z II kabiny oraz zamontowaniu w jej

wnętrzu urządzeń sterujących pracą apara-

tów fotograficznych. Na lawecie uzbroje-

nia zainstalowano lotniczy aparat fotogra-

ficzny AFA-BA-21. Na niektórych samo-

lotach zamontowano dodatkowo drugi apa-

rat fotograficzny - AFA-39, na podkadłu-

bowym stanowisku opracowanym w war-

szawskim ITWL (początkowo projekt za-

kładał zastosowanie tego rozwiązania w sa-

molotach Lim-2R). Zmodernizowane samo-

loty nazwano SBLim-1 Art i SBLim-2Art

(potem używano nazwy SBLim-1A i 2A lub

po prostu nazywano je artami ). Później

przechodziły one wiele modernizacji w za-

kresie uzbrojenia artyleryjskiego i wyposa-

żenia. M.in. dostosowano je do przenosze-

nia nowych zbiorników paliwa o pojemno-

ści 600 litrów. Próby wydłużenia zasięgu

Limów w rezultacie zakończyły się wystą-

pieniem problemów z wytrzymałością

skrzydeł. Modyfikacji szparek i samolotów

bojowych było wiele.

W połowie lat 50. Polska otrzymała

dokumentację techniczną niezbędną do pod-

jęcia licencyjnej produkcji kolejnego samo-

lotu myśliwskiego - MiGa-17F. Stanowił on

daleko idącą modyfikację MiGa-15bis. Naj-

ważniejsze zmiany płatowca dotyczyły prze-

budowy tylnej części kadłuba oraz zastoso-

wania nowych skrzydeł o charakterystycz-

nym kształcie krawędzi natarcia. W części

przykadłubowej skos krawędzi natarcia

wynosił 45o, zaś od żebra nr 11 do koń-

cówki - 42°. Nowy samolot został wypo-

sażony w silnik WK-1F będący modyfika-

cją silnika WK-1 (z samolotu MiG-15bis).

W konstrukcji silnika wprowadzono szereg

zmian - przede wszystkim w układzie zasi-

lania paliwem, sterowania silnikiem, zmie-

niono kształt kadłuba turbiny etc. Najważ-

niejszą jednak modyfikacją w zespole na-

Lim-5P podczas przeglądu na lotnisku w Debrznie. Widoczna jest opuszczona laweta uzbrojenia z trzema działkami NR-23

Zdjęcie: archiwum autora

Limy-5R wyposażone w zabudowany na stałe (pod kadłubem) aparat fotograficzny AFA-39 w locie nad Mazowszem

Zdjęcie: Mirosław Grochowski

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: