KRÓLOWIE PRZEKLĘCI_3 - Trucizna królewska.pdf - Królowie Przeklęci - jurekwalter

Księgozbiór DiGG

2010

„Historia jest zawsze wiedzą,

opartą na domysłach.”

Daniel ROPS

Prolog

F ilip Piękny pozostawił Francję jako pierwszy kraj Zachodu. Bez

podbojów, lecz za pomocą układów, małżeństw i paktów pokaźnie

rozszerzył terytorium, a jednocześnie wciąż dążył do centralizacji władzy i

wzmocnienia Państwa. Jednak zarządzenia administracyjne, finansowe,

wojskowe i polityczne, którymi obdarzał królestwo, okazywały się często

nadmiernie postępowe w stosunku do epoki, nie były dostatecznie

zakotwiczone w obyczajach i przeszłości, by móc się utrwalić bez

osobistego nacisku wybitnego monarchy.

W pół roku po zgonie Króla z Żelaza, większość jego reform zdawała się

skazana na zagładę, a wysiłki - na zapomnienie.

Syn jego i następca, Ludwik X Kłótliwy, warchoł, miernota, ignorant, od

pierwszego dnia panowania nie dorastał do swego stanowiska i beztrosko

przerzucił pieczę o rządy na stryja Karola de Valois. Ten dobry dowódca,

lecz marny administrator długo i próżno szukał dla siebie tronu, aż

nareszcie dorwawszy się do władzy mógł wyładować swe wichrzycielskie

ambicje.

O potędze poprzednich rządów stanowili ministrowie pochodzenia

mieszczańskiego, obecnie zostali oni uwięzieni, a ciało najwybitniejszego z

nich, Enguerranda de Marigny, byłego generalnego współrządcy królestwa,

gniło na hakach szubienicy w Montfaucon.

Reakcja triumfowała: ligi baronów siały zamęt na prowincji i trzymały w

szachu królewską władzę. Możnowładcy z Karolem de Valois na czele bili

własną monetę, którą puszczali w obieg ciągnąc z tego zyski.

Administracja pozostawiona samopas grabiła na własny rachunek, a skarb

był pusty.

Klęska nieurodzaju i w ślad za nią wyjątkowo surowa zima

spowodowały głód. Śmiertelność rosła.

Równocześnie Ludwik Kłótliwy zajmował się przede wszystkim

łataniem swego małżeńskiego honoru i zacieraniem - o ile to było możliwe

- skandalu w wieży Nesle.

Ponieważ konklawe nie zdołało wybrać papieża, który mógłby

unieważnić małżeństwo, król Francji pragnąc ożenić się ponownie polecił

zadusić swą żonę Małgorzatę Burgundzką uwięzioną w Zamku Gaillard.

Tak oto odzyskał wolność, by poślubić wybraną dlań przez Karola de

Valois piękną księżniczkę z rodu Andegawenów Sycylijskich i łudził się,

że będzie z nią dzielił błogie lata długiego królowania.

CZĘŚĆ PIERWSZA

Francja czeka na królową

Pożegnanie Neapolu

S tara królowa-matka Maria Węgierska w białych szatach stała przy

oknie olbrzymiego Nowego Zamku, skąd roztaczał się widok na port i

Zatokę Neapolitańską; patrzyła, jak okręt rozwija żagle. Ocierając

sztywnym palcem łzę, która zwilżała bezrzęsą powiekę, szepnęła:

- Już teraz mogę umrzeć.

Godnie wypełniła swe życie. Córka króla, żona króla, matka i babka

królów utwierdziła swe potomstwo na tronach południowej i środkowej

Europy. Wszyscy jej żyjący synowie byli królami lub udzielnymi

książętami. Dwie córki nosiły koronę. Płodność jej była narzędziem potęgi

Andegawenów Sycylijskich, młodszej gałęzi rodu Kapetyngów, która

zamierzała stać się równie potężna jak pień.

Chociaż Maria Węgierska utraciła już sześcioro dzieci, miała

przynajmniej pociechę, że jeden z synów, wstąpiwszy do zakonu,

znajdował się na drodze do kanonizacji. Będzie matką świętego. Jakby

królestwa tego świata stały się zbyt ciasne dla zachłannego rodu, stara

królowa-matka pchnęła swe potomstwo aż do królestwa niebios.

Przeżywszy siedemdziesiąt lat winna była tylko zapewnić przyszłość

jednej ze swych wnuczek, sierocie Klemencji. To się już dokonało.

Wielki okręt, który w olśniewającym słońcu podnosił w porcie kotwicę

w dniu 1 czerwca 1315 roku, uosabiał w oczach królowej-matki triumf jej

polityki, a zarazem melancholię spraw zakończonych.

Doprowadziła bowiem do najświetniejszego związku, do olśniewającego

małżeństwa swą umiłowaną Klemencję, dwudziestodwuletnią księżniczkę

bez wiana we włościach, a bogatą jedynie w rozgłos urody i cnoty.

Klemencja będzie królową Francji. Tak więc najubożej wyposażona ze

wszystkich księżniczek Andegaweńskich otrzyma najpotężniejsze

królestwo. Zaprawdę: to jakby ilustracja do ewangelicznych pouczeń.

Zapewne, mówiło się, że młody król Francji, Ludwik X, nie miał zbyt

miłego oblicza ani najlepszego charakteru.

„No cóż! mój małżonek, świeć Panie nad jego duszą, był kulawy, a

nieźle się doń akomodowałam - myślała Maria Węgierska. - Przede

wszystkim nie jest się królową, aby być szczęśliwą.”

Poszeptywano również ze zdziwieniem, że królowa Małgorzata umarła

w więzieniu akurat wtedy, kiedy król Ludwik miał kłopoty z uzyskaniem

unieważnienia małżeństwa. Czyż należy jednak nadsłuchiwać wszystkich

plotek? Maria Węgierska była niezbyt skłonna litować się nad kobietą,

zwłaszcza królową, która popełniła wiarołomstwo. Nie zaskoczyło jej, że

kara Boża spadła zasłużenie na gorszącą Małgorzatę. „Moja piękna

Klemencja wywyższy cnotę na dworze paryskim” - rzekła jeszcze do

siebie.

Zamiast pożegnania szarą ręką nakreśliła w prześwietlonym powietrzu

znak krzyża, później z twarzą wstrząsaną tikiem w nieskazitelnym welonie

pod wąskim diademem udała się krokiem sztywnym, lecz jeszcze

stanowczym, do kaplicy, by tam podziękować niebu za pomoc w

wypełnianiu długiego królewskiego posłannictwa i ofiarować

Najwyższemu wielką boleść kobiet, które zakończyły służbę.

Tymczasem San Giovanni , olbrzymia okrągła nawa o biało-złotym

kadłubie, uwieńczona w rozwidleniach masztów banderami Andegawenii,

Węgier i Francji, jęła manewrować, by odpłynąć od brzegu.

Kapitan i załoga przysięgli na Ewangelię bronić podróżnych przed

burzą, barbarzyńskimi piratami i wszelakim niebezpieczeństwem żeglugi.

Figura świętego Jana Chrzciciela, patrona statku, lśniła na dziobie w

promieniach słońca. W kasztelach, do wysokości połowy masztów

najeżonych blankami, stu zbrojnych czatowników, łuczników, miotaczy

kamieni stało gotowych odeprzeć napaść rabusiów morskich, gdyby zaszła

potrzeba. Na dnie okrętu złożono w obfitości żywność: amfory z oliwą i

winem tkwiły w piasku obciążającym okręt, zagrzebano tam również setki

jaj, by zachowały świeżość. Wielkie kufry okute żelazem, zawierające

jedwabne szaty, klejnoty, wyroby złotnicze i wszystkie dary ślubne

księżniczki, piętrzyły się pod ścianami ładowni, obszernej komnaty między

głównym masztem a rufą, gdzie na wschodnich kobiercach mieli sypiać

dworzanie i rycerze z eskorty.

Neapolitańczycy zgromadzili się na nabrzeżu, by oglądać odjazd statku,

który się im wydawał okrętem szczęścia. Kobiety unosiły w ramionach

dzieci. Z hałaśliwego i poufałego tłumu, jakim był zawsze lud Neapolu,

padały okrzyki:

- Guarda come’e bella! *

- Addio Donna Clemenza! Siate felice! *

- Che Dio Ia benedica la nostra principessa! *

- Non vi dimenticate di noi! ∗

Donnę Clemenzę bowiem otaczała w oczach Neapolitańczyków jakby

legenda. Pamiętali jej ojca pięknego Carla-Martella, dziedzica Neapolu i

Węgier, druha poetów, a zwłaszcza Dantego, księcia erudytę, muzyka,

znamienitego szermierza, który uganiał się po półwyspie na czele dwustu

* Patrz jaka piękna!

* Żegnaj Pani Klemencjo, bądź szczęśliwa!

* Niech Bóg błogosławi naszą księżniczkę!

∗ Nie zapomnij o nas!

rycerzy z Italii, Prowansji i Francji, odzianych jak i on na poły w szkarłat i

ciemną zieleń, na koniach w srebrzystych kropierzach. Mówili, że jest

synem bogini Wenus, bo posiada „pięć darów wybrańców miłości, a są

nimi: zdrowie, uroda, bogactwo, wolny czas, młodość”. Padł rażony zarazą

w dwudziestym czwartym roku życia, na wieść o tym zmarła jego żona

Habsburżanka, darząc fantazję ludową tragicznym mitem.

Neapol przeniósł swój sentyment na Klemencję, która z biegiem lat

coraz bardziej przypominała ojca. Błogosławiły królewską sierotę ubogie

dzielnice, gdzie osobiście rozdawała jałmużnę. Malarze ze Szkoły Giotta

lubowali się w odtwarzaniu na freskach jej jasnej twarzy, złocistych

włosów, długich, wysmukłych dłoni.

Z obwarowanej blankami platformy, tworzącej dach nad kasztelem przy

rufie, trzydzieści stóp nad wodą, narzeczona króla Francji rzucała ostatnie

spojrzenia na krajobraz z lat dziecinnych, na Stary Zamek Jajo, gdzie się

urodziła, na Nowy Zamek, Maschio Angioino, gdzie wyrosła, na rojący się

tłum, który jej słał pocałunki, na całe to miasto olśniewające, zakurzone i

wzniosłe.

„Dzięki, Pani Babko - myślała z oczami skierowanymi ku oknu, skąd

znikła sylwetka Marii Węgierskiej. Zapewne nigdy was nie zobaczę.

Dzięki, żeście tyle dla mnie uczyniła. Skończywszy dwadzieścia dwa lata

rozpaczałam, żem niezamężna; nie spodziewałam się, iż znajdę małżonka i

byłam gotowa wstąpić do klasztoru. To wy miałyście rację nakazując mi

cierpliwość. Oto będę królową wielkiego królestwa zraszanego czterema

rzekami i skąpanego w trzech morzach. Kuzyn mój, król Anglii, stryjna z

Majorki, krewniak z Czech, siostra, żona delfina we Vienne, a nawet mój

stryj Robert, tu panujący, którego poddanką byłam aż do dziś, zostaną

mymi wasalami z tytułu ziem, jakie posiadają we Francji, lub powiązań z

francuską koroną. Ale czy to dla mnie nie za ciężkie?”

Doznawała radosnej egzaltacji, a zarazem lęku przed nieznanym i

zmieszania, jakie ogarnia duszę przy nieodwołalnych zwrotach losu, nawet

gdy przekraczają marzenia.

- Lud wasz okazuje wam wielką miłość, Dostojna Pani - rzekł tęgi

mężczyzna u jej boku. - Ale ręczę, że lud francuski równie szybko was

pokocha i widząc was powita podobnie jak ten żegna.

- Ach! Wy zawsze będziecie moim wielkim przyjacielem, panie de

Bouville - odpowiedziała serdecznie Klemencja.

Odczuwała potrzebę rozsiewania szczęścia wokół siebie i dziękowania

za nie wszystkim.

Hrabia de Bouville, wysłannik króla Ludwika X, wiodący negocjacje,

przed dwoma tygodniami wrócił po księżniczkę do Neapolu i towarzyszył

jej w drodze do Francji.

- A i dla was żywię wiele przyjaźni, Signore Baglioni - dorzuciła

zwracając się do młodego Toskańczyka, sekretarza Bouville’a,

jednocześnie rządzącego talarami na podróż, pożyczonymi przez włoskie

banki.

Młodzieniec skłonił się w podzięce.

Oczywiście, wszyscy byli szczęśliwi tego ranka. Hugo de Bouville,

pocąc się w czerwcowym upale i odrzucając za uszy czarne i białe kosmyki

KRÓLOWIE PRZEKLĘCI_3 - Trucizna królewska.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: