KluczHum2007.pdf

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2007

Co sprawdzano w części humanistycznej

egzaminu gimnazjalnego w kwietniu 2007 roku?

Arkusz egzaminacyjny z zakresu przedmiotów humanistycznych został

skonstruowany wokół tematu Magia ogrodów . Zadania obejmowały wiadomości

i umiejętności zawarte w podstawie programowej następujących przedmiotów: język polski,

historia, wiedza o społeczeństwie i plastyka oraz ścieżek edukacyjnych: czytelniczej

i medialnej, filozoficznej, europejskiej oraz kultury polskiej na tle tradycji europejskiej.

W prezentowanym materiale zadania zostały pogrupowane w innej kolejności niż

w arkuszu egzaminacyjnym Układ ten jest zgodny z zapisami w standardach wymagań

egzaminacyjnych i obejmuje dwa obszary standardów:

1. czytanie i odbiór tekstów kultury

2. tworzenie własnego tekstu.

Poniżej zamieszczono teksty kultury stanowiące podstawę zadań oraz same zadania.

W obrębie pierwszego obszaru standardów zadania pogrupowano, uwzględniając kolejność

standardów. W wypadku drugiego obszaru, w którym zadania odnosiły się często do kilku

standardów jednocześnie, dla lepszej czytelności zrezygnowano z ich wyodrębnienia

i uporządkowano zadania z uwzględnieniem pisania krótkich tekstów dostosowanych do

sytuacji komunikacyjnej czy wymagających posłużenia się pojęciami z poetyki lub

formułowania argumentów uzasadniających stanowisko , tworzenia tekstu użytkowego

i redagowania rozprawki .

Przy wszystkich zadaniach podano liczbę punktów możliwych do uzyskania za ich

rozwiązanie i wskazano sprawdzane za pomocą tych zadań umiejętności. W zadaniach

zamkniętych wyboru wielokrotnego zaznaczono prawidłową odpowiedź, natomiast pod

zadaniami otwartymi zamieszczono przykłady poprawnych rozwiązań uczniowskich.

Umiejętności i wiadomości sprawdzano, wykorzystując zamieszczone niżej teksty oraz

fotografię ogrodu.

TEKST I

Człowiek pragnął zawsze obcować z naturą miło i bezpiecznie. Zaczął więc tworzyć

obszary przyrody uporządkowanej, z konieczności ogrodzone. Tak powstał ogród.

Jednym z siedmiu cudów świata były wiszące ogrody Babilonu. Powstały

w VIII wieku p.n.e., a – jak głosi legenda – rozkazał je założyć król Nabuchodonozor II, by

sprawić przyjemność swej małżonce Amyitis. Wyglądały jak zawieszone w powietrzu.

Ogrody te pełniły zarazem ważną funkcję polityczną: były dowodem potęgi monarchy,

popisem jego niezwykłych umiejętności rozkazywania ludziom i przyrodzie.

W wielu ogrodach średniowiecznych (między innymi tych, które powstawały na

dziedzińcach klasztorów) odtwarzano plan raju. Był to kwadrat; w jego środku jako ożywcze

źródło, o którym mowa w Genezis 1 , znajdowała się studnia lub fontanna. Od niej biegły ku

różnym stronom świata cztery aleje – jak cztery wspomniane w Biblii rzeki Edenu 2 .

Epoka renesansu przyniosła typ ogrodu, w którym niepodzielnie rządziła geometria.

W końcu XV wieku król Francji Karol VIII wrócił do kraju z kampanii włoskiej pod wielkim

wrażeniem ogrodów, które zobaczył w Neapolu. Przywiózł ze sobą włoskich specjalistów.

Oni dali początek formowaniu się tego, co nosi obecnie nazwę „ogrodu francuskiego” lub

„parteru”. Są to (do dziś stanowią część parków w wielu krajach świata) ogromne kwadraty

lub prostokąty, dzielone siecią alejek na figury mniejsze o bokach prostych lub będących

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2007

krzywiznami. Zobaczymy tu koła, trójkąty, wstęgi, parabole wypełnione precyzyjnie

kształtowanymi rabatami.

Od początku XVIII wieku rozwija się koncepcja angielskiego parku krajobrazowego,

która przeciwstawiała się modelowi ogrodu francuskiego. Park stawał się odbiciem dzikiej

natury, jej asymetrii i nieregularności.

Szczególna rola władcy w kształtowaniu ogrodów trwała tak długo, jak monarchia.

Przypomnijmy, że jeden z najpiękniejszych parków w Polsce – warszawskie Łazienki,

wiążące elementy geometryczne z naturalnym krajobrazem, zawdzięczamy naszemu

ostatniemu królowi.

Trzeba też wspomnieć o ogrodach, których w rzeczywistości nie ma, należą bowiem

do literatury, do świata wyobraźni – to „ogrody romantyków”, w których przyroda jest

autentycznie dzika, nietknięta przez człowieka: step lub ocean, dziewiczy las lub niebosiężne

turnie.

W XX stuleciu ogród stał się miejscem fizycznej rekreacji, ścieżką zdrowia,

piaskownicą dla dziecka, ławką dla emeryta, grządką warzyw do skopania. Zniknęło

rozumienie ogrodu jako miejsca w swoisty sposób sakralnego, dotkniętego przez mit...

Natura bowiem dawno już przestała budzić w ludziach „tremor dei” – bojaźń bożą.

Człowiek opanował naturę – jak się wydaje – aż do przesady. Zatarła się dziś – przez

współczesne środki komunikowania – świadomość pierwotnego rozumienia ogrodu jako

miejsca, w którym przebywa. Strony „ogrodów” znaleźć można w Internecie – w przestrzeni

wirtualnej, rozpływającej się po komputerach całego świata. Być może ucieczka od takiej

przestrzeni, jak kiedyś ucieczka z miasta, stanie się powodem nawrotu miłości do żywych,

pachnących ogrodów.

Na podstawie: Andrzej Osęka, Magia ogrodów , „Magazyn” (dodatek do „Gazety Wyborczej”) 1999, nr 6.

1 Genezis – Księga Rodzaju , pierwsza księga Biblii , opowiadająca o stworzeniu świata i człowieka

2 Eden – biblijny raj, miejsce najwyższej szczęśliwości

TEKST II

Po niepowodzeniach związanych z przebudową Zamku Ujazdowskiego Stanisław

August zainteresował się budynkiem dawnej łaźni Lubomirskich, stojącym pośrodku stawu

w parku Ujazdowskim. Było to małe, efektowne dzieło architektoniczne autorstwa Tylmana

z Gameren. Budowniczowie króla przebudowali je zgodnie z projektem Dominika Merliniego

na reprezentacyjny pałac, z wykorzystaniem tylko części murów dawnego budynku. Po łaźni

pozostała jedynie nazwa. Dawna sala kąpielowa przekształcona została w pokój na planie

koła, zwany Rotundą. Tutaj, z woli króla, umieszczono posągi czterech monarchów polskich

darzonych przezeń największą sympatią. Byli to: Stefan Batory i Zygmunt Stary, dłuta

Andrzeja Le Bruna, Jan III Sobieski, rzeźbiony przez Franciszka Pincka i Kazimierz Wielki –

dzieło Jakuba Monaldiego.

W parku znajdowały się także inne zabudowania, również odnawiane

i rekonstruowane. Poza tym wzniesiono parę zupełnie nowych pawilonów według projektów

Merliniego. Osobnym wielkim rozdziałem prac w parku Łazienkowskim była budowa

teatrów. Pierwszy z nich powstał z przeróbki istniejącego pawilonu i nazwano go Małym

Teatrem. W latach 1782-1788 grywano tutaj komedie i opery francuskie dla publiczności

miasta Warszawy. Później powstał teatr w Pomarańczarni, przeznaczony głównie dla króla

i jego gości. Gdy jednak w roku 1791 teatr publiczny na placu Krasińskich poddano

remontowi, król udostępnił swój teatr Wojciechowi Bogusławskiemu na przedstawienia dla

stałych bywalców spośród ludności stolicy.

Obydwa te teatry nie mogły pomieścić większej liczby widzów, dla których

pobudowano później dość przestronny amfiteatr, zwany teatrem Na Wyspie – jego scena

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2007

mieściła się na wysepce stawu, a widownia na brzegu. Le Brun ozdobił całość posągami

wyobrażającymi Tragedię i Komedię oraz posągami szesnastu najwybitniejszych

dramaturgów świata, ośmiu starożytnych i ośmiu nowożytnych – wśród tych ostatnich

znaleźli się Stanisław Trembecki i Julian Ursyn Niemcewicz.

Swój kształt, piękno i styl park Łazienkowski zawdzięcza Janowi Chrystianowi

Schuchowi, który w 1775 roku przybył do Polski po studiach w Dreźnie, gdzie ukończył

architekturę, oraz w Holandii, Anglii i Francji, gdzie nauczył się planowania, zakładania

i kształtowania ogrodów. Koncepcję urządzenia ogrodu realizował on wspólnie z królem,

wiążąc elementy geometryczne z naturalnym krajobrazem.

Park Łazienkowski odgrywał szczególną rolę jako sceneria w działalności

propagandowej dworu. Tu organizowano liczne imprezy mające oddziaływać na całą ludność

Warszawy i okolic, na goszczącą tu często i licznie szlachtę prowincjonalną. Forma imprez

nigdy nie była oderwana od głębokich treści, jak chociażby głośne i opiewane przez poetów

odsłonięcie w 1788 roku, w 105 rocznicę odsieczy wiedeńskiej, pomnika Jana III, dłuta

Pincka.

FOTOGRAFIA OGRODU

Ogród w zespole pałacowo-ogrodowym Vaux-le-Vicomte (1653 r.), [za:]

www.jenskleemann.de/wissen/bildung/wikipedia/g/ga/gartenkunst.html

Na podstawie: Marek Borucki, W kręgu króla Stanisława , Warszawa 1984.

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2007

TEKST III

W cichych ogrodach, ogrodach tęsknoty,

piasek na ścieżkach jest biały i złoty;

na wielkich łąkach, na łąkach tęsknicy

storczyki stoją jak świeca przy świecy,

a szum rozlanej jak wąż wkoło rzeki

tak mi zamyka, zamyka powieki!

W cichych ogrodach jest światło majowe:

śpią w trawie smoki kosmate i płowe;

śród bzów kwitnących, omdlały z zapachu,

wielki Jednoróg przystanął bez strachu,

już śpi, już oczy przed światłem zaciska,

a bzów kiść wielka wyziera mu z pyska.

Zegar ogromną wskazówką słoneczną

jakąś godzinę pokazał odwieczną;

na wygładzonym i lśniącym kamieniu

spoczęło Szczęście… W jednym oka mgnieniu

zrzuciło skrzydła rajskie, pióra pawie

i jako konik polny – znikło w trawie.

Fontanna w paproć spowita i bluszcze

przeczystą wodę przelewa i pluszcze;

z basenu, wsparty w kamienie i zielska,

potężny Wicher wyziera wpół cielska,

rozrzucił ręce, rozpostarł skrzydliska,

a woda w pył mu o pierś się rozpryska.

Kazimiera Iłłakowiczówna, Pejzaż , [w:] Poezja polska okresu międzywojennego. Antologia , Wrocław1987.

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2007

Obszar I

Czytanie i odbiór tekstów kultury

Standard 1.

Czytanie tekstów kultury na poziomie dosłownym i przenośnym

[8 punktów]

Zadania

Sprawdzano, czy umiesz

Zadanie 1. (0-1)

Wyraz magia użyty w tytule Magia ogrodów

wskazuje na ich

wskazać znaczenie podanego wyrazu

A. genezę i historyczne przemiany.

B. dziką naturę i nieregularną kompozycję.

C. funkcje i stylową różnorodność.

D. niezwykły urok i siłę oddziaływania.

Zadanie 5. (0-1)

Fontanna wznoszona w centrum średniowiecznego

ogrodu była symbolem

odczytać

znaczenie

wyrażenia

wskazującego

symbolikę

określonego przedmiotu

(zadanie do tekstu I)

A. prawdy.

B. sprawiedliwości.

C. życia.

D. niewinności.

Zadanie 7. (0-1)

Ukształtowanie parku Łazienkowskiego miało

cechy charakterystyczne dla dwóch stylów:

odczytać sens fragmentu tekstu

(zadanie do tekstu I)

A. babilońskiego i francuskiego.

B. niemieckiego i angielskiego.

C. francuskiego i angielskiego.

D. babilońskiego i włoskiego.

Zadanie 8. (0-1)

Z tekstu I wynika, że

odczytać sens fragmentu tekstu

A. ogród angielski kształtowano na wzór ogrodu

średniowiecznego.

B. modelowy ogród francuski odwzorowywał

naturalny krajobraz.

C. twórcy ogrodu angielskiego odrzucali sztuczną

regularność.

D. koncepcja ogrodu francuskiego wynikała z modelu

ogrodu angielskiego.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: