Linia łańcucha - to wcale nie takie straszne (autor: Piotr Jankisz)
http://coogee.republika.pl/rower.html
Przeciętnemu użytkownikowi roweru pojęcie linia łańcucha jest zupełnie obce. Niestety, nawet w fabrycznie montowanych rowerach producenci czasem popełniają tu błędy, które odbijają się na trwałości napędu. A więc - co to takiego owa linia łańcucha ???
Wyobraźmy sobie rower z napędem 1 biegowym lub też wyposażony jedynie w przerzutkę w piaście. Linia łańcucha jest to odległość pomiędzy osią symetrii roweru ( przyjmijmy, że rower jest symetryczny ), a linią, po której porusza się łańcuch, np. na odcinku gdzie pracuje ciągnąc koło. O ile ta odległość w przypadku tylnej piasty jest niezmienna i wynika z konstrukcji samej piasty, o tyle w przypadku przedniej tarczy suportowej ta odległość jest związana z długością osi suportowej, a tę można zmieniać. Wynika stąd, że ta odległość powinna być taka sama dla przedniej i tylnej koronki napędu, czyli łańcuch powinien pracować w płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny symetrii roweru. W takim napędzie łańcuch będzie miał najbardziej komfortowe warunki pracy.
W opisanym przykładzie linię łańcucha można łatwo wyznaczyć na podstawie wymiarów tylnej piasty: jej szerokości S oraz położenia koronki napędowej P, zmierzonego od początku osi od strony napędu:
LŁ = S/2 - P
Chcąc wyznaczyć to samo dla tarczy suportowej, należy zmierzyć jej położenie względem rury ramy ( dowolnej ) i odjąć promień tejże rury.
Dla napędu 1 biegowego, chcąc osiągnąć prawidłową linię łańcucha należy tak dobrać długość osi ( przy zastosowanej tarczy suportowej ), aby obydwie wartości pokrywały się.
Sprawa komplikuje się nieco przy napędzie z przerzutkami zewnętrznymi. Chcąc wyliczyć linię łańcucha z tyłu, należy przyjąć położenie środkowej koronki w kasecie ( lub wolnobiegu ) a z przodu położenie środkowej tarczy mechanizmu suportowego ( dla suportu z 3 tarczami ) lub środek pomiędzy 2 tarczami dla suportu z 2 tarczami. Podaję ( dla leniwych ) wartości dla piast prod. Shimano:
Dla piast 7 biegowych: 47.5 mm
Dla piast 8/9 biegowych: 45.5 mm
Zamiast mierzyć linię łańcucha z przody, posłużmy się danymi katalogowymi. Shimano w wyższych grupach ( > LX ) podaje zestawienie: tarcza suportowa, długość osi, co daje określoną linię łańcucha.
Przykładowo:
Tarcza FC-M739 + oś BBUN72 MM107 mm daje l.ł. 47.5 mm;
Tarcza FC-M739 + oś BBUN72 LL113 mm daje l.ł. 50 mm.
Właściwie tylko w pierwszym przypadku i z piastą 7 biegową udało by się uzyskać prawidłową linię łańcucha. W napędzie 8/9 biegowym jest to niemożliwe. Choćby z tego względu, że nie można bardziej przesunąć tarcz suportowych do suportu, ani łańcucha na najmniejszej koronce do ufajdanej błotem opony. Przednia przerzutka nie ma nieograniczonego zakresu pracy i nie może zbyt przysunąć klatki do rury podsiodłowej. Problem pojawia się szczególnie przy grubszych rurach podsiodłowych. Przy średnicy mocowania przedniej przerzutki powyżej 28.6 mm czasem konieczne staje się zastosowanie l.ł. 50 mm. Dla średnicy mocowania przerzutki 28.6 mm najczęściej udaje się poprawnie wyregulować przednią przerzutkę zarówno dla l.ł. 47.5, jak i 50 mm, jak też dla wartości pośredniej, uzyskanej dla osi dług. 110 mm. Dla 50 mm przypadku przednia największa koronka suportowa ( blat ) przy normalnej eksploatacji ( tj. unikaniu przekosów ) będzie wycierana przez łańcuch z zewnątrz. W eksploatacji wyczynowej, gdy liczy się każdy szczegół, przy linii łańcucha 50 mm na najwyższych biegach łańcuch będzie szedł mniej wyboczony, niż przy l.ł. 47.5 mm, tak więc straty w napędzie będą mniejsze.
Jak widać z powyższego przykładu, posługując się komponentami zalecanymi w katalogu przez producenta, właściwie trudno jest coś zepsuć w napędzie. Ogranicza nas średnica mocowania przedniej przerzutki. Składając rower samemu na ogół nie mamy "pod ręką" osi suportowych różnych długości. Nie wdając się w teoretyzowanie i pomiary, możemy przyjąć, że dla rur posiodłowych o średnicach powyżej 28.6 dajemy oś 113 mm. Dla rur o średnicy 28.6 możemy zaryzykować oś suportową dług. 107 lub 110 mm. Wcześniej jednak dobrze jest rzucić okiem w katalog, jakie długości osi dla danej tarczy suportowej producent sobie winszuje.
GRZEGORZ1976