Polubić statystykę

ale…

jej nie przeceniać!!!

czyli

„niezbędnik statystyczny i nie tylko”

S t a t y s t y k a

·        Nazwa zbioru danych liczbowych prezentujących kształtowanie się określonych zjawisk i procesów

·        Nazwa wszelkich prac związanych z gromadzeniem i opracowaniem danych liczbowych

·        Nazwa pewnych charakterystyk liczbowych obliczanych ze zbiorowości próbnych

·        Nazwa dyscypliny naukowej, mającej własne, zróżnicowane metody badawcze

              Podstawowe pojęcia statystyczne

Zbiorowość statystyczna – zbiór dowolnych elementów (osób, przedmiotów, faktów) podobnych – ale nie identycznych – pod względem określonych właściwości i poddanych badaniom statystycznym. Zbiorowości statystyczne powinny być ściśle określone pod względem rzeczowym (kto lub co jest przedmiotem badania), przestrzennym (gdzie się znajduje zbiorowość) oraz czasowym (jakiego momentu czy okresu dotyczy badanie).

Jednostka statystyczna – element składowy zbiorowości poddana bezpośredniej obserwacji lub pomiarowi.

Cechy stałe – właściwości jednakowe dla wszystkich jednostek statystycznych. Nie podlegają badaniu, jedynie decydują o zaliczeniu jednostki do określonej zbiorowości (są nimi np. wiek, płeć, kolor włosów itd.).

Cechy zmienne – właściwości różnicujące poszczególne elementy zbiorowości. Podlegają badaniu statystycznemu (są nimi np. liczba osób piszących test, liczba zadań w teście, osiągnięte punkty itd.)

Skale pomiarowe – Badaniu statystycznemu podlegają cechy zmienne, różnicujące jednostki statystyczne. Wielkość badanej cechy określana jest w procesie pomiaru. Pomiar polega na przyporządkowaniu cechom statystycznym określonych symboli, którymi mogą być liczby, litery alfabetu, opis słowny i inne. Wyróżnia się różne poziomy pomiarów, którym odpowiadają 4 skale pomiarowe: nominalna, porządkowa (rangowa), przedziałowa (interwałowa), stosunkowa (ilorazowa). Nominalna i porządkowa są niemetryczne (jakościowe), przedziałowa i stosunkowa – metryczne (ilościowe).

Skala nominalna – jest najmniej precyzyjna. Liczby  pełnią tu jedynie rolę umownych symboli służących do identyfikacji jednostek statystycznych i ich klasyfikacji do wyróżnionych kategorii. Jedyną operacją matematyczną jest zliczanie jednostek należących do określonej kategorii danej cechy i obliczanie na ich podstawie proporcji, odsetek, procentów. Np. wynik pomiarów jednostek w IV grupie pod względem cechy jakościowej „płeć” można przedstawić w skali nominalnej: kobiety – mężczyźni. Można obliczyć, że w grupie 15 – osobowej znajduje się 14 kobiet i 1 mężczyzna, który stanowi 7% populacji.

Skala porządkowa (rangowa) – posiada wszystkie cechy skali nominalnej, dodatkowo pozwala na porządkowanie jednostek w ramach wyróżnionych kategorii pod względem natężenia badanej cechy. Możliwe są więc stwierdzenia, że coś jest mniejsze niż, lub większe niż Przykładem jest np. 9 stopniowa skala Richtera, stopnie wojskowe, miejsca zajęte przez zawodników itd. Nie wolno na tej skali dokonywać działań dodawania, odejmowania, dzielenia, mnożenia idt.

Skala przedziałowa (interwałowa) – zachowuje własności skali porządkowej, a oprócz tego umożliwia określenie odległości między jednostkami. Np. w skali temperatury Celsjusza zero ustalono jako punkt, w którym zamarza woda, temperaturę mierzy się więc w odniesieniu do tego zera: poniżej zera i powyżej zera. Tak samo wzrost, czy wzrost danej osoby mieści się w skali przyjętej dla danego wieku i płci, o ile jest wyższa/niższa od innych osób. Na liczba w skali przedziałowej nie można dzielić. Wyniki testu wyrażane w punktach jest to pomiar w skali przedziałowej.

Skala stosunkowa (ilorazowa) – jej cechą charakterystyczną jest posiadanie punktu zerowego, który oznacza brak danej cechy. Umożliwia to dokonywanie wszelkich działań matematycznych. Oceny to skala stosunkowa.

Tablice statystyczne – zawierają liczbowy opis zbiorowości statystycznych według jednej (tablice proste) lub większej liczby cech (tablice złożone). Pełnią one główną formę zbiorowego prezentowania danych liczbowych. Tablice powinny zawierać: tytuł, nazwy wierszy (boczek), nazwy kolumn (główka), źródła danych, ewentualne uwagi wyjaśniające, np.

Tabela 1 Umiejętności związane z czytaniem, analizowaniem, interpretacją i refleksją teoretycznoliteracką.

Źródło: Badania własne

Tabela 2 Ogólne wyniki testowania – analiza ilościowa.