Siatka cioci Tani.pdf

Polityka – nr 23 (2455) z dnia 2004-06-05; s. 84-87

„Siatka cioci Tani” Jagienka Wilczak

Handel lud mi, zw aszcza kobietami, daje ju zyski porównywalne z rynkiem broni i narkotyków.

ź ł ż

Szlaki handlarzy przechodz przez ca Europ , a Polska jest wa nym przystankiem.

ą łą ę ż

Rzeszowska policja i prokuratura rozpracowa y tak siatk . Na jej czele sta a Tatiana Wozniak,

ł ą ę ł

52-letnia Ukrainka ze Lwowa. Zwana pieszczotliwie przez ludzi w bran y cioci Tani , pocz tkowo trudni a si

ż ą ą ą ł ę

ę ę ł żę ż ł ż

towarem. Sprzedawa a kobiety osobom prowadz cym agencje towarzyskie, inkasuj c za ka d z nich 200

ł ą ą żą

dolarów i pobieraj c nast pnie od ka dej miesi cznie równowarto 50–100 dolarów. Mia a grup odbiorców na

ą ę ż ę ść ł ę

Podkarpaciu.

Istnieje uzasadnione podejrzenie, e w ci gu dwóch lat ciocia Tania przehandlowa a co najmniej 300

ż ą ł

kobiet. Ale dowody uda o si zgromadzi w 60 przypadkach. Dziewczyny zmuszano do prostytucji gro b

ł ę ć

źą

i przemoc , oporne straszono mierci .

ą ś ą

– Od niedawna handel lud mi wyrasta na spraw polityczn , sta si przedmiotem rozmów

ź ę ą łę

ę wzgl du na rosn c skal zjawiska. Wra enie robi zw aszcza liczba sprzedawanych

ę ąą ę ż ł

dzieci – mówi Piotr Mierecki z departamentu wspó pracy zagranicznej MSWiA.

Eksplozja biznesu nast pi a niemal równocze nie z nadej ciem w tej cz ci Europy liberalizacji

ął ś ś ęś

politycznej i gospodarczej, otwarciem granic, zniesieniem wiz, u atwieniami w kontroli granicznej. Za prac

ł ą

ruszy y w wiat tysi ce kobiet, m czyzn i dzieci: liberalizacja oznacza a otwarcie, ale cz sto tak e uwi d

ł ś ą ęż ł ę ż ą

rodzimych gospodarek, bezrobocie i brak perspektyw. Ka dy Zachód by niczym Mekka.

ż ł Dla Polek – Berlin,

ł Ł ł

Pozna , Leszno. Zachód, gdzie modne by y ciemnoskóre lub Azjatki, Tajki, Wietnamki, odkry nagle

ń ł

ł ńą ę Ś ł ę

w Niemczech, Holandii, Belgii, Grecji, a nawet w Japonii.

Towar za darmo

Rynek handlu lud mi okaza si rz dzi takimi samymi prawami jak rynek innych dóbr, inwestorzy

ź łęą ć

szybko zorientowali si , e towar jest prawie za darmo, a zyski ogromne. e mo na ten rynek stymulowa :

ęż Ż ż ć

ka dy jest potencjalnym klientem, pytanie biznesowe brzmi, jak do niego dotrze . Zrobiono wszystko,

by przybli y ofert do obywatela. Anonse oferowa y prac opiekunek do dziecka, sprz taczek, barmanek,

żć ę ł ę ą

tancerek w nocnych klubach, hostess, ale tak e ch tnych do zbioru truskawek, winogron i oliwek.

ż ę

Zdesperowane kobiety odpowiedzia y na sygna werbowników. Byli nimi cz sto znajomi, osoby

ł ł ę

budz ce zaufanie, obiecuj cy pieni dze i sukces. Dopiero potem okazywa o si , e to tylko transakcja,

ą ą ą ł ęż

dziewczyny wywo ono z kraju i sprzedawano do seksbiznesów, gdzie przymuszano je do pracy biciem,

ł łą ą ę ź ą

Zachodniej, ale tak e w Bu garii, Belgradzie, Bo ni i Prisztinie. Cz by ej Jugos awii jest w tej mierze

ż ł ś ęść ł ł

szczególnie atrakcyjna, gdy pozostaje poza kontrol mi dzynarodowych instytucji.

ż ą ę

Dzieci sprzedawane s do ebractwa i kradzie y kieszonkowych. M czy ni – do pracy w polu i na

ą ż ż ęż ź

handlem mi sem. Nast pnie zmieni a bran . Prokuratura zarzuca jej, e koordynowa a handel ywym

mi dzynarodowych ze

Amsterdam, Madryt. Dla Ukrainek, Bia orusinek, kobiet z Litwy, otwy i Bu garii – Rzeszów, Warszawa,

s owia sk urod . Kobiety z Europy rodkowej, a potem z krajów postradzieckich sta y si poszukiwane

g odem, gwa c c i pozbawiaj c dokumentów. Targi, gdzie handluje si lud mi, funkcjonuj w Europie

budowach. Niedawno polska policja wykry a gang, który handlowa Wietnamczykami do niewolniczej pracy

ł ł

na budowach. We W oszech w a ciciel buntuj cego si przeciw niewolniczej pracy Alba czyka, kupionego na

ł łś ą ę ń

ż ł ą ł ł ł ł

niedawna, e ludzi si sprzedaje jak przedmioty. To ochotnicy i ochotniczki, mówiono, na w asne yczenie

ż ę

ł ż

podejmuj prac , wi c i ryzyko.

ą ę ę

Stana Buchowska z Fundacji La Strada, walcz cej z handlem kobietami, mówi, e to klasyczne,

ą ż

stereotypowe my lenie, jakim mierzy si zwykle zjawisko prostytucji. –

ś ę Je li kto na ulicy wyrywa drugiemu

ś ś

torebk , to nie obwinia si ofiary, e zbyt s abo j trzyma a. Handel lud mi jest zbrodni bez wzgl du na to,

czy dokonuje si go za zgod ofiary czy wbrew jej woli. Tak zreszt stanowi polskie prawo.

ę ą ą

Tymczasem rzeczywisto jest inna, pokrzywdzeni w tym procederze s lekcewa eni, zw aszcza

ść ą ż ł

kobiety. To tak e stereotyp: widzi si prostytutk , a nie ofiar . Prostytutka w powszechnym przekonaniu to

ż ę ę ę

osoba pozbawiona czci, niezas uguj ca na godne traktowanie. Stawia si znak równo ci mi dzy handlem

ł ą ę ś ę

i prostytucj . Tak w a nie powstaje mechanizm podwójnych standardów. Tymczasem przest pstwo zosta o

ą łś

ę ł

pope nione, policja, zamiast doszukiwa si motywów, ma obowi zek ciga sprawc .

ł ł

Z pocz tkiem lat 90., gdy salony masa u i agencje towarzyskie rozkwita y jak Polska d uga

ą ż ł ł

i szeroka – bezsilni prokuratorzy i policjanci próbowali udowadnia , e masa to us uga seksualna. cigali

ćż ż ł Ś

ą ą ł ą ł

powszechne przekonanie, e dziewczyny pracuj , bo lubi .

ż ą ą

– Paradoksalnie dopiero tirówki pomog y zmieni przekonania, a przede wszystkim prze ama tabu –

ł ć ł ć

mówi Piotr Mierecki z MSWiA. Tirówki to dziewczyny ubrane równie sk po co kolorowo, stoj ce przy

ą ą

ruchliwych trasach i oferuj ce kierowcom szybki przydro ny seks. Biznes sta si tak rozbuchany i bezwstydny,

ą ż łę

e zacz przeszkadza kieruj cym pojazdami, administracji, a nawet niektórym partiom politycznym;

dziewczynami zainteresowa y si w adze gmin, przez które przechodz wa ne krajowe trasy. A przede

ł ę ł ą ż

wszystkim sprowokowa publiczn dyskusj o zjawisku prostytucji i jej ekonomiczno-spo ecznych

ł ą ę ł

uwarunkowaniach. To wówczas wysz o na jaw, e tirówki to zazwyczaj Bu garki, pochodz ce z tureckiej

ł ż ł ą

mniejszo ci etnicznej, które sprzedano do pracy w seksbiznesie. e maj w a ciciela, który odbiera im zarobki

Ż ąłś

i nie spuszcza z oka; e ż s g odzone, bite, odsprzedawane innym bossom. Je li nawet umiera y, ma o kto to

ął ś ł ł

zauwa a .

Po raz pierwszy, przynajmniej oficjalnie, zweryfikowano, e nie pracuj dobrowolnie.

ż ą

Nawet do wiadczeni policjanci przecierali oczy, widz c, jak kobiety s traktowane. To wtedy znaleziono

ś ą ą

ź ą ąłą łęł

zaci gni ty wobec w a ciciela. Buchowska powiada, e d ug jest jak macki, bo do zawodu nie mo na trafi

ą ę łś ż ł ż ć

z ulicy czy z og oszenia. Zawsze jest po rednik, który przejmuje towar, by go odsprzeda . P aci za bilet,

ł ś ć ł

za potrzebne dokumenty, co niby za atwia. Im wi cej po redników, tym wi cej fikcyjnych d ugów.

ś ł ę ś ę ł

Du y zysk, ma e zagro enie

ł ć ę ąć ż

i musz ą odpracowa . D ug wzrasta , bo nie p aci y za mieszkanie, jedzenie, szminki, za kolorow bielizn .

ć ł ł łł ą ę

targu ywym towarem, obla go benzyn i podpali , ku przestrodze pozosta ych. Ma o kto wierzy do

ę ę ż ł ą ł ź ą ę

ł ćę ą ś ć ę

Tirówki prze ama y tabu

sutenerów, kuplerów, osoby trzecie czerpi ce zyski z nierz du. Prostytucja nie by a zakazana, obowi zywa o

ż ął ć ą

żł

odpowied na pytanie, dlaczego nie odejd , co je trzyma przy drodze lub w burdelu. T si okaza si d ug

ż ł ż

Mia y by , wi c kelnerkami, sprz ta w domach zamo nych ludzi, tymczasem sprzedano je

Kiedy zdawa o si , e przepustk do wolno ci maj na wyci gni cie r ki, odsprzedawano je i znów musia y

ł ęż ę ś ą ą ę ę ł

odpracowa wydatki nowego w a ciciela.

ć łś

Dzi za kobiet p aci si rednio na rynku europejskim od 1,5 tysi cy do 2,5 tysi cy euro, w zale no ci

ś ęł ęś ę ę żś

od wieku i urody. Najmniej atrakcyjne kosztuj 500 euro. Ci, którzy g biej siedz w procederze, gwarantuj

ą łę ą ą

sobie jeszcze po 50 lub 100 euro miesi cznie albo procent od zarobków, jakie przysparza kobieta w a cicielowi. –

łś

Handel kobietami i dzie mi wprowadzono w te same kana y, co handel broni i narkotykami –

ć ł ą wyja nia insp ś

ł ł łż ł ł

przerzutu z Ukrainy. Polska sta a si krajem docelowym dla handlarzy i krajem tranzytu na Zachód. Kobiety

ł ę

pochodz z ą Bia orusi, Ukrainy, Bu garii. Litwinki, otyszki i Mo dawianki s przerzucane przez winouj cie

ł ł Ł ł ą Ś ś

i Szczecin do Niemiec i dalej. W Gorzowskiem kobiety przekracza y granic na rowerach, eby nie budzi

ł ę ż ć

podejrze stra y granicznej. 500 m dalej czeka na nie samochód i kolejny po rednik. Naganiacz z Gorzowa

ń ż ł ś

sprzeda w ten sposób do Niemiec 100 obywatelek Bia orusi, zwerbowanych w okolicy Baranowicz, i 18 Polek:

ąż

W Polsce oprócz rodzimych w a cicieli domów publicznych usadowi a si aktywna siatka Bu garów,

łś ł ę ł

odsprzedaj cych sobie kobiety. Wszyscy (lub prawie wszyscy) pochodz z okolic Warny, z miejscowo ci Dobri .

ą ś ć

ąś ę ś ł ę żż

palcami, jest to zazwyczaj robota Bu garów. Opanowali okolice Warszawy, Radomia, a tak e P ock, Grójec,

ż ł

Wark , yrardów i Sochaczew.

ź ł

przynosi zyski porównywalne z handlem broni i narkotykami: dzi liczy si je w miliardach euro i dolarów.

ą ś ę

Jest jednak znacznie bezpieczniejszym biznesem, poniewa ciganie handlarzy lud mi wci nie jest

żś ź ąż

priorytetem, nawet dla Interpolu czy Europolu. Jest te trudniejszy do wykrycia. Mikrobus z o mioma

ż ś

ś ę ą ę ńż ę

ź ą ą ą ł zamkni te ę

usta. Nawet w ambasadach i rezydencjach zatrudniane s kobiety, które sprzedano do niewolniczej pracy ą

Fachowcy mówi , e handel lud mi to przest pstwo du ych zysków i ma ego zagro enia.

ąż ź ę ż ł ż

Sprawa polityczna

Ż ć ć ą ć ąś

eby zatrzyma sprawców, postawi przed s dem i skaza , potrzebni s wiadkowie, czyli kobiety,

które zgodz si zeznawa . A te yj i pracuj w strachu i pod przymusem. Dlatego procesów wci jest niewiele

ąę ć żą ą ąż

(patrz ramka). Na pomys , e u atwienie wykrywalno ci jest najskuteczniejsz form walki z handlem lud mi,

łż ł ś ą ą ź

pierwsi wpadli Holendrzy. Postanowili stworzy ofiarom sprzyjaj ce warunki do sk adania zezna .

ć ą ł ń

ł ę ę ł

czyli 30-dniow tolerancj pobytu. Ofiary otrzymuj wsparcie lekarza, psychologa, organizacji pozarz dowych.

ą ę ą ą

Kobiety powinny dzi ki temu uwierzy w szans zerwania wi zi z handlarzem. Musz jednak w tym czasie

ę ć ę ę ą

ć ąłżć ążą ę ś ą ę

pobyt, z mo liwo ci przed u enia do zako czenia ledztwa. Dopiero w 2001 roku podpisano i ratyfikowano,

ż śą łż ń ś

tak e w Polsce, Protokó dodatkowy do Konwencji ONZ z Palermo – o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu

ź ę ź ł ż

w lutym 2003 roku. Dokument definiuje handel lud mi jako „werbowanie, transport, przekazywanie ź

Bogus aw Tomta a z Biura S u by Kryminalnej KGMO. Lubelska policja odkry a gangsterskie kana y

ł ł

Polska jest jeszcze wci krajem pochodzenia ofiar handlu.

S wietnie zorganizowani i bezwzgl dni. Je li policja znajduje kobiety z po amanymi r kami, zmia d onymi

ęŻ

Jak mówi prok. Krzysztof Karsznicki z Prokuratury Krajowej, handel lud mi, zw aszcza kobietami,

u miechni tymi kobietami przekraczaj cy granic nie budzi podejrze , e to ofiary przest pstwa. Handlu

lud mi nie wytropi psy, nie wykryj wykrywacze metali. Ofiary maj solidne (na ogó ) dokumenty i

Kiedy ś kobiety, które nie mia y pozwolenia na pobyt i prac , deportowano. Teraz daje si im czas do namys u,

zdecydowa , czy chc z o y zeznania obci aj ce sprawc . Je li tak – dostaj zezwolenie na 6-miesi czny

ż ł

handlu lud mi, przyj ty rok pó niej przez Zgromadzenie Ogólne. W Polsce ustawa o ratyfikacji wesz a w ycie

przechowywanie lub przyjmowanie osób, z zastosowaniem gró b lub u ycia si y, lub te zastosowania innej

ź ż ł ż

formy przymusu, uprowadzenia, oszustwa, nadu ycia w adzy lub wykorzystania s abo ci, wr czenia lub

ż ł ł ś ę

ę ł ś ś ą ę ą ą

wykorzystania”. – Ta definicja u atwi a prac organom sprawiedliwo ci. Polskie prawodawstwo ju od 1969

ł ł ę ś ż

roku uznawa o handel lud mi za przest pstwo. Trudno ci nastr cza a jednak interpretacja poj cia handlu

ł ź ę ś ęł ę

ź – podkre la prokurator Karsznicki. O handlu lud mi zacz to rozmawia tak e w strukturach Unii.

ś ź ę ć ż

Przed dwoma laty, podczas konferencji w Brukseli, postanowiono uzna walk z handlem lud mi za

ć ę ź

priorytetow w

ą t pieniu zorganizowanej przest pczo ci. Paradoks polega na tym, e Unia, która jest g ównym

ę ę ś ż ł

rynkiem zbytu, nie ma wspólnych dokumentów reguluj cych problem. Wi kszo pa stw ma w asne programy

ą ę ść ń ł

krajowe zapobiegania, cigania i ochrony wiadka. Najdalej poszli W osi, ofiara uzyskuje wiz pobytow , prac ,

ś ś ł ę ą ę

uczy si j zyka. Wszystko po to, by nie wraca a do siebie, gdzie znów stanie w sytuacji bez wyj cia. Ale to

ęę ł ś

kosztowny program i na razie adne inne pa stwo nie przej o w oskiego modelu.

ż ń ęł ł

ł ę

która zdecydowa a si zeznawa , wzorowana na do wiadczeniach holenderskich. Proces powstawania tej

Dopiero w grudniu 2003 roku powsta a dyrektywa unijna w sprawie 6-miesi cznej wizy dla ofiary,

ł ę ć ś

decyzji by d ugi, jak mówi Piotr Mierecki, Unia obawia si , e ofiary mog wykorzysta procedury do

łł ęż ą ć

uzyskania wizy pobytowej. Dwa lata po powstaniu dyrektywy równie Polska musi j wprowadzi .

ż ą ć

Przez blisko 4 lata trwa a walka o stworzenie Krajowego Programu Zwalczania i Zapobiegania

Handlowi Lud mi, b d cego rezultatem mi dzynarodowych zobowi za Polski. We wrze niu 2003 roku

ź ęą ę ąń ś

ąłą ę łń

resorcie, MSWiA, co pozwoli na wiarygodny opis zjawiska. Nadal jednak nie powo ano koordynatora, cho nie

ł ć

wymaga to pieni dzy, lecz jedynie organizacyjnej skuteczno ci i dobrej woli. Mo e wst pienie do Unii

ę ś ż ą

przyspieszy t decyzj .

ę ę

Zyski: 7 miliardów dolarów rocznie

W Polsce w latach 1995–2002 zako czono 259 post powa przygotowawczych w sprawach o handel kobietami,

ń ę ń

198 trafi o do s dów, 61 umorzono. Oskar ono 478 osób, ustalono 1250 pokrzywdzonych kobiet. S dy wyda y

ł ą ż

ą ł

101 wyroków, skazano 181 osób. W 2003 roku zako czono 45 post powa , 30 trafi o do s dów. Oskar ono

ń ę ń ł ą ż

134 osoby i ustalono 261 ofiar.

Liczby pora aj : Komisja Europejska szacuje, e ka dego roku ofiar grup przest pczych trudni cych si

żą ż ż ą ę ą ę

handlem lud mi pada a 700 tysi cy kobiet i dzieci. Mi dzynarodowa Organizacja Migracji wylicza, e do

ź ż ę ę ż

Europy Zachodniej trafia, co roku oko o 500 tysi cy ofiar handlu – kobiet z najubo szych regionów.

ł ę ż

Inne mi dzynarodowe organizacje i agencje szacuj , e liczba ta jest o wiele wy sza, zw aszcza gdy uwzgl dni

ę ąż ż ł ę

si handel lud mi w celu pracy przymusowej. Zgodnie z danymi ONZ mi dzynarodowe siatki przest pcze

ę ę

zarabiaj na handlu lud mi blisko 7 miliardów dolarów rocznie.

ą ź

Statystyki na ogó nie uwzgl dniaj oddzielnie danych dotycz cych handlu dzie mi, dziewczynki powy ej 14

ł ę ą ą ć ż

lat trafiaj do statystyk jako kobiety. Tymczasem Komisarz Praw Cz owieka Rady Europy Alvaro Gil-Roberts

alarmuje, e zjawisko handlu dzie mi w Europie wci ro nie.

ż ć ążś

Cel jest jeden, zarobi jak najwi cej. Dziewczynki, cz sto nawet poni ej 12 lat, s wykorzystywane do celów

ć ę ę ż ą

ę ę

w asne, dlatego handel nimi jeszcze trudniej wykry i udowodni zamiar przest pstwa ni w przypadku handlu

ł ć ć ę ż

przyj cia p atno ci lub korzy ci dla uzyskania zgody osoby maj cej kontrol nad inn osob , w celu jej

lud mi

Program przyj rz d. Dokument przewiduje koordynacj wszystkich dzia a i zbieranie informacji w jednym

ę ź

seksualnych. Jak mówi Agnieszka Komar-Morawska, zast pca rzecznika praw dziecka, dzieci przemyca si jako

doros ymi. Dzieci z apane na przest pstwie s deportowane i nikt nie zadaje sobie trudu zbadania, czy

nie sta y ł

si ofiarami handlu. Nie otrzymuj wsparcia ani pomocy prawnej. W kraju pochodzenia znów padaj ofiar

ą ą

handlarzy, cz sto za zgod rodziców.

ł ł ę ą

ę ą

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: