Kalendarz_2009_BBN[2].pdf

Całoroczna lekcja historii

Dla żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego II wojna światowa nie zakończyła się z chwilą pokonania Niemiec w 1945 roku.

Ziemie polskie zajmowała wówczas armia sowiecka. Jednak wbrew utartym w PRL sloganom, nie niosła ona Polakom ani wolności, ani pokoju,

ani sprawiedliwości społecznej. Wykorzystując bagnety czerwonoarmistów, Kreml chciał zainstalować w Polsce komunistyczną władzę,

całkowicie podległą moskiewskiej centrali. Gdy Europa świętowała zwycięstwo nad Hitlerem, w nocy z 8 na 9 maja 1945 roku, żołnierze podziemia

dowodzeni przez mjr. Jana Tabortowskiego ps. „Bruzda” atakowali Grajewo, by uwolnić z rąk komunistów aresztowanych polskich patriotów.

Właśnie wyniszczenie polskich patriotów, w tym przede wszystkim żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych i innych formacji

niepodległościowych, było pierwszym i podstawowym celem komunistów. Stosowany przez nich terror, skrytobójcze morderstwa, więzienia,

tortury i zsyłki na Wschód miały złamać naród, odebrać wolę walki.

Wojna z sowieckim okupantem i rodzimymi kolaborantami - określana coraz częściej przez historyków jako Powstanie Antykomunistyczne

- prowadzona była w szczególnie ciężkich warunkach. Przy pełnej obojętności świata i cynicznym milczeniu byłych sojuszników, tysiące chłop-

ców i dziewcząt z polskich miast i wiosek podjęło walkę z całą machiną sowieckiego imperium. Walczyli z Armią Czerwoną i NKWD, z milicją,

agentami Urzędu Bezpieczeństwa i oddziałami wojska zwanego ludowym. Walczyli o wolność, honor, a potem już tylko o przetrwanie. W 1963

roku ubowcy zastrzelili na Lubelszczyźnie ostatniego partyzanta Rzeczpospolitej - sierż. Józefa Franczaka ps. „Lalek”.

Żołnierze Antykomunistycznego Powstania szli do boju o Niepodległą pod szyldami różnych organizacji konspiracyjnych. Były to:

Armia Krajowa, Delegatura Sił Zbrojnych, Narodowe Siły Zbrojne, Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, Narodowe Zjednoczenie Wojsko-

we czy Konspiracyjne Wojsko Polskie. Jednak cel żołnierzy Niepodległej był jeden i wspólny. Dać świadectwo, że Polacy chcą Wolności

i Niepodległości.

Składamy hołd tym dzielnym ludziom z wiarą, że pomni chlubnej przeszłości, wszyscy będziemy z niej czerpać i pamiętać…

Żołnierze Armii Krajowej, oddział „Lalusia”, okolice Koleśnik - na północ od Lidy, kwiecień 1945 r.

Sierż. Władysław Janczewski ps. „Laluś” objął zimą 1945 roku dowództwo nad drużyną przyboczną dowódcy Zgrupowa-

nia Północ Okręgu Nowogródzkiego Armii Krajowej - poległego por. Jana Borysewicza „Krysi”. Komendant „Krysia”, jeden

z najwybitniejszych dowódców partyzanckich nowogródzkiej AK, poległ 21 stycznia 1945 roku w walce z obławą NKWD

pod wsią Kowalki. Latem 1945 roku żołnierze „Lalusia” pokonali ponad sto kilometrów - przechodząc z Nowogródczyzny

do „Polski centralnej”. Po przekroczeniu linii demarkacyjnej między ZSRS a Polską „Ludową”, oddział sierż. „Lalusia”

został pod Kraśnianami w powiecie sokólskim zaatakowany przez liczne, połączone siły NKWD, Korpusu Bezpieczeństwa

Wewnętrznego i Urzędu Bezpieczeństwa. W bitwie zginęło dwunastu żołnierzy AK. Część z partyzantów, którzy przebili

się z Lidzkiego, kontynuowała walkę o niepodległość w strukturach podziemia na Białostocczyźnie.

BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

Żołnierze Armii Krajowej, oddział „Oczki” (siedzi w środku w pierwszym rzędzie z automatem w dłoniach), Nowogródczyzna, październik 1945 r.

Oddział plut. Bolesława Zabłockiego ps. „Oczko” składał się w większości z żołnierzy byłego Zgrupowania Wschód

Okręgu Nowogródzkiego Armii Krajowej. Grupa ta operowała głównie w lasach Puszczy Nalibockiej - niedaleko przedwo-

jennej granicy pomiędzy Polską a ZSRS. Żołnierze „Oczki” ochraniali ludność kresową przed represjami NKWD, milicji

i sowieckiego wojska. Jesienią 1945 roku oddział został rozwiązany. Żołnierze, zaopatrzeni w fałszywe dokumenty legali-

zacyjne, w trzech grupach byli przerzucani do „Polski centralnej”. Ostatnia z tych grup wpadła w ręce NKWD. Dowódca

oddziału plut. „Oczko”, poszukiwany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, został aresztowany

dopiero w 1956 roku.

BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

Żołnierze Armii Krajowej Obywatelskiej, oddział „Bohuna”, okolice Sokółki, lato 1945 r.

Oddział st. wachmistrza Stanisława Chmielewskiego „Bohuna” działał na terenie powiatu Sokółka. W oddziale tym

służyli m.in. byli partyzanci z Nowogródczyzny. Po akcji „Burza” zostali oni wcieleni do Ludowego Wojska Polskiego (LWP),

z którego następnie zbiegli do partyzantki. Oddział początkowo przeznaczony był do akcji po wschodniej stronie linii

Curzona, na Kresach. Do sierpnia 1945 roku, czyli do momentu rozwiązania, toczył walki zarówno z NKWD, jak i z Korpu-

sem Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Rozbił też kilka posterunków Milicji Obywatelskiej. Dowódca oddziału „Bohun” poległ

z rąk sowieckich w 1946 roku.

Armia Krajowa Obywatelska (AKO) została utworzona w lutym 1945 roku przez Komendanta Okręgu Białostockie-

go AK ppłk. Władysława Liniarskiego „Mścisława”. Latem 1945 roku „Mścisław” podporządkował AKO Delegaturze

Sił Zbrojnych. (DSZ powstała rozkazem Naczelnego Wodza gen. Władysława Andersa w celu kontynuowania walki

z sowieckim okupantem). Struktury AKO weszły następnie w skład Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

Żołnierze Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość ze zgrupowania „Orlika”, lato 1946 r.

Mjr Marian Bernaciak ps. „Orlik” dowodził silnym poakowskim oddziałem partyzanckim operującym w okolicach Puław.

Oddział „Orlika” przeprowadził szereg spektakularnych akcji bojowych, do których zaliczyć należy rozbicie 24 kwietnia 1945

roku siedziby Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Puławach. W akcji tej, przy stracie dwóch partyzantów,

podkomendni „Orlika” uwolnili ponad 100 więźniów przetrzymywanych przez UB. W maju 1945 roku mjr „Orlik” i jego

żołnierze stoczyli zwycięską bitwę z wielokrotnie silniejszą grupą operacyjną NKWD-UB. W wyniku kilkugodzinnej walki

stu kilkudziesięciu podkomendnych „Orlika” rozbiło liczącą kilkaset osób ekspedycję przeciwpartyzancką. W bitwie, która

rozegrała się w Lesie Stockim, zginęło ponad 50 funkcjonariuszy NKWD i UB. Straty partyzantów wyniosły 9 zabitych

i kilkunastu rannych. Jesienią 1945 roku oddział „Orlika” wszedł w skład struktur Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, konty-

nuując walkę z komunistami. „Orlik” zginął śmiercią samobójczą 21 czerwca 1946 roku, otoczony na polach wsi Piotrówek

przez siły Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: