1.5.1. Środki budżetu państwa
Budżet państwa jest planem przyszłych dochodów i wydatków państwa oraz należy do planów o charakterze dyrektywnym, tzn. plan ten obejmuje zespół zadań adresowanych do organów finansowych. Budżet państwa nakłada na organy finansowe i innych wykonawców obowiązek zrealizowania dochodów w zaplanowanej wysokości a także dokonania kosztów określonych w planie, czyniąc te organy odpowiedzialnymi za realizację zadań[1].
Przed akcesją do UE corocznie w ustawie budżetowej zawierane były wydatki przeznaczone na rozwój obszarów wiejskich i finansowanie rolnictwa, a w późniejszym okresie dotyczyły również kierunków wydatkowanie środków. [2]
Finansowanie obejmowało:
1) Wydatki na inwestycję na wybranych rynkach rolnych głównie zboża, mleka i mięsa;
2) Wydatki na postęp biologiczny w produkcji roślinnej i zwierzęcej;
3) Dopłaty do oprocentowania kredytów na rolnictwo i przetwórstwo rolno- spożywcze.
Rolnictwo również jest wspierane zewnętrznie. Obejmuje on trzy strumienie, gdzie pierwszy stanowi środki budżetowe przeznaczone na cele rozwojowe, drugi natomiast środki Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zaś trzeci dotyczy kosztów związanych z akcesją Polski do Unii Europejskiej[3].
Wejście Polski do UE znacznie zmieniło rolę budżetu krajowego w finansowaniu rolnictwa i obszarów wiejskich. Wszystkie programy finansowane z budżetu muszą być akceptowane przez UE. [4]
Okresy 2004-2006 oraz 2007-2013 stanowią dwie perspektywy finansowe, w których polityka państwa w stosunku do rolnictwa i obszarów wiejskich jest wspierana:
1) Środkami budżetu państwa,
2) Środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej.
Wydatki z budżetu państwa dotyczą głównie:
§ funkcjonowania agencji płatniczych (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencja Rynku Rolnego),
§ związane z działalnością statutową jednostek funkcjonujących w sektorze rolnictwa i rozwoju wsi (weterynaria, doradztwo, ochrona roślin),
§ finansowania projektów z udziałem środków UE ( płatności bezpośrednie, Sektorowe Programy Operacyjne, Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich, interwencje na niektórych rynkach),
§ realizacji ważnych zadań w ramach pomocy krajowej.
Państwa członkowskie mogą stosować pomoc krajową pod warunkiem przestrzegania określonych zasad, form. Aby środek pomocy był w stanie zostać uznanym za zgodny z regułami wspólnego rynku, musi obejmować część stymulującą lub wymagać współpracy ze strony podmiotu korzystającego z wsparcia[5].
15.2. Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej
Wspólna Polityka Rolna zawsze miała znaczenie priorytetowe, chciała osiągnąć jak największą samowystarczalność żywnościową Europy Zachodniej. Finansowanie WPR zajmowała większość środków budżetu. W latach siedemdziesiątych poprzedniego wieku było to około 80%, a w latach dziewięćdziesiątych około 60% całego budżetu UE[6]. Wydatki na rolnictwo stanowią istotną część budżetu Unii Europejskiej. W wieloetapową procedurę przygotowania budżetu UE na dany rok zaangażowane są:
· Komisja Europejska
· Rada Unii Europejskiej
· Parlament Europejski
Do końca 2006 roku wydatki z budżetu UE realizowane były z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych
[1] A. Majchrrzycka- Guzowska, Finanse i prawo finansowe, Warszawa 2007, s.40.
[2] M. Jabłoński, Prawno- finansowe aspekty polityki państwa w zakresie rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce, Warszawa 2010, wyd. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s.189
[3] M. Gruda, Instrumenty polityki rolnej oraz ich skuteczność, [w:] Analiza produkcyjno- ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 2006 roku, Warszawa 2007, s.35.
[4] S. Kowalczyk, Finansowanie rolnictwa i obszarów wiejskich po integracji z Unią Europejską, [w:] Dostosowanie polskiego rynku rolnego do wymogów Unii Europejskiej, Warszawa 2003, s. 276.
[5] M. Jabłoński, Prawno- finansowe aspekty polityki..., op. cit., s. 191.
[6] A.Wernik, Finanse Publiczne, Warszawa 2007, s.182.
Agnieszka-lech4