Materiał edukacyjny rozdawany bezpłatnie w ramach szkolenia.
Metody aktywizujące
I - METODY INTEGRACYJNE Metody integracyjne mają ułatwić kontakt między osobami, pomóc. Ich celem jest zintegrowanie, zespolenie grupy, zbudowanie w niej jedności. Metody mają pomóc w przekształceniu luźnego zbioru jednostek we wspólnotę osób, które się znają i choćby w minimalnym stopniu nawiązały więzy. Nawiązanie więzi jest podstawą wspólnej pracy, współdziałania. Metody integracyjne proponują pewną strukturę nawiązywania kontaktu. Nadają porządek pierwszym trudnym krokom we wzajemnym kontakcie. Są tak zbudowane, aby każdy mógł zaistnieć w grupie, zaznaczyć swoją obecność i był dostrzeżony przez innych. Bardzo wyraźny jest w nich element zabawowy, atmosfera relaksu i rozluźnienia. Niosą radość, zadowolenie ze wspólnego odkrywania i przeżywania pewnych treści, stymulują radosne i twórcze poznanie siebie nawzajem, wzbogacają wzajemne kontakty, pomagają w odkrywaniu radości bycia z sobą i w tworzeniu pogodnej atmosfery. Nawiązanie kontaktu , budowanie więzi jest niezwykle trudne. Istnieje wiele barier między nami – nie znamy się, różnimy się wiekiem, wykształceniem, pozycja społeczna. Dlatego czasem tak trudno rozpocząć rozmowę, trudno przełamać „pierwsze lody”. Metody integracyjne ułatwiają zmniejszenie obaw i dystansu miedzy wszystkimi członkami grupy, w tym także między prowadzącym a grupą. Umiejętne wykorzystanie metod integracyjnych ma duże znaczenie dla całego procesu pracy z grupa. Stworzenie więzi między prowadzącym i uczestnikami oraz miedzy nimi w grupie ułatwia wspólną pracę i wpływa na jej efekty. Rodzi się bowiem w takiej sytuacji poczucie identyfikacji poszczególnych osób z daną grupą, poczucie odpowiedzialności za podejmowane zadania. Poza tym efekty działań podejmowanych podczas części metod integracyjnych mogą stanowić dekoracje sali, co sprzyja dobrej atmosferze. Istotą tych metod jest zachęta, propozycja, pobudzenie zainteresowania, a nie nakaz czy przymus. Znaczenie metod integracyjnych potwierdzają doświadczenia w różnorodnych grupach – także wiekowych. Nie tylko dzieci czy młodzież, ale także dorośli oraz ludzie starsi chętnie w nich uczestniczą. Metody integracyjne można podzielić na: ¨ metody na poznanie imion ¨ zabawy integracyjne ¨ zabawy z chustą ¨ tańce integracyjne METODY NA POZNANIE IMION Celem tych metod jest stworzenie możliwości zaistnienia w grupie każdemu uczestnikowi i poznawanie imion w atmosferze radości, zabawy. Przy stosowaniu tych metod ważne jest, by grupa nie była zbyt duża. Optymalna ilość uczestników to 15 osób. Wówczas jest szansa, iż zapamiętamy imiona wszystkich. Jeśli grupa jest dużo większa, należy podzielić ją na mniejsze i ustalić w każdej z nich osoby prowadzące metody na poznanie imion (mogą to być np. animatorzy). Najlepiej jest, kiedy uczestnicy zabawy siedzą w kręgu i wszyscy maja ze sobą kontakt wzrokowy. Imię i nastrój. Każdy z uczestników mówi swoje imię w określony, podany przez prowadzącego sposób, np.: bardzo wesoło, bardzo smutno, nieśmiało, filozoficznie, krzycząc itp. Zmiana sposobu mówienia następuje oczywiście po wypowiedzeniu się wszystkich uczestników zabawy. Imię i gest. Każdy z uczestników wypowiada swoje imię, dołączając do tego dowolnie wybrany przez siebie gest. Reszta grupy powtarza to imię i gest. W następnej rundce grupa próbuje sama powtórzyć wszystkie imiona i gesty. „Wywołane” osoby pomagają w razie potrzeby. Imię do imienia. Każdy z uczestników wymienia swoje imię. Osoba, która otrzyma przedmiot (do tej metody potrzebny jest rekwizyt, np. miś, piłka) wymienia swoje imię oraz imię osoby, do której chce rzucić przedmiot, a następnie rzuca go. W razie pomyłki przedmiot wraca do rzucającego, a grupa pomaga mu wymienić właściwe imię. Tańce integracyjne. Są to tańce, które cała grupa tańczy razem w kręgu (jeśli grupa jest bardzo duża, to w kilku kręgach), a niekiedy i na siedząco. Tańce te pochodzą z różnych kultur. Ich kroki są zwykle proste. Są wśród nich tańce szybkie, rozluźniające, ale i spokojne, mające charakter modlitewny, medytacyjny, pozwalający na wyciszenie się grupy po intensywnej zabawie. Są również tańce, które podnoszą nastrój i budzą poczucie wspólnoty w grupie. Tańce te mogą pełnić rolę integracyjną i występować w formie przerywników w bloku zajęć lub też stanowić element pewnej całości. Ułatwiają nawiązanie kontaktu w grupie, opartego na zaufaniu i współpracy, dają możliwość poczucia wspólnoty i wyrażenia uczuć. Ruch towarzyszy człowiekowi od narodzin aż do śmierci. 70% komunikacji interpersonalnej stanowi tzw. Język ciała. Rudolf Laban – twórca nowoczesnej, twórczej i ekspresyjnej gimnastyki – twierdził, że ruch jest wyrazem potrzeby ludzkiej aktywności. Za najważniejsze uznawał on: potrzebę ruchu, potrzebę odprężenia, potrzebę ekspresji i potrzebę tworzenia. Wszystkie te potrzeby człowiek zaspokaja w tańcu. Taniec pozwala na rozwijanie: świadomości własnego ciała; wzmożenie koordynacji ruchowej; ma wpływ na lateralizację; wzmaga poczucie rytmu; uwrażliwia na muzykę; uświadamia istnienie przestrzeni, w której istniejemy, poruszamy się; uczy dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi kontaktu. Tańce integracyjne prowadzone są w różnych środowiskach i różnych grupach wiekowych, praktycznie od dzieci w wieku przedszkolnym po osoby starsze. Warto wspomnieć, że w tradycji biblijnej taniec był wyrazem radości i modlitwy.
Zabawy integracyjne. Istotą tych zabaw jest współdziałanie wyzwalające wiele pozytywnych emocji – bez elementu konkurencji. To współdziałanie prowadzi do porozumienia i integracji w grupie. Konstrukcje z gazet. Pierwszym etapem tej metody jest rozłożenie papieru gazetowego i poczynając od jednego rogu skręcanie cieniutkich choć twardych „patyczków” i sklejanie ich taśmą. Z takich „patyczków” można za pomocą taśmy zbudować np. ostrosłupy. Z przygotowanych w ten sposób elementów można budować najróżniejsze konstrukcje – mosty, bramy itp. Cztery kąty. Wszyscy uczestnicy dzielą się na 4 grupy ustawione w 4 kątach sali. Zadaniem każdej grupy jest wymyślenie wspólnego hasła i gestu jako „wizytówki” całej grupy. Każda grupa prezentuje swoje hasło na forum ogólnym. Po takiej prezentacji na sygnał prowadzącego wszystkie grupy jednocześnie prezentują jedną z czterech „wizytówek”. Zabawa kończy się w momencie, kiedy wszystkie cztery grupy zaprezentują jedną „wizytówkę” – wybiorą równocześnie jeden okrzyk i gest. Zabawy muzyczne. Cała grupa gestami ilustruje pewne działanie np. pieczenie ciasta czy start samolotu. Gestykulacji towarzyszy muzyka. Nie dokończone zdania. Istotą tej metody jest zakończenie danego zdania. Przy odpowiednim sformułowaniu tych zdań można uzyskać od uczestników informację o ich oczekiwaniach i nastawieniu względem spotkania. Potrzebne materiały to: szary papier, flamastry. Liczba uczestników jest dowolna, a czas potrzebny na jej przeprowadzenie wynosi około 10 minut. Na początku prowadzący rozkłada na podłodze w różnych miejscach sali arkusze szarego papieru. Są na nich napisane nie dokończone zdania, np.: Jestem tu chociaż...........; Mam nadzieję, że to spotkanie............. itp. Następnie prosi uczestników, by uzupełnili te zdania. Cebula. Ta metoda umożliwia przeprowadzenie rozmów w kilku różnych parach. Może ona posłużyć jako zabawa integrująca grupę na początku wspólnej pracy. Nie wymaga żadnych materiałów. Może w niej wziąć udział dowolna parzysta liczba uczestników. Na początek prowadzący prosi, by uczestnicy utworzyli dwa równoliczne koła – wewnętrzne i zewnętrzne. Koła muszą stanąć twarzą do siebie – tworząc pary. Następnie prowadzący poleca przywitać się z partnerem i przedstawić się. Potem podaje zadanie do wykonania przez uczestników, np.: opowiedzcie sobie nawzajem o waszym najpiękniejszym wydarzeniu w życiu. Po wykonaniu polecenia prowadzący prosi uczestników, by pożegnali się ze sobą, a koło zewnętrzne (lub wewnętrzne) ma przesunąć się np. o trzy osoby zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Powstają w ten sposób nowe pary. Znowu trzeba się przywitać, przedstawić. Prowadzący podaje kolejne polecenie np. każda osoba ma powiedzieć komplement partnerowi. Po chwili prowadzący znów prosi uczestników, by pożegnali się ze sobą, a koło zewnętrzne (lub wewnętrzne) ma przesunąć się np. o pięć osób zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Ten schemat można powtórzyć jeszcze kilkakrotnie. Za każdym razem prowadzący daje uczestnikom inne polecenie. Może to być np. rozmowa o dzisiejszym śniadaniu, rozmowa o ulubionej lekturze dzieciństwa, wspomnienie najciekawszej podróży. Można także włączyć polecenia wymagające od uczestników gestykulacji pantomimicznej. Jeśli grupa jest duża, może być potrzebne nagłośnienie do przeprowadzenia tej metody. Nazywam się ................, jestem .................., lubię.............., mam................... . Istotą tej metody jest głośne kończenie na forum grupy zdań rozpoczynających się od zaproponowanych słów. Metoda ta umożliwia bliższe poznanie uczestników grupy. Do jej przeprowadzenia potrzebne są: cztery kartki z napisami rozpoczynającymi zdanie: np. nazywam się ................., jestem ................, lubię ................., mam ................, Można też zaproponować inne początki zdań np. zdziwił(a)bym się bardzo, gdyby ................. Prowadzący prosi uczestników, by usiedli w kręgu. Rozkłada na środku cztery kartki z początkami zdań i prosi uczestników o to, by kolejno kończyli wszystkie zdania. Liczba uczestników nie powinna przekraczać 15 osób. Jeśli pracujemy z grupą 30 osób, należy podzielić ją na dwie podgrupy. Czas trwania metody nie powinien przekroczyć 10 minut. Zabawy z chustą. Do tych zabaw potrzebna jest pomoc – kolorowa chusta (zwana także spadochronem) o średnicy 5m (lub w innych wymiarach) z uchwytami na obwodzie. Wokół takiej chusty stoi grupa, trzymając ją za uchwyty. Jest ona dość mocna – można po niej np. chodzić. Jeśli podczas takiego chodzenia osoby trzymające za uchwyty intensywnie poruszają chustą w górę i w dół – stwarza to wrażenie chodzenia po falach. II - METODY TWÓRCZEGO MYŚLENIA Opowiadanie na podstawie słów-kluczy Istotą tej metody jest próba odtworzenia opowiadania na podstawie wybranych fragmentów tekstu – kluczowych słów lub zwrotów. Przy pracy tą metodą potrzebne są kartki z wybranymi z tekstu kluczowymi słowami w ilości równej (lub większej) liczebności grupy. Wybrane słowa lub zwroty powinny mieć istotne znaczenie dla głównego wątku zawartego w tekście, bowiem na tej osnowie uczestnicy będą budować własną opowieść. Tą metodą można pracować np. nad opowieściami zawartymi w tekście biblijnym. Organizacja pracy. Uczestnicy siadają w jednym kręgu. Prowadzący kładzie na środku „słupek” kartek z kluczowymi słowami. Kartki są ułożone słowami do dołu. Muszą leżeć tak, żeby kolejność ich odkrywania była dokładnie taka jak kolejność ich występowania w tekście. Następnie prowadzący stawia przed uczestnikami zadanie, które polega na odtworzeniu opisu wydarzenia. Podkreśla, że chodzi o to, aby na podstawie fragmentów tekstu spróbować jak najwierniej przedstawić to, o czym on mówi. Każdy uczestnik ma po kolei podejść na środek, odkryć kolejną kartkę, przeczytać głośno i utworzyć zdanie z tym słowem lub zwrotem. Zdanie to musi mieć związek z kontekstem odtwarzanego wydarzenia i ze zdaniami utworzonymi wcześniej. Po podaniu tej instrukcji prosi jedną z osób o zapisywanie opowieści tworzonej przez uczestników. Praca na forum ogólnym. Uczestnicy po kolei podchodzą do kartek, odczytują głośno słowo i na tej bazie tworzą zdanie. Po jego zapisaniu następna osoba tworzy dalszy ciąg opowieści. Zwykle konieczne jest pilnowanie porządku, ponieważ inne osoby „wyrywają się” z podpowiedziami i własnymi propozycjami zadań. Po zakończeniu tego zadania osoba, która zapisywała opowiadanie odczytuje je w całości. Podziękowaniem dla wszystkich są oklaski. W tym momencie prowadzący powinien przejść do najistotniejszego elementu pracy tą metodą. Jest to odczytanie wybranego tekstu z zaakcentowaniem słów kluczowych, na bazie których uczestnicy wcześniej stworzyli własną opowieść. Takie zestawienie opowieści uczestników i wybranej opowieści daje możliwość dokonania porównania, zwrócenia uwagi na to, co w opowieści jest najistotniejsze. Poza tym łatwiej jest wyłowić z tekstu szczegóły, na które zwykle nie zwraca się uwagi. Zadaniem prowadzącego jest wykorzystanie tego wszystkiego do realizacji założonego celu zajęć. Na koniec trzeba podkreślić, że tworzenie własnego opowiadania na podstawie fragmentów, swoiste „odejście w bok” nie jest celem samym w sobie. Ma ono sprowokować do myślenia, do zastanowienia się nad tekstem wybranym. Stanowi tylko narzędzie służące do wprowadzenia w tematykę zajęć. W centrum uwagi jest przekazywany temat - myśl. Wielkość i stopień trudności tekstu zależy do poziomu grupy. METODY PROWOKOWANIA TWÓRCZEGO MYŚLENIA Nie dokończone zdania Istotnym elementem tej metody jest konieczność zakończenia danego zdania. Zdanie to jest przerwane, nie dokończone. Może być ono zaczerpnięte z np. książki. Zadanie, jakie stoi przed grupą, to właśnie próba zakończenia podanej frazy. Celem nie jest jednak „zgadywanie” tego, co jest w tekscie, ale własny pomysł na brakujące zakończenie, własny wysiłek myślowy i szukanie pomysłów we współpracy w grupie. Metoda wymaga uaktywnienia wyobraźni. Jej finałem jest konfrontacja pomysłów znalezionych przez grupy z tekstem wybranym - głównym, z zakończeniem autora. Elementem, którego brakuje, może być metafora, porównanie. Wtedy grupy poszukują porównania oddającego sens pierwszej części zdania. Do przeprowadzenia tej metody potrzebne są materiały: tekst pomocniczy zawierający nie dokończone zdania, flamastry, szary papier i klej. Przykładowo można tę metodę wykorzystać do pracy z tymi zdaniami np. Księgi Przysłów, które kończą się obrazowym porównaniem. Zdania te umieszczamy na oddzielnej kartce, kopię której otrzymuje każda mała grupa. Przebieg metody rozkłada się na trzy etapy: Organizacja pracy. Prowadzący dzieli wszystkich uczestników na grupy 3-5 osobowe. Wskazane jest, by grupy siedziały w pewnej odległości od siebie. Stawia przed grupą zadanie dokończenia przysłów znajdujących się na kartce (w zależności od możliwości czasowych może to być jedno lub kilka zakończeń każdego zdania). Podkreśla, że nie chodzi o zgadywanie zakończenia, ale znalezienie własnego porównania. Prosi o wsłuchanie się w te zdania pod kątem postawionego zadania i odczytuje je głośno. Następnie określa orientacyjny czas pracy (8 - 10 minut). Na koniec prosi przedstawicieli grup o wzięcie kartek z fragmentami zadań i flamastrów (trzeba je wyłożyć w jakimś centralnym miejscu). Praca w małych grupach. W tej fazie prowadzący obserwuje pracę grup, tempo realizacji zadań, pomaga poszczególnym grupom w trudnościach. W pewnym momencie podejmuje decyzje o zakończeniu pracy, nawet jeśli nie wszystkie grupy wykonały całe zadanie. Wybór tego momentu zależy przede wszystkim od zapowiedzianego wcześniej czasu pracy, ale także musi uwzględnić stopień realizacji zadania przez większość grup. Praca na forum ogólnym. Prowadzący czyta głośno początek zdania z np. Księgi Przysłów, a przedstawiciele grup przedstawiają po kolei swoje zakończenia tej konkretnej myśli. Na końcu takiej rundy prowadzący odczytuje zakończenia z Księgi. W ten sposób przedstawia się wszystkie zdania. Następnie przedstawiciele grup przyklejają kartki z dopisanymi zakończeniami na szary papier, który zawiesza się na ścianie. Umożliwia to zainteresowanym osobom powrót do zapisanych zakończeń. Metoda zdań nie dokończonych może mieć różne modyfikacje. Zostaną one omówione w jednym z kolejnych numerów. Rebusy Istotnym elementem tej metody jest wyrażanie pewnych treści w formie zaszyfrowanej: rysunkowo-słownej. Trzeba podkreślić, że prowadzący nie „szyfruje” treści, ale sami uczestnicy zajęć. Do przeprowadzenia tej metody potrzebne są materiały: flamastry, kredki, papier. Przebieg metody jest następujący: Organizacja pracy. Prowadzący dzieli wszystkich uczestników na grupy kilkuosobowe. Stawia przed grupą zadanie związane z tematyką zajęć. Następnie określa orientacyjny czas pracy. Prosi przedstawicieli o wzięcie dla grup kartek i flamastrów. Praca w małych grupach. Uczestnicy dyskutują w grupach nad postawionym zadaniem i zapisują wnioski. Organizacja pracy. Prowadzący stawia przed grupami zadanie, aby główny wniosek z dotychczasowej pracy zaszyfrowali w formie rebusu. Określa orientacyjny czas pracy. Praca w małych grupach. Uczestnicy w grupach szyfrują główny wniosek z dyskusji. Organizacja pracy. Prowadzący prosi o wymianę rebusów między grupami i mówi, że ich zadaniem jest odczytanie zaszyfrowanej informacji. Praca na forum ogólnym. Grupy kolejno prezentują rebusy i odczytane przez siebie hasło. Podziękowaniem dla autorów i tych którzy odgadywali są oklaski. Zadaniem prowadzącego jest podsumowanie całości pracy. Zmiana metafory Istotą tej metody jest znalezienie nowych metafor oddających sens metafor obecnych w tekscie. Metoda ta pozwala na głębsze zrozumienie sensu wybranego tekstu. Przy pracy tą metodą potrzebne są następujące materiały: kartki z metaforą biblijną i miejscem na nowe metafory, flamastry, papier szary, klej. Przykładową metaforą może być porównywanie. W metodzie tej są trzy kolejno następujące po sobie zadania. Organizacja pracy. Prowadzący dzieli wszystkich uczestników na grupy 3-5 osobowe. Czyta głośno zdanie zawierające metaforę (porównanie). Stawia przed grupami pierwsze zadanie, które polega na odkryciu sensu tej metafory. Od razu też stawia przed grupami zadanie drugie, którego celem jest znalezienie nowych metafor (porównań) oddających sens metafory pierwotnej. Prowadzący podkreśla, że chodzi o to, aby tych metafor było jak najwięcej oraz żeby odnosiły się do różnych dziedzin życia – mechaniki, ekologii, matematyki, sztuki kulinarnej, medycyny, rolnictwa, informatyki, techniki, ekonomii itd. W tej fazie pracy liczy się ilość, a nie jakość, a także są dopuszczalne metafory „z przymrużeniem oka”. Prowadzący określa orientacyjny czas pracy nad postawionym zadaniem (8 –10 minut). Prosi też przedstawicieli grup o wzięcie dla grup nadbitek kserograficznych tekstu oraz czystych kartek A-4 do zapisywania tytułów i flamastrów. Praca w małych grupach. W tej fazie grupy poszukują sensu myśli z podanego tekstu, a następnie nowych metafor. Swoje ustalenia zapisują na przygotowanym formularzu. Organizacja pracy. Prowadzący stawia przed grupami zadanie trzecie, które polega na wyborze metafory, która najlepiej – według grupy – oddaje pierwotną myśl. W tej fazie pracy liczy się jakość, a nie ilość. Tę wybraną metaforę (tylko jedną) trzeba zaznaczyć, np. przez podkreślenie lub obrysowanie. Praca w małych grupach. Grupy wybierają metaforę. Wymaga to przejrzenia wszystkich propozycji raz jeszcze i dokonania wartościowania i selekcji. Praca na forum ogólnym. Przedstawiciele czytają odkryty przez grupy sens pierwotnej myśli, następnie prezentują nowe metafory, kończąc wskazaniem najlepszej, wybranej przez grupę. Podziękowaniem dla grupy są oklaski. Po zakończonej prezentacji kartki z metaforami przedstawiciele przyklejają do szarego papieru i zawieszają na ścianie. Zadaniem prowadzącego jest podsumowanie, uporządkowanie i rozwinięcie istotnych wątków, które pojawiły się podczas pracy. Metodę tę można wykorzystać do różnych metafor obecnych w tekstach np. „jesteście solą ziemi”. Powiązania Istotą tej metody jest odnajdywanie powiązań między różnymi tekstami i zaznaczanie tych powiązań w sposób graficzny. Przy pracy tą metodą potrzebne są następujące materiały: różnokolorowe flamastry, kredki świecowe, kartki w formacie A-3 z zestawionymi tekstami. Organizacja pracy. Prowadzący dzieli wszystkich uczestników na grupy 3-4 osobowe. W ramach wprowadzenia rozwija myśli, że „Książkę najlepiej objaśnia sama książka”. Stawia przed grupami zadanie, które polega na znalezieniu maksymalnej ilości powiązań, skojarzeń, zależności myślowych pomiędzy tekstami czytań. Prowadzący wyjaśnia, że np. w pierwszym czytaniu pewna myśl jest ujęta w kilku słowach, zaś w innym jest rozwinięta i uszczegółowiona lub też w czytaniu drugim jest np. wskazanie na przyczyny pewnego zjawiska, zaś we fragmencie jest mowa o skutkach tego zjawiska. Prosi o wsłuchanie się w teksty pod kątem postawionego zadania i odczytuje je głośno. Potem określa orientacyjny czas pracy nad postawionym zadaniem (15-20 minut). Przedstawiciele grup biorą materiały wyłożone w centralnym miejscu. Praca w małych grupach. Uczestnicy zaznaczają fragmenty tekstów (podkreślenia, kolorowanie, zakreślanie ramki) i przeciągają pomiędzy nimi linie. Praca na forum ogólnym. Grupy siadają w jednym kręgu. Na sygnał prowadzącego jednocześnie przekazują swoje arkusze sąsiadom np. z lewej strony. Efekty pracy krążą więc po okręgu w formie „karuzeli”. Po około 1 minucie prowadzący daje do przekazania kolejny arkusz sąsiadom. W ten sposób wszyscy mogą zapoznać się z efektami pracy innych osób. Po okrążeniu arkusze wieszane są na ścianie. Zakończeniem pracy może być zebranie najistotniejszych powiązań i ich omówienie. Puzzle logiczne Istotą tej metody jest składanie całości tekstu z kart zawierających poszczególne słowa lub zwroty. Do pracy tą metodą potrzebne są czyste karty, na których można rozpisać wybrany tekst. Wielkość całego tekstu oraz poszczególnych fragmentów, a co się z tym wiąże i ilość kart, powinna być dostosowana do możliwości grupy. Na kartach mogą być pojedyncze słowa, jak również całe zwroty. Poza tym potrzebna jest także kartka zawierająca pełny tekst, jaki grupa ma ułożyć. Metoda zostanie opisana na przykładzie pracy nad tematem: „Przymierze z czarodziejem w fantastyce”. Wprowadzenie. Prowadzący, odwołując się do fantastyki, podaje przykłady zawierania przez czarodzieja przymierza z człowiekiem. Jako wiodące stawia pytanie: co jest istotą tego przymierza? Organizacja pracy. Uczestnicy tworzą grupy 4-5 osobowe. Prowadzący rozdaje każdej grupie karty z rozpisanym, innym tekstem, mówiącym o przymierzu. Kładzie także kartkę z pełnym tekstem – zapisaną stroną do podłogi (blatu ławki). Prowadzący stawia przed uczniami pierwsze zadanie, polegające na złożeniu całości tekstu. Podkreśla, że podstawą budowania całości z fragmentów są powiązania logiczne między słowami i zwrotami. Informuje, że grupa sama decyduje o tym, kiedy sięgnie po kartkę z tekstem – czy po ułożeniu tekstu, żeby sprawdzić swoją pracę, czy też wcześniej. Prosi o rozłożenie kart i przystąpienie do pracy. Po rozłożeniu kart grupa może zobaczyć przed sobą następującą „mieszankę” słów i zwrotów. Praca w małych grupach. Grupy składają w całość fragmenty tekstu. Sprawdzają swoją propozycję z tekstem głównym. Praca na forum ogólnym. Prowadzący zaprasza grupy do przejścia po sali i przeczytania tekstów ułożonych przez pozostałe grupy. Organizacja pracy. Po powrocie na miejsca prowadzący stawia przed grupami drugie zadanie: Każe zastanowić się co jest istotą przymierza w świetle złożonego fragmentu tekstu? Praca na forum ogólnym. Przedstawiciele grup czytają głośno „swój” fragment tekstu i przedstawiają wnioski, do jakich doszli. Wnioski te warto zapisać na szarym papierze umieszczonym w centrum sali. Podziękowaniem dla grup mogą być oklaski. Puentą całości jest dokonane przez prowadzącego podsumowanie, uzupełnione krótkim wykładem na temat przymierza w fantastyce. Warto też wyakcentować myśl, iż każdy z nas wchodzi w osobiste przymierze z książką. Kart dialogowe „oh” Karty „OH” to karty edukacyjne zwane inaczej dialogowymi. Zawierają dwie talie: 88 kart z obrazkami przedstawiającymi zwykłe, codzienne sytuacje oraz 88 kart z pojęciami, takimi jak np. „kochać”, „fascynacja”, „gniew”, „fałszywy”. Niezależnie od tego, czy korzystamy tylko z „kart obrazków”, „kart-pojęć”, czy też z obu rodzajów, uczestnicy ciągną je bez podglądania. Oglądają je dopiero wtedy, gdy przyjdzie ich kolej. Jeden z wariantów wykorzystania obu talii jest następujący. Gdy położymy „kartę-obrazek” powstaje połączenie przypadkowego pojęcia z przypadkowym obrazkiem. Skojarzenie wyrosłe na tym gruncie może stać się krokiem w odkrywaniu nowych, głębszych znaczeń rzeczywistości. Przykładowo: uczestnik odkrywa kartę z pojęciem „kochać” i wyciąga losowo „kartę-obrazek” przedstawiający jakąś codzienną sytuację. Kładzie ja na „karcie-pojęciu” i opisuje zdaniem, które zaczyna się od słów: „…….. to znaczy...” Wykorzystanie jednej talii, w myśl innego wariantu może przebiegać w następujący sposób: prowadzący zajęcia wybiera pojęcie lub formułuje niedokończone zdanie, a uczestnicy – pod wpływem przypadkowo wylosowanej karty – szukają skojarzeń z tym pojęciem lub kończą zdanie. W obydwóch wariantach może powstać wiele powiązań tematycznych, które staną się odskocznią do dalszej rozmowy lub będą stanowić materiał roboczy dla innych form wypowiedzi, jak dramat, plastyka. W „OH” obowiązują następujące reguły: 1. wypowiedzi gracza powinny być szczere i osobiste 2. po obejrzeniu wyciągniętej karty graczowi wolno spasować i nic nie powiedzieć 3. grającemu nie wolno przerywać Zadaniem tych kart jest prowokowanie do myślenia. Istotne jest tu zestawienie dwóch elementów: z jednej strony wiedzy na dany temat, dotychczasowego doświadczenia, z drugiej zaś przypadkowego bodźca w postaci np. obrazka. Skojarzenia zrodzone na bazie tej „mieszanki” pozwalają na odkrycie nowych, nieoczekiwanych i zaskakujących aspektów rzeczywistości .nazwa „OH” pochodzi właśnie stąd, że gdy odkryjemy wyciągnięte karty, to naszą pierwszą reakcją jest często zaskoczenie. Karty „OH” prowokują też do rozmowy. Skojarzenia wywołane treścią kart wspomagają porozumiewanie się z innymi. W trakcie gry rodzą się często rozmowy i dyskusje. Nie szkodzi, gdy uczestnicy zapominają o kartach, gdyż w grze celem jest wzajemne komunikowanie się. Metoda „OH” nie polega wyłącznie na werbalizowaniu czy przedstawianiu własnych skojarzeń, lecz również na słuchaniu innych, bez wtrącania swoich własnych interpretacji. W ten sposób karty te służą współpracy i porozumieniu, a nie współzawodnictwu. Karty „OH” są pomocą dydaktyczną wykorzystywaną podczas różnorodnych zajęć, także szkolnych. Trzeba tu podkreślić, że przed ich zastosowaniem w pracy z grupą, karty należy przejrzeć.
Burza pytań Ta metoda polega na swoistej odmianie „burzy mózgów”. W trakcie pracy grupy poszukują pytań, jakie można postawić wobec wybranego tekstu. Pozwala to rozjaśnić czytaną treść, spojrzeć na nią z różnych perspektyw. Przy pracy tą metodą potrzebne są następujące materiały: kartki z wybranym tekstem, np. biblijnym (dla każdej grupy), czyste kartki A-4, flamastry, szary papier, klej. W metodzie tej są dwa kolejno następujące po sobie zadania. Organizacja pracy. Prowadzący dzieli wszystkich uczestników na grupy 3-5 osobowe. Stawia przed grupami pierwsze zadanie, które polega na postawieniu wobec tekstu jak największej ilości pytań. Chodzi o „ostrzelanie” tekstu pytaniami. Pytania mogą dotyczyć całości opisanych wydarzeń lub tylko jakiegoś fragmentu. Prowadzący podkreśla, że chodzi o to, aby tych pytań było jak najwięcej (w tej fazie pracy liczy się ilość, a nie jakość) oraz, że dopuszczalne są także pytania „z przymrużeniem oka”. Grupy bez dyskutowania i oceniania mają zapisywać wszystkie pytania, które się pojawią. Następnie prosi o wsłuchanie się w tekst pod kątem postawionego zadania i odczytuje orientacyjny czas pracy nad postawionym zadaniem (8-10 minut). Prosi też przedstawicieli grup o wzięcie dla grup nadbitek kserograficznych tekstu oraz czystych kartek A-4 do zapisywania tytułów i flamastrów (trzeba je wyłożyć w jakimś centralnym miejscu). Praca w małych grupach. W tej fazie grupy wyszukuj ą jak najwięcej pytań, jakie się nasuwają w związku z tekstem i zapisują je na kartkach. Po upływie zapowiedzianego czasu prowadzący przerywa prace grup. Nie może to być zbyt szybkie. Trzeba poczekać, aż grupy „wyrzucą” z siebie pierwsze, narzucające się pytania i zaczną szukać dalszych skojarzeń. Najciekawsze pytania mogą przyjść po chwili dłuższego zastanowienia, na koniec poszukiwań. Organizacja pracy. Prowadzący...
kaska1562