Zielarskie sposoby
na różne choroby.
Spis
1. Przeziębienie, kaszel, katar, ból gardła
2. Dolegliwości żołądkowe, bóle brzucha
3. Reumatyzm, stawy, bóle mięśni i nerwobóle
4. Gojenie ran, użądleń owadów
5. Bezsenność, ból głowy, zdenerwowanie, wyczerpanie
6. Pielęgnacja oczu
Przepisy i receptury - spis
1. Maść z nagietka
2. Herbatka z nagietka
3. Nalewka nagietkowa
4. Wino nagietkowe
5. Oliwka z nagietka lekarskiego
6. Uodparniająca nalewka czosnkowa
7. Czosnkowy eliksir regenerujący
8. Nalewka czosnkowa
9. Czosnkowa nalewka jeszcze inaczej
10. Olej z dziurawcem
11. Nalewka z owoców dzikiej róży
12. Sok z czarnego bzu
13. Ziołowa mieszanka „kręgosłupowa”
14. Ziołowa mieszanka odtruwająca
15. Ziołowa mieszanka „antyreumatyczna”
16. Syrop na wrzody żołądka i dwunastnicy
17. Syrop z chrzanu
18. Miazga chrzanowa
19. Żel łagodzący na skórę wokół oczu
20. Żyworódka pierzasta - przepisy
Na początek krótka, ale bardzo ważna uwaga ogólna dotycząca ziołowych herbatek leczniczych. Występują jako:
Napar - tej metody przyrządzania ziół używamy w stosunku do kwiatów i liściastych części roślin. Zioła zalewamy wodą chwilę po zagotowaniu. Gotująca się woda powoduje ulatnianie się olejków lotnych w formie pary, nie powinna być więc stosowana. Zaleca się jednak, aby woda użyta do naparu gotowała się około pół minuty. Używać należy tylko naczyń szklanych lub emaliowanych. Woda powinna być najczystsza, jaką można zdobyć. Bardzo twarda woda utrudnia uwalnianie się roślinnych składników.
Przykrywamy zalane zioła i odstawiamy na ok. 10 minut do naciągnięcia. Przecedzamy napar do filiżanki i pijemy ciepły lub zimny. Przy przeziębieniu wskazany jest napar ciepły. Napar można słodzić miodem lub cukrem. Napary należy pić tylko świeże, najlepiej przygotować porcję na jeden dzień i przechowywać w termosie ewentualnie w lodówce i przed użyciem podgrzać w szklanym lub emaliowanym naczyniu.
Czasami lepszy jest zimny wyciąg: moczymy zioła w podwójnej ilości płynu przez 8-12 godzin, przecedzamy i pijemy.
Standardowe ilości
- 30 g suchych ziół lub 75 g świeżych roślin na 500 ml wody
Standardowa dawka
- Jedna filiżanka 3 razy dziennie.
Odwar - metoda ta jest silniejszą formą ekstrakcji aktywnych substancji roślinnych i jest używana w przypadku twardych części roślin, które powinny być rozdrobnione, takich jak korzenie, kora, gałązki, nasiona i niektóre jagody. Metodę tą można zastosować także do zielonych części roślin, jeśli chcemy pozyskać sole mineralne (np. odwar z ziela skrzypu).
Zioła wkładamy do rondla, zalewamy zimną wodą i powoli doprowadzamy do wrzenia. Zmniejszamy płomień i gotujemy na małym ogniu, tak by odparować do 1/3 objętości (10 minut lub dłużej), przykrywamy i odstawiamy do ostygnięcia. Przecedzamy i pijemy gorący lub zimny. Można dosłodzić miodem lub cukrem.
- 30 g suchych ziół lub 60 g świeżych roślin zalewamy 750 ml wody i gotujemy do momentu aż objętość wody zmniejszy się do ok. 500 ml.
Macerat (zimny wyciąg) - niektóre zioła, jak kłącza kozłka, ziele jemioły, nasiona gorczycy, korzeń prawoślazu często lepiej macerować niż przygotowywać w formie naparów czy odwarów. Rozdrobnione zioła należy namoczyć w podwójnej ilości płynu (25 g suchych ziół i 0,5 l zimnej wody) i odstawić w chłodnym miejscu pod przykryciem na 8-12 godzin (na noc). Rano cedzimy przez nylonowe sitko i używamy tak jak naparów lub odwarów. Pić przecedzony wyciąg. Do sporządzania herbatek należy używać naczyń szklanych lub emaliowanych, stosować jak najlepszą wodę.
Inne postaci leków ziołowych:
Sok - wyciśnięty ze świeżych ziół działa jeszcze silniej niż świeże zioła przygotowane w formie naparów czy odwarów. Najpopularniejsze są świeże soki wyciśnięte z pokrzywy. Do kuracji wiosennej zalecane są ponadto: rukiew wodna, werbena, krwiściąg i różne zioła dzikie, jak mniszek, tasznik pospolity, jasnota, rzepik i pędy dzikiego chmielu.
Sok wyciska się z możliwie najświeższej oczyszczonej masy roślinnej. Do przygotowania soku można użyć sokowirówki lub miksera do robienia pulpy. Rozgnieciony miąższ wyciskamy przez gęste nylonowe sitko lub lniany woreczek. Na przygotowanie soku potrzeba dużych ilości ziół – 10-litrowy pojemnik świeżych ziół daje zaledwie do 100 ml soku.
Na pewien czas można zamrozić sok w postaci kostek lodu. Świeży sok trzeba zawsze rozcieńczyć wodą, mlekiem, jogurtem, kefirem itp. Zasadniczo zarówno świeży sok, jak i roztopione kostki lodu z soku należy spożyć tego samego dnia.
Wyciąg alkoholowy - W przeciwieństwie do ziółek, wyciągi alkoholowe zawierają substancje czynne rozpuszczalne w alkoholu. Do sporządzenia wyciągu używa się ziół świeżych lub suszonych, rozdrobnionych lub sproszkowanych, które zalewa się spirytusem winnym w butelce. Po zamknięciu pozostawia się ją na 10-14 dni, wstrząsając od czasu do czasu. Następnie filtruje się, wyciska resztę płynu i wlewa do małych buteleczek.
Pije się je po kilka kropli w niewielkiej ilości wody albo używa do podniesienia mocy mieszanek ziołowych, kiedy wzmocnione działanie jest konieczne.
Proszek - Posiekane, rozdrobnione suche części roślin (korzenie, kora, kawałeczki drewna, suche kwiaty lub liście) tłuczemy w moździerzu lub mielimy na proszek w młynku do kawy. Proszku można dodawać do naparów, zup lub posypywać nim jedzenie.
Możemy też wsypać gotowy proszek do kapsułek żelatynowych, co jest wygodniejsze w podróży i w przypadku niektórych, mniej przyjemnych w smaku ziół.
Uwaga: Młynki domowe, rozgrzewające się podczas mielenia, mogą powodować zmiany chemiczne ziół, a twarde korzenie ziół mogą dodatkowo uszkodzić młynek. Dlatego zalecane jest stosowanie babcinego moździerza zamiast młynka.
Ekstrakt olejowy - Jednym z najstarszych sposobów pozyskania z roślin substancji czynnych jest użycie w tym celu olejów. Do najbardziej znanych należą: olej miętowy z mięty pieprzowej, olej lawendowy, czerwony olej dziurawcowy, olej koprowy, olej tymiankowy, olej melisowy i olej rozmarynowy. Olejki eteryczne rozpuszczają się w olejach tłustych, np. oliwie czy oleju słonecznikowym, więc można je nimi ekstrahować.
Oleje ziołowe nadają się przede wszystkim do użytku zewnętrznego w postaci olejów do masażu, kremów i maści. Dodawane są również do kąpieli i używane w naturalnej kosmetyce. Do pielęgnacji skóry służą głównie: olej nagietkowy, dziurawcowy, prawoślazowy i rozmarynowy.
Oleje ziołowe domowej roboty można przechowywać do roku, jeśli trzymamy je w chłodnym i ciemnym miejscu. Jednakże mniejsze ilości przygotowywane na bieżąco są bardziej skuteczne.
Istnieją dwie techniki przygotowania oleju ziołowego:
Ekstrakcja na gorąco - Ta metoda ekstrakcji stosowana jest w przypadku żywokostu lekarskiego, gwiazdnicy lub rozmarynu.
Zioła zalewamy olejem w szklanej miseczce ustawionej na rondlu wypełnionym wrzącą wodą (lub w podwójnym rondlu) i podgrzewamy delikatnie przez około 3 godziny. Przecedzamy przez muślinowy woreczek, odciskamy i zlewamy zawartość do butelek.
- 250 g suchych lub 750 g świeżych ziół wrzucamy do 500 ml oleju
Ekstrakcja na zimno - stosujemy głównie w przypadku nagietka i dziurawca.
Duży słój ciasno wypełniamy kwiatostanami i zalewamy olejem (najlepiej słonecznikowym), zamykamy i ustawiamy na słonecznym parapecie okiennym lub w szklarni na okres 2-3 tygodni. Po tym czasie przecedzamy olej przez muślinowy woreczek i odciskamy.
W miarę możliwości proces ekstrakcji olejowej na zimno należy powtórzyć przez zalanie już otrzymanym ekstraktem nowej partii ziół, pozostawiając zalewę na dalszych kilka tygodni przez ostatecznym odcedzeniem i zlaniem do butelki.
Krem - Krem jest mieszaniną wody z tłuszczami lub olejami, która zmiękcza skórę i łączy się z nią. Można go łatwo zrobić używając emulgujących maści (dostępnych w większości aptek), będących mieszaniną olejów i wosków łączących się z wodą. Zamiast maści emulgującej można również stosować mieszaninę białego wosku pszczelego, bezwodnej lanoliny i oleju słonecznikowego. Możemy także sporządzić krem zagęszczając wcześniej przygotowany ekstrakt olejowy woskiem pszczelim i bezwodną lanoliną. Kremy domowego wyrobu można przetrzymywać przez kilka miesięcy, ale ich trwałość można przedłużyć przechowując je w zimnej spiżarni lub w lodówce. Możemy też zakonserwować je dodając kilka kropli nalewki benzoesowej.
Sposób wykonania:
150 g emulgującej maści mieszamy z 70 ml gliceryny i 80 ml wody w miseczce nad rondlem z wrzącą wodą (lub podwójnym rondlu), dodajemy 30 g suchych ziół i delikatnie podgrzewamy przez 3 godziny. Wyciskamy mieszaninę przez woreczek muślinowy do rondelka i mieszamy aż do ostygnięcia. Za pomocą małej szpachelki napełniamy słoiki, w których będziemy przechowywać krem. Najpierw wypełniamy kremem zewnętrzną część i brzegi słoika, następnie środek.
Topimy 25 g pszczelego wosku z 25 g bezwodnej lanoliny, dodajemy 100 ml ekstraktu olejowego i 50 ml nalewki ziołowej. Przecedzamy, mieszamy i nakładamy do słoiczków w sposób podany wyżej. Do tego rodzaju kremu możemy wykorzystać zarówno ekstrakt sporządzony na gorąco jak i na zimno.
Do sporządzenia kremu zamiast maści emulgującej, możemy użyć kombinacji olejów organicznych i wosków. Roztapiamy 25 g białego wosku pszczelego i 25 g lanoliny bezwodnej, dodajemy 100 ml oleju słonecznikowego, 25 g gliceryny, 75 ml wody i 50 g suchych ziół. Podgrzewamy i przecedzamy jak przy kremie na bazie maści emulgującej, ale mieszamy ostygłą miksturę z 5 kroplami nalewki benzoesowej lub mirry jako środka konserwującego, przedłużającego trwałość kremu.
Maść - Maść zawiera wyłącznie oleje lub tłuszcze, bez dodatku wody. W przeciwieństwie do kremu nie jest wchłaniana przez skórę, lecz tworzy na niej odrębną warstwę. Maści znajdują zastosowanie w przypadku osłabionej lub miękkiej skóry, gdy potrzebna jest pewna ochrona przed dodatkowym jej zawilgoceniem, np. przy silnej wysypce. Maści robiono kiedyś z tłuszczu zwierzęcego, ale wazelina lub wosk parafinowy są niewątpliwie lepsze do tego celu.
Mieszamy 500 g wazeliny lub miękkiego wosku parafinowego z 60 g suchych ziół w miseczce nad rondlem z wrzącą wodą lub w podwójnym rondlu i podgrzewamy przez około 2 godziny lub do czasu aż zioła staną się kruche. Zakładamy gumowe rękawice, gdyż mieszanina jest gorąca i wyciskamy ją przez muślinowy woreczek do dzbanka. Szybko zlewamy wyciśnięta mieszaninę póki jest gorąca i roztopiona do czystych słoiczków.
Maść na bazie ekstraktu ziołowego
Topimy 25 g pszczelego wosku z 25 g bezwodnej lanoliny, a następnie dodajemy 100 ml ekstraktu olejowego. Gorącą mieszankę zlewamy do czystych słoiczków z ciemnego szkła i odstawiamy do ostygnięcia.
Kompres - jest prostym tamponem z tkaniny zamoczonym w gorącym lub zimnym ekstrakcie ziołowym i przyłożonym na bolące miejsce. Gorący kompres używany jest często celem przyspieszenia leczenia ran lub obrażeń mięśni. Zimny kompres natomiast jest niekiedy stosowany przy bólach głowy. Do robienia kompresów używamy naparów, odwarów lub rozcieńczonych nalewek ziołowych. Tampon najlepiej zrobić z miękkiej bawełny, lnu, gazy lub wełny.
Moczymy czysty kawałek tkaniny w gorącym naparze lub innym ekstrakcie z ziół. Wyciskamy nadmiar płynu i - tak gorącą jak można wytrzymać – nakładamy na bolące miejsce. Dla zachowania ciepła kładziemy na kompres ceratkę lub folię i przykrywamy kocykiem. By kompres nie ostygł, możemy na nim położyć również butelkę z gorącą wodą. Zimny kompres przygotowujemy tak jak gorący, trzeba tylko przed przyłożeniem odczekać aż wystygnie.
Okład - Okłady (kataplazmy) są podobne do kompresów, z tym że zamiast płynnego wyciągu z ziół używa się samych ziół. Okłady stosujemy na ogół gorące, ale świeże liście przykładane na zimno mogą być niekiedy również bardzo skuteczne (np. świeży liść babki lancetowatej na rany). Kataplazmy są bardziej skuteczne od kompresów. Używane są do pobudzenia krążenia krwi, łagodzenia bólów, gojenia stanów ropnych. Podobnie jak masaż z olejkami eterycznymi, kataplazmy wprowadzają aktywne składniki roślin do krążenia, z pominięciem układu pokarmowego.
Świeże zioła należy posiekać lub zagotować w małej ilości wody przez 2-5 minut. Suche zioła można zagotować lub sproszkowane zmieszać z małą ilością wody dla zrobienia pasty. Po zagotowaniu ziół i odciśnięciu nadmiaru płynu przykładamy je – tak gorące jak to możliwe - na chore miejsce i przymocowujemy bandażem. Wcześniej skórę nacieramy lekko olejem, by zapobiec przyklejaniu się ziół. Jeśli papka z ziół drażni skórę, należy osłonić ją gazą. Zmieniamy okład co 2-4 godziny lub częściej jeśli to konieczne.
Inhalacje - Są idealne w przypadku kataru, astmy czy stanów zapalnych zatok.
Umieszczamy dwie garście świeżych lub 2-3 łyżki stołowe suszonych ziół w misce i zalewamy 6 szklankami wrzącej wody. Pochylamy się nad miską, z ręcznikiem okrywającym głowę i miskę równocześnie.
Wdychamy napar tak długo, jak jesteśmy w stanie wytrzymać lub do czasu wystygnięcia mikstury. Po parówce spłukujemy twarz letnią wodą a potem zimną. Przez około godziny po inhalacji należy unikać kontaktu z zimnym powietrzem. Parówki ziołowe używane są często w kosmetyce do oczyszczenia skóry.
Zielarska miarka domowa:
1 łyżka stołowa= 20ml
1 łyżka stołowa wody = 15g
1 łyżka stołowa wyciągu wodnego = ok. 15 g
1łyżka stołowa ziół = 7-8g
1 łyżka stołowa ziół (rozdrobnionych kwiatów lub liści) = ok. 4 ½ g
1 łyżka stołowa ziół (rozdrobnionych korzeni, kłączy lub nasion) = ok. 9 g
1 łyżeczka = 5ml
1 łyżeczka wody = 5g
1 łyżeczka wyciągu wodnego = ok. 5 g
1 łyżeczka ziół (rozdrobnionych kwiatów lub liści) = 1,5-2g
1 łyżeczka ziół (rozdrobnionych korzeni, kłączy lub nasion) = ok. 3 g
1ml = 20 kropli
1 kieliszek wyciągu wodnego = ok. 15 – 20 g
150ml = 1 filiżanka
200-250g = szklanka wody
1. Przeziębienie, kaszel, katar, ból
gardła
Zioła na przeziębienie: tymianek (Thymus officinalis), podbiał (Tussilago farfara), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), fiołek leśny (Viloa odorata), ślaz piżmowy (Malva moschata), pierwiosnek lekarski (Primula veris), anyż (Illicium verum), rumianek (Matricaria chamomilla), macierzanka (Thymus serpyllium), babka lancetowata (Plantago lanceolota), dziewanna (Verbascum thapsus/ verbascum nigra), lipa (Tilia cordata), bez czarny (Sambucus nigra), ogórecznik (Borago officinalis), prawoślaz lekarski (Althaea officinalis)
Przykłady leczniczych herbat ziołowych stosowanych przy przeziębieniu i kaszlu
Mieszanki:
• tymianek-podbiał–babka lancetowata: sporządzić napar, pić 3 x dziennie
• korzeń fiołka leśnego-ślaz piżmowy–korzeń pierwiosnka lekarekisgo: maceracja
• macierzanka-dziewanna-anyżek–rumianek: napar
• kwiat bzu czarnego-kwiatostan lipy–rumianek: napar
Kąpiel tymiankowa: 100g suszonego tymianku zalać 1litrem wrzącej wody, odstawić na
10-15 minut pod przykryciem, odcedzić, dolać do wody w wannie - tak przygotowana kąpiel łagodzi Bronchit, stosowana też profilaktycznie przy pierwszych objawach drapania w gardle.
Syrop z cebuli : obraną, dużą cebulę drobno posiekać, włożyć do szklanego naczynia, przesypać cukrem, przykryć, odstawić na noc. Powstały syrop przecedzić przez gazę i sitko. Można dodać łyżeczkę miodu i kilka kropel cytryny. Robić małe porcje, syrop można przechowywać krótko (1-2 dni) w chłodnym miejscu.
Mleko z czosnkiem, masłem i miodem pomaga również w przypadku grypy
Na przeziębienie stosuje się często sok z owoców bzu czarnego czy miodek z mniszka lek.
Przykłady leczniczych mieszanek stosowanych przy grypie:
1 – 1,5 łyżki kwiatów zalać 1 szklanką zimnej wody i ogrzewać do wrzenia. Gotować łagodnie pod przykryciem 3 minuty. Odstawić na 15 minut i przecedzić. Pić 1/3 – 1/2 szklanki odwaru 2-3 razy dziennie między posiłkami jako środek moczopędny. Jako środek napotny i przeciwgorączkowy wypić wieczorem po posiłku szklankę odwaru z dodatkiem 1-2 łyżek syropu malinowego.
Dojrzałe, umyte i przebrane owoce bzu czarnego ogrzewać w naczyniu, stale mieszając, aż popękają i puszczą sok. Wówczas rozetrzeć je na miazgę i małymi porcjami wyciskać w płóciennym woreczku. Otrzymany sok pozostawić do odstania, przecedzić, dodać cukru w proporcji 1:1, gotować kilka minut i rozlać do butelek. Pozostały miąższ włożyć do naczynia, dodać cukru, gotować powoli kilka minut i gotowe powidła przełożyć do słoików. Sok pić 2-3 razy dziennie po 1-2 łyżek jako środek pomocniczy w nerwobólach, zapaleniu korzonków nerwowych, grypie, przeziębieniach i lekkich zaburzeniach trawiennych. Powidła spożywać w tym samym celu 1-4 razy dziennie po 1 łyżeczce.
Napar z kwiatów lipy
1 łyżkę stołową kwiatów lipy zalać szklanką wrzątku. Odstawić do naciągnięcia. Pić zawsze możliwie na gorąco. Można dodać soku malinowego, miodu i soku z cytryny. Napar ten działa napotnie.
2 łyżki suszonych owoców zalać 1 szklanką wrzątku i naparzać pod przykryciem 15 minut. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Dorosłym można dodać 1 łyżkę rumu lub 1-2 łyżki syropu malinowego. Wypić wieczorem cały, gorący napar jednorazowo w chorobach z podwyższoną temperaturą. Wskazane jest równoczesne przyjmowanie Polopiryny oraz witaminy C.
Dzieciom do naparu sporządzonego jak wyżej można dodać miodu, syropu z czarnej porzeczki lub syropu malinowego, a dawkowanie dla niemowląt rozpoczynać od 2 łyżeczek naparu.
...
zak357