Pacyński Tomasz - Wrzesień.pdf - Pacyński Tomasz - Zabr7

TOMASZ PACYŃSKI

WRZESIEŃ

„Szedł z bagnetem na czołgi żelazne. Ale przeszły, zdeptały na miazgę...

Władysław Broniewski, Polski żołnierz

Za Ostrowią szosa opada z niewielkiego wzniesienia i wchodzi w sadzone równo jak

pod sznurek sosnowe lasy, resztki Puszczy Białej, wyrastające z podlaskich piasków,

naznaczone łąkami i jałowymi polami. Rozrzucone gdzieniegdzie wsie to w istocie chałupy

stojące przy spłachetkach uprawnej ziemi. Koślawe mostki i brody przecinają wąskie strugi,

nadają się co najwyżej dla furmanki lub pędzonych jedna za drugą krów.

Wrzesień był suchy, nawet upalny. W ostatnie dni lata liście żółkły już i czerwieniały,

a w coraz niżej świecącym słońcu srebrzyły się nitki babiego lata. Od tygodni nie spadła

kropla deszczu. Leśna ściółka była sucha, a na łąkach stała wysoka, nieskoszona trawa.

Trawa wyschnie i poszarzeje do końca. Nie stanie w stogach, nikt nie zwiezie jej do

stodół. Pochylą ją jesienne wiatry i słoty, a pierwsze śniegi przygną do ziemi.

Albo spłonie, jak na tej łące, aż do rowu melioracyjnego, gdzie płomienie musiały się

zatrzymać, nie wspomagane wiatrem, który przerzuciłby je nad wąską przeszkodą. Nie

pomogło nawet paliwo lotnicze, spalony wrak samolotu tkwił zbyt daleko. Z pobocza drogi

ledwie można było dostrzec godło jednostki na nietkniętym przez ogień, połyskującym w

słońcu metalem usterzeniu.

Płomienie pochłonęły kadłub maszyny. W zwęglonym kręgu wypalonej ziemi

sterczały wręgi kadłuba i zaryty głęboko okopcony blok silnika. Nienaruszone wydawały się

jedynie końcówka jednego skrzydła i oderwany w chwili uderzenia ogon.

Siedzący na krawędzi przydrożnego rowu znużony żołnierz opuścił dłoń, którą

osłaniał oczy przed nisko stojącym na niebie słońcem. Ostatnio oglądał zbyt wiele takich

widoków. Nie wytężał nawet wzroku, by przekonać się, czy maszyna należała do pułku w

Mińsku Mazowieckim, czy może w Radomiu.

Spoczywała tu co najmniej od dwóch tygodni. Od samego początku wojny, kiedy

szybko wykruszyła się słaba obrona powietrzna. To w sam raz, by zdążył wystygnąć

rozpalony dural, a wiatr rozsypał popioły. W sam raz, by kolumny pancerne przełamały opór i

opanowały cały kraj. W sam raz, by przegrać wojnę.

Trochę więcej niż dwa tygodnie. Dokładnie - osiemnaście dni.

Żołnierz schylił się, dociągnął sprzączki buta.

Za stary na to jestem, pomyślał. Czuł ciężar swoich prawie pięćdziesięciu lat.

Fizyczne zmęczenie, głód, ból otartych stóp i stawów, odzywający się tępo po nocach pod

gołym niebem, które dobre może były dla zająca w bruździe:, ale nie kapitana rezerwy.

- Na co mi, kurwa, przyszło - mruknął, mocując się z oporną sprzączką.

Buty nie były najlepsze, jak wszystko, co fasowali rezerwiści i ochotnicy. Broń

pamiętała czasy tuż po poprzedniej wojnie. Oporządzenie, któremu daleko było do

regulaminowego, stanowiło dziwną, zbieraninę remanentów gromadzonych skrzętnie przez

zapobiegliwych sierżantów. A buty, przechowywane latami w jakimś przepastnym

magazynie, nie były przystosowane do kontaktu z kurzem i błotem.

Wyfasowanej broni już dawno nie miał. Gdy wystrzelał, zresztą Panu Bogu w okno,

wszystko, co miał w ładownicach, okazało się, iż żadna z ocalałych służb logistycznych nie

dysponuje nabojami tego kalibru. Z czystym sumieniem cisnął więc karabin do rowu, tym

bardziej że w rekrutacyjnym bałaganie nikt nie wpisał do książeczki numeru broni. Wziął

nowy, radomski karabinek, do którego amunicji było ile dusza zapragnie.

Trzeba się ruszyć, pomyślał niechętnie, przyglądając się popękanej podeszwie buta.

Zejść z tej drogi, wygodnej wprawdzie, wiodącej prosto do celu, ale niezbyt bezpiecznej. Iść

dalej lasem, oni unikają lasu, wolą wojować na drogach lepszej kategorii.

Trzeba ruszać... Z rozsądkiem walczyły ból i znużenie, które towarzyszyły mu we

wszystkie dni samotnego przedzierania się spod Mławy, przez zajęty już obszar. Samotnego

odwrotu, odkąd na wycofującą się w nieładzie, przemieszaną z wozami uchodźców kolumnę

spadły z pustego nieba myśliwce.

Trzeba ruszać... Z wysiłkiem wstał i narzucił na ramiona ciężki, także pochodzący

chyba z poprzedniej wojny szynel, urągliwie zwany szynszylem. W ciężkim płaszczu w tę

pogodną jesień było potwornie gorąco. Ale przydawał się podczas zimnych nocy, srebrzących

się nad ranem rosą, która wkrótce przemieni się w szron. A w lesie, gdy trzeba spać pod

zwisającymi do samej ziemi łapami świerków, na pachnącym, sprężystym materacu z igliwia,

był wręcz niezbędny. W lesie, który po raz kolejny w naszej popieprzonej historii stawał się

ostatnim schronieniem.

Nie zrolował płaszcza, nie przypiął do plecaka. Pod płaszczem można było ukryć

karabinek, myśliwskim sposobem zawieszony na ramieniu lufą w dół. Ten sam, który na nic

mu się nie przydał w ostatnim starciu, gdy wtulał się w ziemię przed sunącym nań potworem.

Broń szarpała się wstrząsana podrzutem, pociski krzesały na pancerzu iskry, a w głowie

kołatał się ponury dowcip, krążący w kompanii od samego początku wojny. O tym, jak to

kapral szkolił rekrutów w zwalczaniu czołgów. Ano, pchać bagnetem w te śpare...

„Śpary” nie było. Zamiast niej ujrzał połyskujące pancerne szkło peryskopu, widoczne

doskonale, gdy czołg zatrzymał się kilka metrów przed płytkim okopem, na którego dnie się

skulił. Chropawy pancerz pokryty plamami kamuflażu przypominał gadzią skórę, powyginane

błotniki, błyszczące traki gąsienic, zawieszone tuż nad okopem, w każdej chwili mogły

wgnieść w ziemię tę małą bryłkę mięsa i oporządzenia, w którą się zamienił.

Zobaczył błysk i cofającą się lufę działa, a potem poczuł miękkie uderzenie w twarz i

zdziwienie, że nie słyszy huku. Ostatnie, co pamiętał, to pułk grenadierów pancernych

przetaczający się przez ich pozycje.

Narzucił plecak i podskoczył w miejscu, by sprawdzić, czy nie brzęczy oporządzenie..

Uśmiechnął się krzywo. Nabrał nawyków, a przecież minęło zaledwie kilka dni. Szybko...

Inna sprawa, że ci, co ich nie nabyli, już raczej nie będą mieli okazji.

O Jezu, panie kapitanie... Szybko awansował, zaledwie w tydzień z podporucznika

rezerwy do stopnia kapitana, dowódcy batalionu. Całkiem nieźle jak na rezerwistę. Przed

popadnięciem w dumę uchroniło go, iż z batalionu dałoby się wtedy uzbierać niepełny pluton.

Dowodzenie nie trwało zresztą długo. Zdążył zorganizować obronę jakiejś

bezimiennej wioski, bo mapnik diabli wzięli razem z poprzednikiem, po którym został tylko

duży lej w ziemi i pasek, właśnie od owego mapnika, bo z samego dowódcy nie zostało nic,

co dałoby się zidentyfikować. Beznadziejną walkę nakazał po trzeźwej uwadze sierżanta:

„Kurwa, już nie ma dokąd spierdalać. A kapitulacja przed rozwijającymi się właśnie do

natarcia nieprzyjacielskimi czołgami rokowała niewielkie nadzieje wobec stosowanej przez

nie taktyki, która polegała najpierw na ostrzale wszelkich potencjalnych miejsc oporu, potem

zaś na frontalnym ataku. Przeciwnik nauczył się tego szybko, nie napotykając obrony

przeciwpancernej i po szybkiej eliminacji nielicznych przestarzałych czołgów.

Jedynym wyjściem było ukrycie się w możliwie najlepiej osłoniętych miejscach i

przeczekanie ostrzału. Czołgi rozjechały w końcu wioskę, pozostawiając za sobą rozrzucone,

płonące belki chałup i rozwalone kominy. Potem ruszyły dalej, nie poświęcając uwagi

pozycji, z której padły nieszkodliwe strzały. Nieprzyjaciel nie zawracał sobie głowy jeńcami,

parł dalej na wschód, by zgodnie z założeniami uchwycić jak najwięcej terenu. Dopiero

później mieli nadejść ci, którzy zajmą zdobyty obszar.

Nie pamiętał, jak w zasnutej dymami pożarów wiosce zebrała się resztka batalionu, z

którego pozostała zaledwie drużyna, ani jak podniesiono go z rozrytego gąsienicami okopu.

Ocknął się dopiero na skrzyni trzęsącej się ciężarówki, na wyboistej, wypełnionej uchodźcami

drodze.

„O Jezu, panie kapitanie... Wykrzywiona grymasem twarz młodego żołnierza w

przekrzywionym hełmie na tle ciemniejącego nieba, które zaraz rozpali się ogniem

wybuchów... Jak zatrzymana w kadrze ciemna sylwetka samolotu...

Dość wspomnień. Pora zejść z drogi, pomyślał znowu.

Za Ostrowią droga opada w dół z niewielkiego wzniesienia. Biegnie prosto aż do

zakrętu za samotną leśniczówką albo gajówką. Podszyty jałowcami las gęstnieje, znikają

akacje i zdziczałe śliwy ałycze, porastające rowy w pobliżu miasta.

W prawo odchodzi porządny szutrowy trakt, wiodący przez Nagoszewo i Turkę aż do

Broku, do mostu na Bugu. A właściwie do miejsca po nim, ponieważ podzielił los większości

mostów, zniszczonych w pierwszych godzinach wojny, gdy bomby spadły na przeprawy.

Nieważne, pomyślał, maszerując po chrzęszczącym żwirze. Lato suche, Bug nie jest

głęboki. W czasie wakacyjnych wypraw w zamierzchłych, przedwojennych czasach, poznał

miejsca, gdzie rzekę można przejść w bród, zwłaszcza przy niskim stanie wody. Pamiętał też

typowe podlaskie łódki. Wąskie pychówki z sosnowych, smołowanych desek, ukrywane w

nadbrzeżnych zaroślach, przykute łańcuchami do pni rosnących nad brzegiem olch. Może

jakąś znajdzie.

Słońce stało jeszcze wysoko. Miał nadzieję, że przed zmierzchem dotrze nad rzekę, do

której pozostało tylko dwanaście kilometrów, nieco dalej niż wygodną, acz niebezpieczną

szosą. Zamierzał zejść z szutrowej drogi i ruszyć skrajem lasu. Nie przypuszczał, by wróg

obsadził tak nieistotne, leżące na uboczu miejscowości, ale należało się obawiać patroli

zmotoryzowanych. Prawda, w Turce jest szkoła... Duża, znakomicie nadająca się na punkt

łączności albo posterunek opl. Tym bardziej trzeba ją ominąć.

W lesie było chłodniej, ciężki płaszcz za bardzo nie dokuczał. Zbity i wilgotny żwir

pod nogami już nie chrzęścił, droga biegła właśnie niższymi, bagnistymi partiami lasu, mokro

tu było nawet w środku upalnego lata. Uśmiechnął się, przygryzając wargi, przyjeżdżał tutaj

na grzyby, albo po prostu mijał to miejsce, gdy udawał się do Ostrowii po zakupy.

Las tłumi odgłosy, a rozmyślania nie sprzyjają ostrożności. Gdy wspominał, jak

kiedyś, właśnie w tym miejscu, oparł rower o drzewo i rozciągnięty na mchu spoglądał długo

w snujące się po błękitnym niebie cumulusy, zachrzęścił szuter pod oponami szybkiego

pancernego wozu rozpoznawczego.

Zamarł na środku drogi, zdając sobie sprawę, że za późno, by uskoczyć i schronić się

w lesie, jak na złość wysokim, z rzadko rozrzuconymi jałowcami. Wiedział, że daleko nie

odbiegnie w ciężkich butach, które grzęzłyby w jagodowisku. W każdym razie nie na tyle, by

nie dopędziły go pociski z MG.

Mógł tylko zejść na pobocze, powoli, nie robiąc gwałtownych ruchów. Patrzeć na

zbliżający się wóz z nadzieją, że nie zmarnują amunicji na kolejny odpad pokonanej armii.

Nie odwrócił wzroku, gdy wielkie, żebrowane opony przetaczały się obok niego,

Pacyński Tomasz - Wrzesień.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: