Baigent Michael - Eliksir i kamień.pdf - Literatura - Zabr7

MICHAEL BAIGENT Eliksir i kamień

Spis treści Wstej) Cze_ść pierwsza Rozdziali. Hermes, po trzykroć wielki

Rozdział 2. Magia hermetyczna, alchemia i islam Rozdział 3. Magia

Ciemnych Wieków Rozdział 4. Trzy drogi do Europy 58 Rozdział 5.

Średniowieczni magowie Rozdział 6. Renesans 84 Rozdział 7. Rozwój

wiedzy hermetycznej Rozdział 8. FaustUS Rozdział 9. Nauki

hermetyczne i sztuka: talizman Rozdział 10. Powstanie tajnych

stowarzyszeń Rozdziału. Rozdrobnienie rzeczywistości Rozdział 12.

Powrót do jedności 183 Rozdział 13. Odkrycie nauk hermetycznych Część

druga Rozdział 14. Magiczny kra_g Rozdział 15. Kontrola umysłu

Rozdział 16. Manipulacja polityczna Rozdział 17. Komercyjna manipulacja

umysłem Rozdział 18. Manipulacja informacją Rozdział 19. Muzyka i

magia Rozdział 20. Ponowne odkrycie sensu Posłowie Przypisy

Bibliografia Źródła ilustracji Podziejcowania Wstęp Od XVII wieku

nauka walczyła z filozofią, religią i sztuką o panowanie nad cywilizacją i

społeczeństwem Zachodu. Tuż po II wojnie światowej wydawało się., że dominującej

pozycji nauki nic nie jest w stanie zagrozić. Po 1945 roku kultura Zachodu

weszła w nową erę naukowego racjonalizmu i sceptycyzmu. Wszystko co

„irracjonalne”, najmniejsze wzmianki o „magii” czy „zabobonach”, było nie tylko

ignorowane, ale wre_cz przyjmowane z jawną nieufnością i wrogością.

Dla tych, którzy żyli w czasie II wojny, dla tych, którzy w niej walczyli, tych,

którzy ją przeżyli lub choćby obserwowali ją jako dzieci, nauka wydawała się.

stanowić nowy, najwyższy autorytet. Nauka dawała takie korzyści jak antybiotyki.

Dzie_ki nauce rozwine_ły się. nowe środki komunikacji, na przykład telewizja.

Dostarczyła też oczywiście nie spotykanych wcześniej narze_dzi do zabijania —

takich jak samoloty nape_dzane silnikiem odrzutowym, pociski rakietowe, bomba

atomowa, a w końcu wodorowa. Ale nawet te potencjalnie zatrważające wynalazki

wydawały się. nieść — po zaadaptowaniu do celów pokojowych — obietnice,

niewyobrażalnego do tej pory „poste_pu”. Silnik odrzutowy można było bez trudu

wykorzystać w samolotach pasażerskich, aby zrewolucjonizować transport i

zintegrować Ziemie.. Rakiety sprawiły, że niewyobrażalny dotychczas podbój

kosmosu stał się. zupełnie realny. Technologia nuklearna kusiła obietnicą

nieograniczonego źródła energii. W rezultacie naukowiec zyskał szczególną

pozycje.. Jego rola — arcykapłana, „maga” — wydawała się. niepodważalna. Można

było się. obawiać sił, jakie potrafiłby wyzwolić. Ale także ufano mu. Został

powołany na opiekuna przyszłości rodzaju ludzkiego.

Pokolenie, które przeżyło II wojnę, światową, miało na pozór powody, by ufać

nauce. Miało też podstawy, by nie dowierzać temu, co uznawało za irracjonalne.

Nierzadko samą II wojnę, światową uważano za krucjatę, przeciwko siłom

irracjonalizmu. Irracjonalizm był przerażająco widoczny w manipulowanej masowej

histerii zwolenników partii faszystowskiej. Był obecny w nazistowskiej

ideologii, 10 ELIKSIR I KAMIEŃ

w przemówieniach Hitlera, w zdehumanizowanej wielkości tak zwanego „ostatecznego

rozwiązania”. Dawał się. zauważyć w fanatycznych szarżach japońskiej piechoty w walkach na

Pacyfiku, w haniebnym traktowaniu jeńców przez Japończyków, w kodeksie nakazującym

popełnienie samobójstwa pokonanym japońskim oficerom, w daremnych ofiarach z własnego

życia, składanych przez pilotów kamikadze.

Spotkawszy się. z takimi przejawami irracjonalizmu, brytyjscy i amerykańscy weterani unikali

wszelkich jego form. Nic dziwnego, że po powrocie do domu żołnierze pragne_li przede

wszystkim spokoju, powrotu do normalności i solidnej przyszłości, jaką obiecywała nauka.

„Normalność”, zmierzona i zdefiniowana przez naukowy racjonalizm, została uznana za ne plus

ultra zachodniej cywilizacji. Normalność i nierozerwalnie z nią związany konformizm miały się.

stać znamionami epoki teraz kojarzonej z „szarym flanelowym garniturem”. Ustanowiły standardy,

w jakich ludzie pokolenia wojennego spodziewali się., że dorosną i be_dą żyły ich dzieci. W tym

celu pokolenie wojenne przekazało swoim dzieciom - tak zwanym „baby boomers” -

dobrodziejstwa cie_żko wypracowanego dobrobytu, bogactwo zaawansowanych technologicznie

dóbr konsumpcyjnych i wykształcenie (zwłaszcza wyższe) na niespotykaną wcześniej skale..

W latach 60., kiedy „baby boomers” zacze_li osiągać wiek dojrzały, „nowy wspaniały świat”

wysławiany przez pokolenie wojenne zaczął się. wydawać coraz bardziej pusty, coraz bardziej

pozbawiony jakichkolwiek wyższych wartości i celów, poza sukcesem materialnym; o tym

wszystkim przypominała coraz dobitniej ta sama edukacja, którą odbierała młodzież lat 60. Zamiast

świetlanej przyszłości, młodzi ujrzeli trzy przerażające i pote_żne widma, jakich historia ludzkości

nie widziała nigdy wcześniej - widmo nuklearnej zagłady, przeludnienia i katastrofy ekologicznej.

Każde z nich wystarczyło, aby przekształcić biblijną wizje, apokalipsy z religijnego dogmatu w

rzeczywiste - aż nazbyt realne — zagrożenie.

Młodzież lat 60. dorastała w ponurym cieniu tej stworzonej przez człowieka potrójnej apokalipsy.

Ten cień padł też na wiarę, pokolenia wojennego w rozum i naukowy racjonalizm. Sam rozum

wydawał się. jedynie maską, mającą dostarczyć usprawiedliwienia, próbą racjonalizacji dla nowej

formy szaleństwa. Trudno było uznać za „rozumne” zgromadzenie broni nuklearnej w ilości

wystarczającej do zniszczenia pie_ćdziesie_ciokrotnie wie_kszej planety. Trudno było uznać za

„rozumne” dopuszczenie do przeludnienia, bez stworzenia odpowiednich warunków dla takiej

liczby ludności. Trudno było uznać za „rozumne” zużycie zasobów naturalnych, bez prób ich

odtworzenia.

Jeśli rozsądek mógł doprowadzić do tak oczywistych przejawów braku rozsądku — doszło do

wniosku pokolenie lat 60. — to znaczy, że nie spełnił nadziei, jakie w nim pokładali starsi. Jeśli

nauka doprowadziła do takiego impasu, to znaczy, iż nie można jej dłużej wierzyć. Jeśli

normalność i konformizm posłużyły tylko do tego, że ludzie stworzyli narze_dzia swej własnej

zagłady, to znaczy, że normalność i konformizm nie są już wartościami godnymi propagowania.

Młodzież lat 60. coraz dotkliwiej czuła się. zdradzona. Poczucie zdrady podsycała - nie tylko

________________________________________________________ Wstęp w Stanach

Zjednoczonych, ale także za ich granicami — wojna, której usprawiedliwienia brzmiały coraz

bardziej fałszywie. W ciągu dziesie_ciu lat konfliktu 56 tysie.-cy młodych Amerykanów,

walczących w imię, ideałów nie swoich własnych, lecz swych rodziców, umarło w dżunglach,

deltach rzek i na polach ryżowych południowo-wschodniej Azji. Później 60 do 100 tysie_cy

odebrało sobie życie. Konflikt w Wietnamie był pierwszą wojną, w której liczbę, ofiar przekroczyła

później liczba samobójstw weteranów.

Kiedy młodzież lat 60. zbuntowała się., jej bunt przybrał wiele różnych i nie zawsze spójnych

form. Cechami tego buntu najcze_ściej pote_pianymi przez współczesnych luminarzy są przede

wszystkim permisywność tak zwanej „kultury narkotyków” i całkowity brak szacunku dla

ustalonych autorytetów. Oprócz tych wy-ste_pków krytycy przytaczają najcze_ściej odrzucanie

moralności chrześcijańskiej, zgłe_bianie innych religii (zwłaszcza ze Wschodu), zwrócenie się. ku

psychologii (szczególnie Junga) i „niezdrowe” zainteresowanie „okultyzmem” i „ezoteryką”.

W przeszłości zdarzały się. oczywiście od czasu do czasu „okultystyczne odrodzenia” -

najcze_ściej w burzliwych okresach przejściowych: w przeddzień rewolucji francuskiej, po wojnie

francusko-pruskiej 1870 roku i upadku francuskiego Drugiego Cesarstwa, tuż przed I wojną

światową i rewolucją w Rosji. Naturalnie pomie_dzy tymi najbardziej jaskrawymi manifestacjami,

„okultyzm” czy „ezote-ryzm” także istniały, choć na peryferiach rozwoju społecznego. W ciągu

ostatnich czterech wieków trudno byłoby znaleźć dziesięciolecie, w którym jakaś wybitna postać

lub grupa osób nie prowadziła eksperymentów i badań w zakresie tego, co uważano za „sztuki

zakazane”.

W latach 60. odrodzone zainteresowanie „sztukami zakazanymi” znowu zbiegło się. w czasie z

okresem burzliwych przemian. Tym razem jednak skala tej zbieżności była bezprecedensowa -

miała ona miejsce nie w obre_bie nielicznej elity, nie w kontekście struktury masońskiej loży, ale

w całym zachodnim świecie, w całym pokoleniu rozczarowanych, lecz starannie wykształconych

młodych ludzi. Wśród rodziców tego pokolenia donośnie rozległy się. dzwonki alarmowe.

Dzwoniły tak przez całą naste_pną dekadę.. Na początku lat 70. jeden z autorów tej książki,

dopiero co przeprowadziwszy się. do Londynu, zaczął wykładać na tamtejszej politechnice. Z

powodu jego powszechnie znanego zaangażowania w amerykański ruch obrony praw człowieka i

sprzeciw wobec wojny w Wietnamie, wie_k-szość jego kolegów, zaciekłych marksistów, uważała

błe_dnie, że podziela on ich poglądy. „W gruncie rzeczy to nie faszyzm nas martwi - wyznał jeden

z nich w czasie rozmowy. — Faszyzm jest martwy. Prawdziwe zagrożenie stanowi Jung i całe to

mistyczne towarzystwo”. Zdaniem strapionego ideowca „Jung i całe to mistyczne towarzystwo”

zagrażali jego sprawie, nakłaniając ludzi do spojrzenia w głąb siebie i osłabiając ich świadomość

konieczności rewolucji społecznej i politycznej.

W rezultacie, jak na ironie., za sprawą „Junga i całego tego mistycznego towarzystwa” przeciwne

obozy polityczne, prawica i lewica, obóz pragnący zachowania wygodnego status quo i

samozwańcze „siły rewolucyjne”, zjednoczyły się. właśnie przeciw niemu. „Jung i całe to

mistyczne towarzystwo” połączył też dwa inne tradycyjnie wrogo do siebie nastawione

ugrupowania: przedstawicieli religii 12 ELIKSIR I KAMIEŃ

i nauki. Naukowcy i ludzie kościoła regularnie narzekali na to, w jakim stopniu „ezoteryzm”

naznaczył ducha epoki. A dzwonki alarmowe, które rozległy się. w latach 60., słychać i dzisiaj,

choć zazwyczaj tylko w formie butnego szyderstwa. Wśród źle poinformowanych dziennikarzy,

me_drków, komentatorów i polityków jest w dobrym tonie rzucanie sarkastycznych uwag o

„modach i dziwactwach New Agę” — zupełnie jakby te „mody i dziwactwa” nie były w znacznej

mierze równie stare, jak początki zachodniego myślenia filozoficznego i religijnego.

Nie da się. oczywiście zaprzeczyć, że zainteresowanie „ezoteryką” w latach 60. było pod wieloma

wględami głupie - tabele astrologiczne, zasiewanie rady zodiaku, tarota, czy I-cing przed

podje_ciem każdej, mniej lub bardziej ważnej decyzji, gotowe programy samorealizacji, łatwa do

osiągnie_cia nirwana, zestawy „zrób to sam” do trepanacji. Nie można też zaprzeczyć, że

wynikiem zainteresowania okultyzmem w latach 60. były zupełnie poważne zjawiska - na przykład

fascynacja satanizmem i działalność grup takich jak sekta Charlesa Mansona. Ale koncentrowanie

się. wyłącznie na tych zjawiskach równa się. ignorowaniu bardziej twórczych i konstruktywnych

aspektów „odrodzenia okultyzmu”. Na przykład wielu literatów debiutowało w latach 60. jako

zwolennicy „ezoterycznego” myślenia — Carlos Fuentes i Gabriel Garcia Marąuez w Ameryce

Łacińskiej, Thomas Pynchon w Stanach Zjednoczonych, Michel Tournier we Francji, by wymienić

tylko kilku. Byli naukowcy tacy jak Edgar Wind i Frances Yates, których badania nad

„ezoteryzmem” utorowały drogę, do zrozumienia renesansu i reformacji, do elżbietańskiej Anglii,

do Szekspira, Marlowe’ai im współczesnych. Przez Junga i niektórych z j ego uczniów

„ezoteryzm” lat 60. wytworzył świadomość „Żeńskiej Zasady”, Ewigweibliche Goethego, i

potrzebę zintegrowania jej z Zachodnią świadomością i kulturą. A, czego zamierzamy dowieść w

tej książce, „ezoteryczna” zasada magicznych wzajemnych powiązań zainspirowała całą sferę,

badań nad środowiskiem naturalnym i uznanie Ziemi za żywy organizm, wszechobejmujący

„ekosystem”.

W „okultystycznym odrodzeniu” lat 60. ważne jest nie tyle to, ile uczyniło ono dobrego czy złego,

lecz sam fakt, że ono zaistniało. Fakt ten wydawał się. początkowo zaskakujący w zestawieniu z

okresem, jaki je bezpośrednio poprzedzał, z powojennym okresem „normalności”, umiarkowania,

naukowego racjonalizmu, konformizmu, konsumpcjonizmu i „szarych flanelowych garniturów”.

Ale „odrodzenie okultystyczne” było właśnie reakcją na te zjawiska i towarzyszące mu

samozadowolenie, ciasnotę, umysłową, zaściankowość i jałowość. Pokolenie wykształconej

młodzieży wyraźnie dostrzegło, że wartości wyznawane przez ich rodziców prowa-dząw ślepy

zaułek. Jeśli miała być znaleziona jakakolwiek droga wyjścia z impasu, musiała nastąpić przemiana

postawy człowieka - przemiana, która równoważyłaby rozdrobnienie z integracją, specjalizacje, z

wszechstronnością, mechanizm z organizmem i analizę, z syntezą.

W takim właśnie kontekście należy rozumieć „okultystyczne odrodzenie” lat 60. — oraz wiele

innych zjawisk tej epoki. Mentalnością lat 60. rządziła dynamika, parcie ku przewartościowaniu -

ku integracji, całości, organizmowi i syntezie. W powietrzu wisiało słowo „rewolucja”. Ludzie

prostsi i rozumujący bardziej dosłownie nie rozpoznali sił, działających pod powierzchnią,

zinterpretowali ____________________________________________________ Wstęp to

słowo powierzchownie i próbowali zastosować je w brutalnej polityce. Ostatecznie jednak miała

miejsce bardziej doniosła rewolucja, przewrót tego rodzaju, jaki charakteryzował renesans -

rewolucja postaw i wartości, osobistych i zbiorowych priorytetów, samej świadomości, sposobu

widzenia, rozumienia i wzajemnych relacji z rzeczywistością.

Rewolucja ta wiele zawdzięczała tak zwanemu „okultystycznemu odrodzeniu”. Mówiąc

dokładniej, zawdzięczała wiele pewnemu szczególnemu zbiorowi nauk „ezoterycznych”,

zazwyczaj określanych zbiorczym terminem „hermetyzmu”. Hermetyzm kładzie między innymi

nacisk na wzajemne powiązania wszelkiej wiedzy i podkreśla wagę. łączenia różnych sfer nauki. W

tym zakresie rewolucje, świadomości, jaka miała miejsce w latach 60., można nazwać w pewnym

sensie hermetyczną.

Autorzy tej książki są wytworem lat 60. Nie zamierzamy za to przepraszać. Przeciwnie, jesteśmy

raczej dumni z tego faktu. Jesteśmy też dumni z tego, że uczestniczyliśmy - choć nie bez

sceptycyzmu - w „okultystycznym odrodzeniu” tej epoki.

Podobnie jak w przypadku wielu nam współczesnych, dotarliśmy do hermetyzmu, przemierzając

wiele dróg. Jedne z najważniejszych otworzył przed nami ten sam system edukacyjny, który skazał

hermetyzm na banicję. Uniwersytet okazał się. wcale nie „uniwersalny”. A jednak na ściśle

rozgraniczonych wydziałach, poświeconych studiom — jakby zawieszonej w próżni — literatury

angielskiej, amerykańskiej, francuskiej czy niemieckiej, czytaliśmy dzieła poezji i prozy, tworzące

powiązania, jakich sam uniwersytet unikał jak ognia — powiązania między sztukami, naukami,

historią, filozofią, psychologią, mitologią, religioznawstwem. Podczas gdy uniwersyteckie

wydziały sprzeczały się o granice terytorialne z zaciekłością purytańsłach nacjonalistów, Blake,

Goethe i Balzac, Flaubert, Tołstoj i Dostojewski, Joyce, Proust, Mann, Yeats i Rilke dawali

znacznie rozleglejsząperspektywę. A u wielu spośród tych postaci - nawet tak wiktoriańsko

poważnych jak George Elliot i Robert Browning -znaleźliśmy wyraźne nawiązania do hermetyzmu

i jego zwolenników.

Były też postacie nie dopuszczone jeszcze do oficjalnego kanonu. Na przykład Lawrence Durrell

bywał potępiany przez ówczesny naukowy establishment, ale w brytyjskich i amerykańskich

kampusach uniwersyteckich początku lat 60. niewielu było studentów, którzy nie czytaliby jego

Kwartetu Aleksandryjskiego. To właśnie na stronach tetralogii Durrella zetknęliśmy się —

podobnie jak wielu innych - po raz pierwszy z tajemniczym zbiorem nauk zwanym „hermetica”.

Również u Durrella napotkaliśmy takie imiona jak Paracelsus czy Agryppa, nigdy nie wspominane

w ortodoksyjnych podręcznikach i antologiach. To właśnie romantyczny obraz Aleksandrii

przedstawiony przez Durrella wprowadził nas do kolebki hermetyzmu. I u Durrella zetknęliśmy się

z najbardziej hermetyczną ze wszystkich nauk, alchemią, przedstawioną nie jako prymitywną

formę chemii, lecz jako skomplikowany i złożony system symboliki, wykorzystujący seksualność

jako metaforę sztuki, sztukę jako metaforę seksualności, a obie -jako metaforę samotransformacji.

Podobnie jak Durrell, również Jung nie znalazł miejsca w ówczesnych kanonach

akademickich. Dotarliśmy jednak do niego przez literaturę, mając poczucie

podniecającego odkrycia. A od Junga droga prowadziła z powrotem do alchemii i

hermetyzmu - bezpośrednio, albo przez Goethego. Wkrótce zrozumieliśmy, że 14

ELIKSIR I KAMIEŃ

wiele dróg prowadzi do hermetyzmu — chociaż wydawało się., że uniwersytet

stracił lub celowo ukrył pokazujące je mapy.

Odkryliśmy, że hermetyzm pozwala ujrzeć z zaskakującej nowej perspektywy świat

wiedzy, reprezentowany ponoć przez uniwersytet. Widok z tej perspektywy zapierał

nam dech w piersiach, tak jak ziemski glob astronautom, którzy właśnie w tamych

latach po raz pierwszy wyruszyli w przestrzeń kosmiczną. Można było zobaczyć

wiedze, i rzeczywistość, podobnie jak Ziemie, z kosmosu, jako spójną i

niepodzielną całość. Z tego punktu widzenia dało się, dostrzec powiązania mie_-

dzy rzekomo osobnymi „dyscyplinami” i „dziedzinami wiedzy”, które uniwersytet

sztucznie rozdzielał, segregował i separował od siebie, odre_bne i jałowe.

Oferując perspektywę,, przekraczającą rygorystycznie wyznaczone podziały nauki,

hermetyzm pozwalał zrozumieć, jak dalece te dziedziny się, łączą, zaze,biają,

nakładają i podsycają wzajemnie. Pozwalał też dostrzec szczeliny i pe,knie,cia

powstałe za sprawą ich rozdrobnienia i separacji.

A jednocześnie hermetyzm dawał coś wie,cej niż tylko abstrakcyjne, teoretyczne

rozumienie, coś wie,cej niż ogólna orientacja filozoficzna. Dawał też empiryczne

spojrzenie na sposób, w jaki „magia” — niemal zawsze szkodliwa forma „magii” -

była stosowana i wykorzystywana w funkcjonowaniu współczesnego zachodniego

społeczeństwa. Krótko mówiąc, hermetyzm pozwalał się, człowiekowi przekonać, jak

niektóre z jego najważniejszych zasad i sił bywały stosowane w zdecydowanie

niecnych celach. „Magia”, przynajmniej we współczesnym świecie, jest

równoznaczna z pewnymi szkodliwymi manipulacjami - ze „sztuką sprawiania, że coś

się, zdarzy” w sposób sprzeczny z samym hermetyzmem.

Hermetyzm oferował też nowe spojrzenie na historie,. Na przykład według

wiejcszości ówczesnych podręczników i wiejcszości dzisiejszych profesorów,

doniosłe zjawisko, które określamy mianem renesansu, było głe_boko zakorzenione

w wartościach później nazwanych „humanistycznymi” - wartościach ucieleśnianych

przez Marcina Lutra, Erazma z Rotterdamu czy Thomasa Morę’a, autora Utopii.

Oczywiście nie byliśmy wrogo nastawieni do tak pojętego humanizmu. Ale w miarę,

jak prowadziliśmy nasze własne ponadobowiązkowe studia, jak odkrywaliśmy nowe

pokolenia uczonych, takich jak Edgar Wind czy Frances Yates, zaczynaliśmy

widzieć renesans w nieco innym świetle. Wprawdzie niewątpliwie zawdzięczał on

wiele humanizmowi, ale jeszcze wie,cej -jak odkryliśmy - hermetycznemu myśleniu

i hermetycznej tradycji. Prawdziwa siła nape_dowa renesansu, jak się, wydawało,

była zdecydowanie „magiczna”.

To odkrycie doprowadziło nas do innego, które akademia, zgodnie z powojennym

racjonalizmem, starała się, dyskretnie ukryć. Jeśli korzeni renesansu należy

szukać nie tyle w humanizmie, co w hermetyzmie, to „człowiekiem renesansu” —

ucieleśnieniem tej epoki w oczach potomnych — był niekoniecznie Luter, Erazm czy

Thomas Morę. Któż wie,c? Wkrótce znaleźliśmy go w osobach, nazwanych przez

Francesa Yatesa „magami renesansu”. Ale kiedy już byliśmy w stanie

zidentyfikować te historyczne postacie, zdaliśmy sobie sprawę,, że już wcześniej

spotkaliśmy się, z nimi jako z postaciami fikcyjnymi. Poznaliśmy ich, choć

zamkniejych w ciasnej chrześcijańskiej moralności, w osobie Doktora Faustusa

______________________________________________________ Wstęp Marlowe’a.

Spotkaliśmy ich, w kontekście bardziej tolerancyjnym, jako Fausta Goethego. Im

dłużej nad tym rozmyślaliśmy, tym ważniejszą postacią wydawał nam się. Faust.

Ucieleśniał niespokojnego ducha, ciekawość, śmiałość, głód wiedzy, sprzeciw

wobec konwencji, które charakteryzowały nasze pokolenie. A niebawem zaczął

znaczyć dla nas jeszcze wie_cej.

Przez kogo nasza cywilizacja stara się. określić swoją tożsamość? Odpowiedź wydaje się. z

początku oczywista. Ludzie cały czas mówią o „kulturze chrześcijańskiej”, „chrześcijańskiej

cywilizacji”, „chrześcijańskim świecie”. Nadal, choć już nie tak cze_sto jak w przeszłości, mówią o

„chrześcijaństwie”. Z takich określeń jasno wynika, że społeczeństwo Zachodu uważa Jezusa

Chrystusa za postać definiującą rzeczywistość, którą stworzyło. W rzeczywistości jednak postacią

najtrafniej ucieleśniającą zachodnią kulturę, nie j est pokorny jak owieczka „Zbawca” przybity do

krzyża. Wre.cz przeciwnie, jest to ktoś zupełnie inny - mag, czarownik, który w renesansowym

folklorze własną krwią podpisał pakt z „Diabłem”. Postacią definiującą naszą cywilizacje, nie jest

Jezus, lecz Faust.

Baigent Michael - Eliksir i kamień.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: