OPARZENIA
Patofizjologia oparzenia
Szeroko rozumiany uraz termiczny dotyczy reakcji ustroju na bezpośrednie działanie ciepła, np. w postaci otwartego płomienia, gorących par oraz dymów, a także na działanie pośrednie ciepła uwolnionego pod wpływem innych czynników, np. energii elektrycznej lub egzotermicznych reakcji chemicznych.
Bez względu na rodzaj czynnika parzącego oraz mechanizm urazu oparzenie może wywołać reakcję ogólnoustrojową o nieporównywalnej z innymi rodzajami urazów destrukcyjności, prowadząc do upośledzenia czynności wszystkich narządów i układów, co finalnie skutkuje pojawieniem się uogólnionej rekcji zapalnej, zespołu niewydolności wielonarządowej (MODS) oraz śmierci chorego.
Procentowa ocena oparzonej powierzchni ciała według reguły „dziewiątek”(dorośli) oraz wg Luda i Brandera (dzieci)
Głowa
Przód tułowia
Tył tułowia
Kończyna dolna
Kończyna górna
Krocze
Dorosły
9%
18%
1%
Dziecko
13%
22,5%
9,5%
Ocena stopnia oparzenia
I˚
Rumień powłok z bolesnością
II˚a
Rumień powłok z miejscowym odwarstwieniem z powstaniem pęcherzy wypełnionych treścią surowiczą.
II˚b
Rumień powłok z powstaniem głębiej umiejscowionych pęcherzy wypełnionych treścią surowiczo- krwistą.
III˚
Uszkodzenie pełnej grubości skóry wraz z tkanką podskórną, skórnych naczyń krwionośnych oraz limfatycznych
IV˚
Zwęglenie powłok z uszkodzeniem struktur położonych głębiej.
Równie istotnym parametrem jak powierzchnia oparzenia, określana jako procent powierzchni ciała(TBSA), którą- według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Leczenia Oparzeń- przejmuje się wraz z głębokością za miernik ciężkości oparzenia
Ciężkość oparzenia
Powierzchnia oparzenia
Lekkie
Oparzenie I˚ lub II˚ poniżej 15% u dorosłych, poniżej 10% u dzieci lub III˚ poniżej 5%
Średnie
II˚ 15-25% TBSA u dorosłych, 10-20% u dzieci lub oparzenie twarzy, rak, oczu, uszu, krocza.
Ciężkie
II˚ powyżej 25% u dorosłych i powyżej 20% u dzieci, III˚ powyżej 10%
Pierwsza pomoc na miejscu wypadku
1. Zatrzymać proces dokonywania się oparzenia
· zdjąć jak najszybciej płonące ubranie,
· przy oparzeniach kończyn natychmiast po wypadku podstawia się miejsce oparzenia pod strumień bieżącej wody na co najmniej 15- 20 minut.
· oparzenia chemiczne; usunąć skażone ubranie i przepłukać wodą powierzchnię ciała
· i przenieś poszkodowanego w bezpieczne miejsce.
2. Zaopatrzyć jałowo powierzchnię oparzenia
3. Okryć, ocieplić chorego (np. cienkim metalicznym kocem izolacyjnym).
4. Monitorować czynności życiowe chorego w razie konieczności wdrożyć postępowanie resuscytacyjne.
W oddziale ratunkowym
· W razie potrzeby resuscytacja krążeniowo- oddechowa z intubacją
· Zwalczanie bólu- ( np. morfina)
· Monitorowanie : ciśnienia tętniczego krwi, tętna, ciepłoty ciała , EKG,
· Prowadzić bilans moczu
· Terapia infuzyjna: dla zapobiegania wstrząsowi oparzeniowemu przez pierwsze 24 godziny po urazie ; roztwory koloidalne, roztwory elektrolitowe.
· Profilaktyka i leczenie towarzyszących infekcji; izolacja chorego, pielęgnowanie w warunkach sterylnych, celowana antybiotykoterapia, Ew. profilaktyczne podawania antybiotyków
· Miejscowe leczenie chirurgiczne.
· Transplantacja skóry.
Powikłania
· Wstrząs oparzeniowy z powodu utraty płynów i uwolnienia toksyn.
· Ostra niewydolność nerek
· Odruchowe porażenie jelit
· Odoskrzelowe zapalenie płuc( zatrucia gazami spalinowymi)
· ARDS – zespół ostrej niewydolności oddechowej.
· Wstrząs septyczny
Andrzej1991p