Przedsiewziecie wieloczynnosciowe.pdf

Joanna Klimkowska

Rozdział 14. Przedsięwzięcie wieloczynnościowe. Ścieżka krytyczna

(Elementy zarządzania projektem. Metoda ścieżki krytycznej )

Wprowadzenie

Istotną częścią działalności organizacji, firm, instytucji jest realizacja projektów,

zarówno na własne potrzeby, na przykład w celu usprawnienia procesu produkcji czy sieci

usług, jak i zleconych przez klienta zewnętrznego. O powodzeniu realizacji projektu decyduje

nie tylko dobór odpowiednich środków i zespołów, ale również umiejętne zarządzanie. Mimo,

że projekty są niepowtarzalne, w wielu przypadkach do zarządzania nimi można stosować

taki sam zestaw narzędzi analitycznych i metod ilościowych. W tym rozdziale przedstawiona

jest prosta, a jakże skuteczna metoda– metoda ścieżki krytycznej - analizy czasowej projektu

postrzeganego jako przedsięwzięcie wieloczynnościowe. Pozwala ona na wykrycie wąskich

gardeł projektu, zaplanowanie harmonogramu prac i wprowadzenie odpowiedniego reżimu na

poszczególnych etapach projektu. Ponadto, wsparta o analizę czasowo-kosztową dostarcza

decydentowi narzędzi wspomagających ocenę opłacalności przyspieszenia terminu

zakończenia projektu.

Po przeczytaniu tego rozdziału i rozwiązaniu zadań oczekuje się, że Czytelnik

powinien umieć:

określić dane niezbędne do zastosowania metody ścieżki krytycznej,

zastosować metodę ścieżki krytycznej,

wskazać wąskie gardła projektu,

przeprowadzić analizę czasowo-kosztową projektu.

14.1. Graf przedsięwzięcia wieloczynnościowego

Rozpatrujemy projekt, inaczej przedsięwzięcie wieloczynnościowe, na etapie

planowania. Oznacza to, że rozstrzygnięty jest już sposób realizacji projektu, np. jaką

technologię stosować, jak zagospodarować obiekt, a także określone są prace prowadzące do

jego realizacji. Tym samym znana jest lista wszystkich czynności składających się na projekt,

wymagania co do kolejności ich realizacji, dane na temat czasu wykonania czynności oraz

środki niezbędne do realizacji projektu. Zasadniczym pytaniami na tym etapie są: Jaki jest

najkrótszy czas realizacji projektu? Jakie są wąskie gardła projektu? Jakie jest pole manewru

w organizacji przebiegu projektu?

W tym podrozdziale Czytelnik nie znajdzie jeszcze odpowiedzi na te pytania.

Uzyskanie ich wymaga wykonania pewnych prac wstępnych prowadzących do

Rozdział 14_JMK

przedstawienia projektu w formie grafu, dokładniej grafu skierowanego, budowanego według

pewnych zasad. Tematem niniejszego podrozdziału jest właśnie graf projektu i sposób jego

konstrukcji.

W grafie skierowanym występują wierzchołki i łuki skierowane łączące parę

wierzchołków. Dla łuku skierowanego (i, j) jego początkiem jest wierzchołek i, a jego

końcem wierzchołek j. Przyjmujemy, że w grafie opisującym projekt każda czynność projektu

jest reprezentowana przez jeden łuk 1 .

Konstrukcja grafu opiera się na kilku ważnych zasadach. Wykorzystują one pojęcia

poprzednika i następnika 2 . Czynność A określamy mianem poprzednika czynności B, jeśli

rozpoczęcie czynności B wymaga zakończenia czynności A i może nastąpić zaraz po

zakończeniu czynności A. Jeśli czynność A jest poprzednikiem czynności B, to B jest

następnikiem A.

Zasada 1. Jeśli czynność A jest poprzednikiem czynności B, to w łuk reprezentujący w grafie

czynność B ma swój początek w wierzchołku będącym końcem czynności A. (rys. 14.1)

Rysunek 14.1. Ilustracja zasady 1.

Zasada 2. Jeśli dwie czynności A i B są poprzednikami czynności C, to łuki reprezentujące

czynności A i B mają ten sam wierzchołek końcowy, który jednocześnie jest wierzchołkiem

początkowym łuku reprezentującego czynność C. (rys. 14.2 a)

Zasada 3. Jeśli dwie czynności B i C są następnikami czynności A, to łuki reprezentujące

czynności B i C mają ten sam wierzchołek początkowy, który jednocześnie jest

wierzchołkiem końcowym łuku reprezentującego czynność A. (rys. 14.2. b)

Rysunek 14.2. a) Ilustracja zasady 2, b) Ilustracja zasady 3.

1 Można też posługiwać się grafem, w którym każdej czynność przypisany jest wierzchołek grafu.

2 Dokładniej: bezpośredniego poprzednika i bezpośredniego następnika.

Rozdział 14_JMK

Zasada 4. W grafie żadne dwa łuki nie mogą mieć takiego samego wierzchołka

początkowego ani takiego samego wierzchołka końcowego.

Zauważmy, że jeśli dwie czynności A i B mają ten sam zestaw poprzedników co

następników, to zgodnie z zasadami 1 – 3 miałyby ten wspólny wierzchołek początkowy i

jednocześnie wspólny wierzchołek końcowy. Zasada 4 taką możliwość wyklucza. Aby

uwzględnić takie powiązania sekwencyjne między czynnościami, możemy wprowadzić tzw.

czynność pozorną. Ilustruje to rysunek 14.3.

źle

dobrze

Rysunek 14.3. Ilustracja zasady 4. Czynność O jest czynnością pozorną.

Zasada 5. W grafie występuje tylko jeden wierzchołek, który nie jest końcem żadnego łuku.

Wierzchołek taki identyfikujemy z początkiem projektu. Ponadto w grafie występuje tylko

jeden wierzchołek, który nie jest początkiem żadnego łuku. Nazywamy go końcem projektu.

Spełnienie tej zasady może wymagać wprowadzenia czynności pozornych.

W grafie projektu wierzchołki są opatrzone numerami, przy czym początek projektu

oznaczamy jako wierzchołek 1, koniec zaś jako wierzchołek o największym numerze.

Przykład 14.1. Opis projektu Cafe Pod Zielonym Kotem

Dwie siostry, miłośniczki zielonej herbaty i kotów odziedziczyły duży lokal i

postanowiły otworzyć w nim restaurację o nazwie – oczywiście – Pod Zielonym Kotem .

Przedsięwzięcie to wymaga wykonania szeregu czynności, w tym adaptacji lokalu. Siostry

zebrały informacje o niezbędnych pracach i przewidywanych czasach ich realizacji (tabela

14.1). Z zestawienia wynika, że cały projekt może być zakończony w 56 tygodni. Stanowczo

za długo, szczególnie, jeśli wziąć pod uwagę konieczność zaangażowania środków we

wczesnych etapach projektu. Uważna analiza wykazu ujawnia, że niektóre czynności mogą

być wykonane równolegle, a dla niektórych konieczne jest zapewnienie prawidłowej

sekwencji.

Dla projektu PZK zbudujemy graf, który posłuży nam do przeprowadzenia analizy

czasowej całego przedsięwzięcia.

Rozdział 14_JMK

Tabela 14.1

Symbol

Czynności

Czas wykonania

Czynności

czynności

bezpośrednio

(w tygodniach)

poprzedzające

Uzyskanie zezwolenia na użytkowanie

obiektu

---

Zawarcie umów z gestorami sieci

Uzyskanie projektu adaptacji obiektu

Zatrudnienie szefa kuchni

Zawarcie umów z dostawcami produktów

Zatrudnienie personelu

Wybór i zamówienie wyposażenia obiektu

Realizacja zamówienia

Remont obiektu

B, C

Wyposażenie obiektu

H, I

Kontrole sanepidu i straży pożarnej

Przygotowanie menu na wielkie otwarcie

Zaopatrzenie w produkty żywnościowe

Z tabeli 14.1 wynika, że czynność A nie ma żadnego poprzednika, zatem jest to czynność,

której początkiem jest początek projektu, czyli wierzchołek o numerze 1. Z kolei czynności F,

K oraz M nie mają żadnych następników, ich końcem jest koniec projektu. Czynności B i C

mają dokładnie taką samą czynność bezpośrednio poprzedzającą (A) oraz taką samą czynność

bezpośrednio następującą. W grafie wprowadzona jest zatem czynność pozorna O, której

odpowiada łuk (6, 8). Czas wykonania czynności pozornej z definicji wynosi 0. W wyniku

zastosowania zasad 1-5 konstrukcji grafu projektu widzimy, że w grafie tym występuje 14

łuków oraz 11 wierzchołków. Wierzchołek 11 oznacza koniec projektu. Obok każdego łuku

podany jest symbol czynności reprezentowanej przez ten łuk oraz czas jej wykonania.

Rozdział 14_JMK

I, 20

J, 3

K, 2

B, 2

O, 0

H, 5

A, 3

C, 4

G, 4

F, 4

D, 4

M, 1

E, 3

L, 1

Rysunek 14. 4. Graf skierowany projektu Cafe Pod Zielonym Kotem

14.2. Ścieżka krytyczna

Podstawowym celem analizy czasowej projektu jest określenie najkrótszego czasu

jego realizacji.

Terminologia, interpretacje

Wierzchołek:

• wierzchołek (węzeł) grafu nazywany jest zdarzeniem,

• wierzchołek i identyfikujemy ze zdarzeniem, polegającym na zakończeniu każdej

czynności, która jest reprezentowana przez łuk (., i ),

• wierzchołek i identyfikujemy ze zdarzeniem, polegającym na osiągnięciu stanu gotowości

do rozpoczęcia każdej czynności, która jest reprezentowane przez łuk ( i , .),

• wierzchołek i nazywamy bezpośrednim poprzednikiem zdarzenia j, jeśli w grafie

występuje łuk (i,j),

• wierzchołek j nazywamy bezpośrednim następnikiem zdarzenia 3 i, jeśli w grafie

występuje łuk (i,j).

W grafie projektu PZK wierzchołek 9 (por. rys. 14.4) opisujemy jako zdarzenie polegające na

zakończeniu czynności (7, 9) (H) oraz (8, 9) (I), a tym samym możliwość rozpoczęcia

czynności (9, 10) (J). Bezpośrednimi poprzednikami wierzchołka 9 są wierzchołki 7 oraz 8.

3 Inaczej mówiąc, jeśli w grafie istnieje łuk (i, j), to wierzchołek i bezpośrednio poprzedza wierzchołek j, a j

bezpośrednio następuje po wierzchołku j.

Rozdział 14_JMK

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: