Postepowanie sadowoadm.. doc.doc

Sąd powszechny w kontroli aktów indywidualnych administracji publicznej.

Sąd administracyjny a sąd powszechny w kontroli administracji publicznej

Sądowa kontrola administracji publicznej jest sprawowana przez sądy powszechne i sądy szczególne. W 1980 r powołano NSA od tego czasu rola sądów powszechnych w kontroli administracji stała się mniej widoczna jednak z czasem umocniła się a nawet uległa poszerzeniu.

Wspólnym założeniem obu tych sądów jest to że są nie działa z urzędu a czyni to dopiero na żądanie uprawnionego podmiotu zgłoszone w przypisanej formie, a także łączy ich wiele tożsamych zasad postępowania sądowego.
 

Sąd administracyjny -> jest w zasadzie sądem kasacyjnym, orzekającym o zgodności albo niezgodności z prawem aktu lub czynności organu administracyjnego.

Gdy zaskarżony akt (decyzja, postanowienie) lub czynność prawna okaże się niezgodna z prawem sąd ten albo uchyla, albo stwierdza jego nieważność lub niezgodność z prawem.W orzeczeniu zawiera ocenę prawną kontrolowanego aktu oraz wytyczne co do stosowania prawna w danej sprawie indywidualnej lub stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności. Wtedy sprawa powraca do organów administracji publicznej, które mogą :

--->Wykonać utrzymany w mocy akt,

--->Po obaleniu aktu podjąć działanie zmierzające do ponownego rozstrzygnięcia sprawy.

Wg ustawy sąd administracyjny powołany jest do formułowania w swoich orzeczeniach zwrotów stosunkowych- wypowiedzi kwalifikujących określone zachowanie jako zgodne albo niezgodne z prawem. Przy tej ocenie konieczna jest znajomość dwóch norm prawnych:
 

*1* Norma odniesienia- wynika z przepisów nakazujących, dozwalających lub zakazujących, odnoszących się do konkretnego zachowania sądu kontrolującego administrację.

Wyznaczają podstawowy zakres i kryteria kontroli sprawowanej przez sąd administracyjny, odsyłają do przepisów odrębnych co do prawa do skargi w niektórych sprawach. Z przepisów tych wynika iż sąd a. nie jest powołany do bezpośredniej ingerencji w samo administrowanie , zastępowanie organów administracyjnych w rozstrzyganiu spraw co do istoty

*2* Norma dopełnienia- tworzy się ją z treści przepisów, ustanawiających na rzecz organu administracji kompetencję do określonego zachowania urzędowego , które podlega kontroli sądu. Jest to norma dużo bardziej skomplikowana od poprzedniej dlatego ze na jej treść składają się elementy z wielu przepisów prawnych. Chodzi o przepisy stanowiące o właściwości organów administracyjnych, dopuszczające stosowanie w określonych prawnych form działania administracji, upoważniające określone osoby do występowania w charakterze organów administracji publicznej., a także o przepisy postępowania adm. Ogólnego lub szczególnego.

W każdej rozpatrywanej sprawie treść normy dopełnienia będzie inna, bo jeżeli SA w niej stałe element (Np. właściwość organu, stosowanie zezwolenia lub zakazu) to zawsze będą tez elementy zmienne, wynikające z odrębności procesowych zaznaczających się w pozycji strony, w zagadnieniach dowodowych.

Sad administracyjny :

--->Rozpatruje kwestie prawne na podstawie stanu faktycznego i prawnego ustalonego przez organ adm.

--->Formułuje w swoim orzecznictwie zwrot stosunkowy o zgodności lub niezgodności działania( bezczynności) z prawem.

Skarga wnoszona do SA zapewnia zrealizowanie bezpośredniego celu zaskarżenia, czyli obalenia kwestionowanego działania oraz jego skutków albo tez zwalczanie bezczynności. Cel zasadniczy jednak osiągany jest dopiero wskutek ponownego załatwienia sprawy przez organ adm.

Sąd powszechny. –kontrolujący administrację publiczną jest przede wszystkim sądem cywilnym. Rozpatruje on sprawę pod względem merytorycznym i orzeka, co do jej istoty.

Sady powszechne działają czasem w sytuacji czasowej niedopuszczalności drogi sądowej orzekając w  sprawach rozpatrywanych najpierw przez organy administracji publicznej. W sprawach takich najpierw w postępowaniu administracyjnym zapada decyzja, a potem, czy to na skutek powództwa strony, czy szczególnego środka zaskarżenia, sprawa przechodzi na drogę postępowania sądowego i kończy ją wyrok sądowy.- Jest to swojego rodzaju kontrola.

Zaś szczególnym rodzajem kontroli jest ocena przez sąd powszechny ważności decyzji administracyjnej w ramach rozstrzygnięcia kwestii wstępnej na początku postępowania sądowego. Ogólnie sąd ten jest związany decyzją administracyjną, ale jeżeli taka kontrola incydentalna, ujawni, że decyzja została wydana przez organ niewłaściwy lub bez żądanej podstawy prawnej to sąd cywilny nie będzie nią związany.

Kontrola ta wpływa w szczególny sposób na trwałość decyzji, gdyż uznaje prawomocność dzięki postępowaniu sądowemu, które utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.


 

Sąd powszechny w kontroli administracji publicznej w sprawach indywidualnych

Sąd powszechny jest powołany do kontroli decyzji administracyjnych jedynie w przypadku wyraźnego umocowania przepisem ustawowym. Nie można wykorzystać stosunku cywilnego do tego celu, aby orzeczeniem sądu powszechnego podważyć decyzję wydaną przez organ administracji państwowej, gdyż w ten sposób stworzyłoby się szczególny środek obalania decyzji administracyjnej za pomocą orzeczenia sądu powszechnego, czyli ingerencji sądownictwa cywilnego w sferę zastrzeżoną dla administracji państwowej.

Dopuszczalność drogi sądowej:

---> jest powołany do rozstrzygnięcia sprawy, w której wydano już wcześniej decyzję administracyjna-->czasowa niedopuszczalność drogi sądowej.
--->sąd z mocy ustawy jest powołany do rozpoznania odwołania lub innego środka zaskarżenia decyzji administracyjnej-->sąd powszechny jako organ odwoławczy.
 

*1* działa jako organ odwoławczy od decyzji administracyjnych w sprawcach ubezpieczeń społecznych(rent i emerytur). Kontrola ta sprawowana jest w pełnym zakresie, sąd powszechny posiada kompetencje kasacyjno- reformatorskie. W postępowaniu sadowym wyodrębnia się fazę wstępnego badania sprawy, gdzie:
-->można postanowić o zwróceniu organowi rentowemu sprawy o ponowne rozpatrzenie. Organ rentowy jest wtedy strona postępowania przed sadem, może jednocześnie zmienić swoja decyzje , uwzględniając w całości lub części żądanie strony wówczas postępowanie zostaje w odpowiednim momencie umorzone.

-->sąd albo oddala odwołanie albo uwzględniając je zmianie zaskarżona decyzję w całości lub części orzekając co do istoty sprawy. W przypadku gdy odwołanie dotyczy nie wydania decyzji sąd nakazuje organowi w określonym terminie ową decyzję wydać, lub orzeka co do istoty.

-->Sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok wraz z poprzedzającą go decyzją organu rentowego i przekazać całą sprawę organowi rentownemu do ponownego rozpoznania.

*2* art. 479§ 2 pkt 3 kpc – sprawy gospodarcze, które należą do właściwości sądu cywilnego z mocy ustaw 

-->Przepisy o ochronie konkurencji i konsumentów

-->Prawo energetyczne

-->Prawo telekomunikacyjne

-->Prawo pocztowe

-->Przepisy o transporcie kolejowym.

Od wyroku II instancji we wszystkich wymienionych sprawach służy stronom skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy w kontroli administracji publicznej w sprawach indywidualnych.
SN nie jest ani sądem powszechnym ani szczególnym. Zajmuje odrębne miejsce jako naczelny organ sadowy.

Historia:

W okresie przejściowym ( do końca 2003) środkiem służącym do wykonywania przez SN funkcji kontrolnych administracji publicznej było rozpoznawanie rewizji nadzwyczajnych. Rewizje nadzwyczajne od orzeczeń NSA wnoszone do SN aż do czasu wprowadzenia dwuinstancyjności sądownictwa administracyjnego miały znaczny wpływ na kształtowanie orzecznictwa administracyjnego.

SN tylko na podstawie szczególnego przepisu SN mógł wejść w kompetencje NSA i bezpośrednio skontrolować również zaskarżona do NSA decyzje administracyjną.

Od wejścia w życie ustawy o NSA z 1995 pytania prawne składów orzekających NSA były rozpoznawane przez składy siedmiu sędziów NSA.

Prawo do sądu administracyjnego.

Z zasady państwa demokratycznego wynika prawo do procesu oraz prawo do sądu.
Konstytucja RP stanowi ze NSA i sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje orzekanie o zgodności z ustawami uchwal organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

Przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego.
Przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego są sprawy sądowoadministracyjne
1.---> Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracyjne i stosują środki określone w ustawie. Kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawie skarg na:

-Decyzje administracyjne
-Postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postępowanie rozstrzygające sprawę, co do istoty
-Postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie
-Inne akty niż wyżej określone

-Akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej
-Akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków
-Akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego
-Bezczynność organów.
2.--->Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość miedzy organami jednostek samorządu terytorialnego i miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach

-Wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach miedzy organami administracji publicznej

-Wynikających z podległości służbowej miedzy przełożonymi i podwładnymi

-Odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej chyba, że obowiązek ten wynika z przepisów

-Wiz wydawanych przez konsulów
3.--->Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów

Sprawa sądowoadministracyjna to rozpoznanie i rozstrzygniecie przez sąd administracyjny skargi na zgodność prawem działania lub bezczynności organów wykonujących administrację publiczną.
 

Granice postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym a NSA .

--->W postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym przedmiotem postępowania jest sprawa sądowo adm. a wiec rozpoznania rozstrzygnięcia skargi na działanie lub bezczynności organu.

--->W postępowaniu przed NSA przedmiotem postępowania jest rozstrzygniecie i rozpoznanie skargi kasacyjnej, ponadto rozpoznanie i rozstrzygniecie sporów o właściwość oraz innych spraw przekazanych na mocy odrębnych ustaw. NSA jest właściwy do prowadzenia postępowania pomocniczego- w sprawach uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżność w orzecznictwie sądów administracyjnych i budzących wątpliwość w konkretnej sprawie sądowo administracyjnej.
 

Rodzaje skarg do sądu administracyjnego. Wyznacza je zakres właściwości sądów administracyjnych.

Metody określenia właściwości sądów administracyjnych:
--->Klauzula generalna, polega na tym, ze w zasadzie do właściwości sądów administracyjnych należą wszystkie sprawy, o ile przepisem nie są spod niej wyłączone. Zazwyczaj jest uzupełniana enumeracją negatywną wyjątków.

--->Enumeracja pozytywna, polega na tym ze do właściwości sadów administracyjnych należą wyłącznie sprawy poddane tej właściwości wyraźnym przepisem prawa.

Skargi na decyzje administracyjne.
Decyzja administracyjna w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu podatkowym jest forma rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej-wyznaczają ją przepisy prawa materialnego poza wyjątkami z prawa procesowego). W orzecznictwie sądowym przyjęto, że bez znaczenia jest nazwa nadana rozstrzygnięciu( decyzja czy potwierdzenie). Zatem kryterium kwalifikującym akt organu administracji do kategorii decyzji będzie władcze i jednostronne rozstrzygniecie o prawach lub obowiązkach indywidualnych jednostki, spełniające wymaganie posiadania tego minimum elementów przewidzianych przez przepisy prawa procesowego, które będzie jeszcze wystarczające, aby zaliczyć akt do decyzji istniejących w obrocie.
Zaskarżenie decyzji może ograniczać się do zakwestionowania uzasadnienia decyzji, ale tylko w przypadkach, gdy rozstrzygniecie sprawy zostało umieszczone w uzasadnieniu, lub gdy wadliwość uzasadnienia prowadzi do ustawowych podstaw wadliwości decyzji administracyjnej.

Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają decyzje ostateczne, czyli takie, przy których wyczerpano już środki zaskarżenia, jakie służyły skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Niewykorzystanie prawa odwołania lub wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy powoduje niedopuszczalność skargi, chyba ze została ona złożona przez prokuratora lub RPO. Do określenia właściwości sądów administracyjnych do rozpoznania skarg na decyzje administracyjne została zastosowana metoda klauzuli generalnej uzupełnionej enumeracją negatywną.

Skarga na postanowienia.
--->Postanowienie, na które służy zażalenie. Nie przyjęto tutaj zasady dwuinstancyjności. Jeżeli chodzi o zaskarżalność zaświadczeń to uregulowano to w ten sposób, iż- zaskarżeniu będzie podlegało zaświadczenie, a w razie jego niewydania zaskarżeniu będzie podlegała bezczynność organu administracji publicznej.
--->Postanowienie kończące postępowanie, tj. postanowienia o niedopuszczalności odwołania, o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania oraz postępowanie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia odwołania a w postępowaniu podatkowym tez postanowienie o pozostawieniu odwołania bez rozpatrzenia, postanowienia te kończą postępowanie odwoławcze.
--->Postanowienia rozstrzygające sprawę, co do istoty. Do tego rodzaju postanowień zaliczymy postanowienie o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody. Postanowienia te są również zaskarżalne na drodze administracyjnej. W postępowaniu egzekucyjnym podlegają zaskarżeniu do NSA postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie. Postanowienia, na które nie służy zażalenie dotyczą głównie kwestii dowodowych, prawidłowość zaś postępowania dowodowego jest jedna z istotnych przesłanek kontroli zgodności z prawem decyzji administracyjnej.

Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają postanowienia ostateczne w sprawie. Niewykorzystanie prawa zażalenia powoduje niedopuszczalność skargi- chyba, że skargę wnosi prokurator lub RPO.

Skarga na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa.

Do innych owych aktów zaliczamy zaświadczenie.
Do innych owych czynności zaliczamy czynności materialno-techniczne np. czynność rejestracji-> polegająca na stwierdzeniu przez organ administracji państwowej faktów mających znaczenie prawne, przy czym dokonanie tej czynności pozostaje w związku z obowiązkiem ciążącym na określonych podmiotach obowiązkiem. Czynnością materialno-techniczną będzie wpis w rejestrze organizatorów usług turystycznych i pośredników turystycznych.

Przesłanka dopuszczalności skargi jest wezwanie na piśmie właściwego organu- w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu czynności.

Skarga na bezczynność organu wykonującego administrację publiczną.
Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania w sprawie skarg na bezczynność w takich granicach, w jakich służy skarga na decyzje administracyjną, postanowienia wydawana w postępowaniu administracyjnym oraz egzekucyjnym i zabezpieczającym, akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczącej przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Przesłanka dopuszczalności- wyczerpanie środków zaskarżenia, jakie służyły skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. W razie skargi na niewydanie decyzji w ustawowo określonym terminie służy zażalenie a w postępowaniu podatkowym ponaglenie W przypadku bezczynności w zakresie wydania innego aktu lub niepodjęcia czynności z zakresu administracji publicznej przesłanką dopuszczalności skargi jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

Skarga na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej.

Kompetencje do stanowienia prawa miejscowego mają samorządy wszystkich szczebli, a zatem samorząd województwa, samorząd powiatowy oraz samorząd gminny. Na podstawie ustaw samorządowych organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego wydają przepisy prawa miejscowego, a w szczególności: statuty, zasady gospodarowania mieniem, zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na akty prawa miejscowego terenowych organów administracji rządowej. Prawo skargi do sądu administracyjnego na akty prawa miejscowego tworzy wraz ze skargą konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego pełny system kontroli sądowej prawotwórczej działalności administracji publicznej.
Przesłanka dopuszczalności- wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa. Przesłanka ta nie obowiązuje w zakresie skarg organu nadzoru na uchwały lub zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego.

Skargi na akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej.
Jest to prawo do zaskarżenia uchwał i zarządzeń w sprawach z zakresu administracji publicznej, organów jednostek samorządu terytorialnego, które nie są przepisami prawa miejscowego. A zatem zaskarżeniu będą podlegać uchwały i zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego o charakterze ogólnym, (np. regulaminy) jak i o charakterze indywidualnym ( np. uchwały o likwidacji szkoły)

Przesłanka dopuszczalności-wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa. Zakres obowiązywania tej przesłanki jest taki sam jak przy zaskarżaniu aktów prawa miejscowego.

Skarga na akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.
Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawanie skarg na rozstrzygnięcia nadzorcze województwa, zarządzenie zastępcze wydane przez wojewodę, zarządzenie zastępcze wydane w samorządzie powiatowym oraz w samorządzie gminnym. Wszelkie ustawy samorządowe wyłączyły spod właściwości sądu administracji uchwały sejmu o rozwiązaniu organów stanowiących.

Przesłanka dopuszczalności- wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

Skarga na niewykonanie wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Służy w przypadku rozpoznania skargi na działanie lub bezczynność organów wykonujących administrację publiczną.

Przedmiot skargi- naruszenie przepisów ustawy, które stanowią  o mocy oceny prawnej orzeczenia sądu o skutkach prawomocnego orzeczenia sądu.

Przesłanka dopuszczalności- pisemne wezwanie właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy.

Skargi w sprawach, w których ustawy szczególne przewidują sądową kontrolę.

Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach -> nie określa rodzaju spraw. Charakter spraw rozważany jest na podstawie konstytucji mianowicie prawo jednostki do sądu i związane z tym rozwiązanie, co do ustroju wymiaru sprawiedliwości. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej.
Skarga ta służy na mocy przepisów szczególnych:
--->Inicjatorowi referendum służy skarga do SA na uchwałę organu stanowiącego samorządu terytorialnego, odrzucającą wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum, a także na niedotrzymanie terminu rozpatrzenia wniosku.
--->Gdy organ samorządu województwa, powiatu, gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich.

Przesłanka dopuszczalności- wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.
--->Przedsiębiorcy i podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swojej działalności, o ile na podstawie odrębnych przepisów informacja nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności. Na niezachowanie wspomnianego zachowania służy skarga do SA w terminie 30 dni. W postępowaniu stosuje się przepisy o zaskarżeniu do sądu decyzji administracyjnej.

 

PODMIOTY POSTĘPOWANIA SĄDOWO ADMINISTRACYJNEGO
 

Sąd administracyjny

Prawo do sądu to prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Prawo do sprawiedliwego rozpoznania- to prawo do niezależnego, bezstronnego i niezawisłego sądu.

Prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy- to prawo do kolegialnego rozpoznania, przyjęcie trzyosobowego składu (od zasady tej przewiduje się wyjątki)
Zgodnie z Konstytucją- sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne.

***Wojewódzkie sądy administracyjne. ***

---> tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw.
---> Prezydent RP na wniosek Prezesa NSA w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów.
--->Skład wojewódzkiego sądu administracyjnego:

a). Prezes sądu

b). Wiceprezes lub wiceprezesi sądu

c). Sędziowie.
Wojewódzki sąd administracyjny orzeka w składzie trzech sędziów.

Wyjątki:
-> sąd na posiedzeniu nie jawnym orzeka w składzie jednego sędziego,

-> postępowanie uproszczone jest prowadzone przez jednego sędziego,

-> postępowanie mediacyjne prowadzone jest przez jednego sędziego

Właściwość rzeczowa i miejscowa wojewódzkich sądów administracyjnych:

Właściwość rzeczowa - wojewódzkie sądy administracyjne są właściwe we wszystkich sprawach sądowoadministracyjnych - z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wojewódzkie sądy administracyjne są właściwe do rozpoznawania wyżej wymienionych rodzajów skarg.

Właściwość miejscowa- do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona.
Rozwiązanie szczególne- przyznano Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej delegację ustawową, do przekazania w drodze rozporządzenia, wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznania spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli jest to celowe.
Wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Naczelny Sąd Administracyjny

Skład NSA:

a). Prezes NSA

b). Wiceprezesi

c). Sędziowie

NSA orzeka w składzie trzech sędziów (rozpoznanie skargi kasacyjnej, rozstrzygnięcie sporu o właściwość)

Wyjątki:

->Na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie jednego sędziego.

->Uchwały przewidziane wart. 15 § l pkt 2 i 3 Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje w składzie siedmiu sędziów, całej izby lub w pełnym składzie.
 

Właściwość NSA:

1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych;

2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

4) rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej;

5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.
 

Instytucja wyłączenia sędziego.

*Przyczyny wyłączenia z mocy ustawy sędziego w sprawach:

1) w którym jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

2) swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;

3) osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron;

5) w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą;

6) w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;

7) w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.
 

Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia lub kurateli. Podlega wyłączeniu sędzia w postępowaniu objętym skargą o wznowienie postępowania, jeżeli brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie

Naruszenie instytucji wyłączenia sędziego z mocy ustawy powoduje nieważność postępowania. Jest to jedna z podstaw żądania wznowienia postępowania z powodu nieważności.

*Wyłączenie sędziego na wniosek.

Sąd wyłączy sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy. We wniosku należy uprawdopodobnić przyczyny wyłączenia.

Jeżeli strona zgłasza wniosek na rozprawie, powinna oprócz uprawdopodobnienia przyczyny wyłączenia uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała dopiero później (po wyznaczeniu składu orzekającego) lub później stała jej się znana.

W razie zgłoszenia wniosku o wyłączenie sędziego w złej wierze sąd administracyjny, oddalając wniosek o wyłączenie, może skazać zgłaszającego wniosek na grzywnę do wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

Sędzia, który stwierdzi, że zachodzą podstawy jego wyłączenia, jest obowiązany zawiadomić o tym sąd i wstrzymać się od udziału w sprawie.

O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd administracyjny, w którym sprawa się toczy. Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów na posiedzeniu niejawnym po złożeniu wyjaśnień przez sędziego, którego wniosek dotyczy.

W razie gdy sąd administracyjny nie może podjąć postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów, Naczelny Sąd Administracyjny wyznacza inny sąd do rozpoznania wniosku.

Wyłączenie innych osób biorących udział w postępowaniu.

Przepisy o wyłączeniu sędziego stosuje się odpowiednio do wyłączenia: protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego oraz prokuratora.

Asesorzy sądowi i referendarze sądowi.

Czynności sędziowskie mogą podejmować asesorzy sądowi i referendarze sądowi.

Prezes Sądu Administracyjnego może za zgodą kolegium sądu powierzyć asesorowi sądowemu pełnienie czynności sędziowskich w tym sądzie na czas określony, nieprzekraczający pięciu lat.

Referendarze sądowi wykonują czynności w postępowaniu mediacyjnym oraz podejmują czynności sędziowskie określone w ustawie

Strony postępowania sądowoadministracyjnego; Podmioty na prawach strony, uczestnicy postępowania.
W postępowaniu sądowoadministracyjnym występują dwie strony:
--->skarżący- jest nim podmiot legitymowany do złożenia skargi do sądu administracyjnego,
--->strona przeciwna- jest to organ wykonujący administrację publiczną, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.
Każda strona procesowa ma zapewnione w procesie jednakowe środki ochrony i jednakowe możliwości ich użycia przez podejmowanie odpowiednich czynności- (tzw. zasada równości środków procesowych).

Podmioty na prawach strony:

Osoby, które brały udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosły skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego. Mogą uczestniczyć po stronie skarżącego albo organu administracji publicznej. Udział na prawach strony w postępowaniu sądowym można określić pojęciem z procesu cywilnego ...