Makijaż kamuflujący, zwany także medycznym, stanowi doskonałą alternatywę dla nieskutecznego lub długotrwałego leczenia rozległych zmian skórnych. Chociaż maskuje on zmiany wyłącznie tymczasowo, to pomaga pacjentom, którzy często mają niską samoocenę i trudniej im nawiązywać relacje społeczne. Decyzja o zastosowaniu makijażu medycznego pozwala ukryć się przed ciekawskimi spojrzeniami i nabrać nieco więcej pewności siebie.
Zaletą wykonywania makijażu medycznego jest fakt, że jest on przeznaczony dla każdego pacjenta bez względu na wiek. Wskazania do stosowania makijażu korekcyjnego można podzielić na 3 grupy:
· I grupa obejmuje zmiany wrodzone, pourazowe oraz pooperacyjne, czyli: naczyniaki, teleangiektazje, podkrążone oczy, zaburzenia barwnikowe, tatuaże oraz blizny
· II grupa obejmuje zmiany dermatologiczne takie jak: trądzik różowaty, trądzik pospolity, toczeń, bielactwo, melazmę, wyprysk i łuszczycę
· III grupa to zmiany wywołane stanem gojenia się skóry po zabiegach, np. po laseroterapii, dermabrazji czy peelingach
Do cech, które powinny spełniać kosmetyki korygujące należą:
· niekomedogenność
· dobre maskowanie zmian
· łatwość rozprowadzenia po skórze
· brak reakcji alergicznych i podrażnień
· wodoodporność
· trwałość do 36 godzin
· zachowanie swoich właściwości przez dłuższy czas
· odporność na ścieranie
Do kosmetyków potrzebnych przy wykonywaniu pełnego makijażu korygującego zaliczamy normalne kosmetyki oraz kosmetyki kamuflujące:
PODKŁADY - zawierają od 5-40% pigmentu. Ich zadaniem jest krycie drobnych zmian skórnych, rozjaśnianie cery i nadawanie jej jednolitego koloru. Konsystencja preparatów może być kremowa lub twardawa. Dodatkowo, kosmetyki chronią skórę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi np. niską temperaturą i wiatrem, a także, dzięki zawartości filtrów przeciwsłonecznych – przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. Do produkcji podkładów stosowane są emulsje (tłuszcz oraz substancje nawilżające) oraz barwniki.
FLUIDY - zawierają od 5 - 25% pigmentu. Mają postać emulsji łatwo rozprowadzającej się po powierzchni skóry.
PODKŁADY W SZTYFCIE - zawierają powyżej 25% pigmentu. Ze względu na gęstą, miękką i tłustą konsystencję, stosowane są głównie do kamuflowania wyprysków i blizn. Doskonałe dla cery suchej i normalnej.
PODKŁADY W KREMIE - przeznaczone są do cery suchej, dojrzałej. Mają właściwości odżywcze, nawilżające.
PODKŁADY W KOMPAKCIE - zawierają do 40% pigmentu o właściwościach kryjących. Po aplikacji na twarzy zachowują się jak puder lub fluid. Przeznaczone są do cery mieszanej, tłustej.
KAMUFLAŻ - to podkład z zawartością pigmentu (95%).Przeznaczony jest do skóry twarzy oraz do innych obszarów ciała. Tuszując niedoskonałości, wygładza skórę i nadaje jej równy koloryt.
KOREKTOR W PŁYNIE LUB KREMIE - posiada właściwości odżywcze, w niewielkim stopniu kryje zmiany. Korektor w sztyfcie maskuje niedoskonałości, a także wygładza skórę i nadaje jej równy koloryt.
PUDER PIGMENTACYJNY - zawiera barwnik, jako uzupełnienie do podkładu w celu nadania tonacji kolorystycznej. Może być mieszany z podkładami płynnymi oraz pudrami sypkimi.
PUDER SYPKI - ma za zadanie utrwalić nałożony podkład i nadać matowy wygląd skórze, poprzez wchłanianie nadmiaru sebum i zniwelowanie błyszczących stref. Zawiera substancje wygładzające oraz ochronne (przed działaniem UV, zmianami temperatury i innymi). Zatrzymuje wilgoć w skórze, nie powodując nadmiernego wysuszenia. Łatwe rozprowadzanie kosmetyku jest możliwe dzięki zawartości talku i glinki kaolinowej. Pudry sypkie nadają 20% koloru skórze. Mogą mieć różne tonacje: od jasnych po ciemnie i transparentne (dwutlenek tytanu nie posiada właściwości kryjących).
PUDER BRĄZUJĄCY - zawiera pigment w celu nadania opalizującego odcienia i wygładzenia skóry.
FIXATOR - utrwalacz w spray’u, zapewnia trwałość makijażu, zarówno twarzy jak i ciała
KOSMETYKI KOLOROWE (kredki, cienie, pomadki, róże) - stanowią wykończenie makijażu.
Podczas wykonywania makijażu medycznego, używa się różnej tonacji kolorystycznej w zależności od zabarwienia zmian, które pacjent chce zatuszować:
· czerwone miejsca to teleangiektazje, wysypki skórne, zaczerwieniony nos - tuszowane są kolorem zielonym
· niebieskie miejsca to żylaki, cienie pod oczami, siniaki - tuszowane są za pomocą koloru pomarańczowego lub odcieni żółtych, jaśniejszych od koloru skóry.
· białe miejsca to plamy bielacze oraz blizny - maskowane są kolorem różowym.
· brązowe miejsca to plamy pigmentacyjne, znamiona, plamy soczewicowate i krostki - maskowane są za pomocą koloru różowego rozcieranego od zewnętrznych brzegów do części środkowej.
Pierwszą zasadą tworzenia makijażu medycznego jest zatuszowanie zmian skórnych przy pomocy kolorów dopełnieniowych z palety barw. Należy neutralizować kolory położone naprzeciw siebie, względem koła kolorystycznego.
Kolory podstawowe: żółty, niebieski i czerwony - neutralizowane są za pomocą kolorów pochodnych - zielonego, pomarańczowego i fioletowego. Jest to zasada równoważenia chłodu za pomocą ciepła.
Na koniec kilka podstawowych zasad:
· zaczerwienione miejsca najlepiej zamaskować barwą zieloną
· blizny - barwą zbliżoną do koloru skóry
· cienie pod oczami - kolorem żółci bądź pomarańczu
· przy trądziku różowatym najlepiej jest użyć barwy zielonej
· siniaki maskujemy pomarańczem
Dzięki precyzyjnie wykonanemu makijażowi korekcyjnemu, pacjenci czują się lepiej psychicznie i łatwiej funkcjonują w społeczeństwie.
Mikropigmentacja jest zabiegiem dosyć skomplikowanym, ponieważ efekt końcowy warunkuje wiele czynników. Bardzo istotne są zastosowane pigmenty, gdyż wchodzą w reakcję z płynami ustrojowymi, pozostają w skórze na kilka lat a ich wybór musi gwarantować bezpieczeństwo i higienę. Dlatego ważne jest poznanie ich budowy chemicznej i fizycznej oraz specyficznego zachowania w skórze. Dotyczy to również zrozumienia teorii koloru oraz specyficznego połączenia koloru skóry z zastosowanym barwnikiem.
Pigmenty używane w mikropigmentacji są kosmetykami dekoracyjnymi, które produkuje się w laboratoriach pod ścisłą kontrolą mikrobiologiczną a ich wprowadzenie na rynek jest poprzedzone skrupulatnymi badaniami toksykologicznymi. Muszą być hypoalergiczne, sterylne, nie zawierać konserwantów oraz substancji karcynogennych.
Istotnym jest to, by podczas lat nie zmieniały koloru i były odporne na działanie światła. Ważny jest również rozmiar cząsteczek pigmentów: nie powinien być mniejszy od 6 mikronów, aby uniknąć migracji w rejony niepożądane, nie może z kolei przekroczyć 15 mikronów, ponieważ zbyt duże cząsteczki mogą pozostawać w skórze na zawsze.
Często słyszy się pytanie dotyczące pochodzenia pigmentów. Trudno rozpatrywać w dzisiejszych czasach produkty naturalne, gdyż wiele substancji stosowanych w kosmetologii uzyskuje się w procesach biotechnologicznych. Są one często o wiele bezpieczniejsze niż produkty czysto naturalne. Stosowanie barwników pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego w pigmentach jest zabronione, z tego powodu unika się nazywania barwników naturalnymi. Dzieli się je raczej ze względu na ich kompozycję chemiczną, czyli na pigmenty organiczne i nieorganiczne. Zarówno jedne, jak i drugie mogą być uzyskane w sposób naturalny lub syntetycznie i właśnie te otrzymywane w laboratoriach są stosowane w mikropigmentacji.
Tworzone są one ze składników pochodzenia mineralnego. Jest to głównie węgiel lub jego związki z wodorem, tlenem i azotem. Ponieważ są to związki nietrwałe i bardzo szybko eliminowane przez organizm, muszą być stabilizowane przy użyciu cząsteczek oleistych lub proteinowych czy wodorotlenku glinu, które otaczają cząsteczki pigmentu i zabezpieczają ich trwałość w skórze. Pigmenty organiczne charakteryzują się większa intensywnością, świetlistością i dają w efekcie naturalny kolor, ale są z kolei bardzo wrażliwe na światło i zabiegi z kwasami, przez co ulegają szybszej eliminacji. Ich cząsteczki są w porównaniu z organicznymi mniejsze, przez co zwiększa się ryzyko migracji pigmentu, jego nierównomierne rozłożenie i zmiana koloru. Są także mniej tolerowane przez organizm ludzki i częściej dają reakcje alergiczne, chociaż już coraz rzadziej. Używa się je w większości do uzyskania odcieni świetlistych czerwieni, pomarańczy, żółci oraz do ocieplania kolorów brązowych i różowych. Aby zwiększyć ich trwałość, producenci mieszają je z pigmentami nieorganicznymi.
Pigmenty nieorganiczne zapewniają większe bezpieczeństwo, są neutralne dla organizmu ludzkiego, przez co reakcje alergiczne są praktycznie wyeliminowane. Pigmenty te są uzyskiwane z minerałów. Głównie są to tlenki, krzemiany, glinokrzemiany, siarczki, sole różnych metali w szczególności tlenek żelaza, tytanu, chromu. Tlenki żelaza tworzą gamy kolorów brązowych, czerwonych matowych, żółtych i czarnych. Aby uzyskać tony jaśniejsze, stosuje się dwutlenek tytanu, który ma działanie nie tylko rozjaśniające, ale również kryjące, i jest używany w pigmentach cielistych, beżowych do pigmentacji medycznych (kamuflaż blizn, imitacja brodawki).
Kolory zielony i niebieski uzyskuje się z tlenków chromu i żelazocyjanku żelazowego. Używa się też innych pigmentów naturalnych, takich jak tlenek cynku, ochra, glinki białe i zielone, sole baru, alizaryn, czy malachit. Pigmenty nieorganiczne zapewniają większe bezpieczeństwo, są neutralne dla organizmu ludzkiego, dzięki temu reakcje alergiczne są praktycznie wyeliminowane. Ich kompozycja chemiczna powoduje, że kolory są bardziej matowe, mniej intensywne i mniej błyszczące. Cząsteczki są bardziej homogeniczne, nie przekraczają 15 mikronów, przez co nie migrują zbyt głęboko, są również bardziej stabilne oraz odporne na działanie kwasów i światła, dzięki czemu utrzymują się w stanie niezmienionym. Barwnik rozkłada się równomiernie i ulega stopniowej degradacji. Wyjątkiem jest pigment biały ? dwutlenek tytanu lub tlenek cynku - którego rozmiary przekraczają 15 mikronów i który nigdy nie zostanie usunięty całkowicie z organizmu.
Dlatego należy bardzo ostrożnie stosować kolory białe, beżowe czy jasnoróżowe, ograniczając się do kamuflażu.
Pigmenty są w postaci pudru, a więc aby mogły być wprowadzone w skórę, w procesie produkcji muszą być rozpuszczone w płynach. Jest to mieszanka wody, alkoholu izopropylowego, glicerolu, gliceryny lub jej pochodnych oraz innych związków pomocniczych dopuszczalnych w kompozycji po przeprowadzeniu skrupulatnych badań przez producenta . Wybór rodzaju pigmentu, jego koloru, stworzenie odpowiedniej mieszanki oraz prawidłowe wykonanie techniczne daje w sumie właściwie przeprowadzony zabieg. Trzeba wziąć pod uwagę, że powierzchnia zabiegowa zdolna jest do przybierania różnych odcieni, które dają w efekcie końcowym sumę aplikowanego pigmentu i koloru skóry. Dlatego tak ważne jest właściwie zrozumienie teorii koloru oraz dobór pigmentu indywidualnie dla każdego klienta/pacjenta.
Należy pamiętać, że naturalny kolor skóry jest typowy dla danej rasy i uwarunkowany genetycznie. Istotne są również różnice indywidualne w tej samej rasie oraz różnice pomiędzy poszczególnymi partiami skóry u tej samej osoby.
Każdy typ skóry można zakwalifikować do określonego subtonu, który wyznaczamy obserwując jej kolor bez makijażu w świetle dziennym. Dodatkowo obserwujemy kolor opalenizny, obecność przebarwień i odbarwień na skórze, naturalny kolor włosów ( brwi, rzęsy, włosy na głowie), kolor tęczówki oraz na
turalny odcień czerwieni wargowej. Istotna jest prawidłowa ocena i zakwalifikowanie do danej gamy kolorystycznej ciepłej lub zimnej. Właściwa ocena determinuje późniejszy wybór pigmentu. Niewłaściwie wybrany barwnik może zepsuć cały efekt końcowy pomimo poprawnego wykonania technicznego. Można zatem powiedzieć, że skóra w mikropigmentacji jest pewnym rodzajem filtra, który modyfikuje aplikowany pigment, przystosowując go do swojego własnego, naturalnego koloru i tonacji. Trzeba zdać sobie sprawę również z tego, że nie stosuje się czystych pigmentów lecz kompozycje chemiczne otrzymywane w laboratorium, które składają się z wielu cząsteczek różnych pigmentów reagujących w odmienny sposób. Daje to odmienne efekty u poszczególnych osób. Z tych powodów w mikropigmentacji nigdy nie stworzy się efektu ekranu w aplikacji pigmentu.
Nigdy nie aplikujemy pigmentu, którego życzy sobie klient/pacjent, ponieważ nie pracujemy na strukturze nieprzejrzystej, na której obserwujemy tylko kolor stosowany, ale na skórze, która posiada strukturę przeźroczystą i która unifikuje swój pigment naturalny z kolorem stosowanego pigmentu.
W tworzeniu mieszanek należy kierować się kilkoma ważnymi zasadami. Przede wszystkim nie mieszać pigmentów różnych producentów, ponieważ mogą się różnić bazami i może dojść do nieprzewidzianej interakcji. Nie wolno również mieszać więcej niż dwa pigmenty, w przeciwnym razie efekt może być nieprzewidywalny, oraz nie dodawać do mieszanki pigmentu białego z wyżej wymienionych względów.
Należy pamiętać, że stosując tę samą mieszankę pigmentu dla dwóch różnych klientek nigdy nie otrzymamy tego samego efektu końcowego.
Trzeba rozumieć, że kolor finalny nigdy nie jest dokładnie taki sam jak zastosowany. Właściwy kolor jest widoczny dopiero po 4 tygodniach. Wprowadzenie pigmentu w skórę do warstwy podstawnej naskórka wywołuje uraz spowodowany penetracją igły. To inicjuje procesy obronne w organizmie, a co za tym idzie eliminację pigmentu. Przez następne kilka dni (4-7) następuje naturalny proces gojenia, a kolor wydaje się ciemniejszy od wyjściowego. Podczas następnych 8-10 dni pigment, który został w wyższych partiach naskórka, zostaje usunięty w procesie złuszczania, co powoduje, że implantowany pigment staje się jaśniejszy, a nawet w niektórych przypadkach niewidoczny. W ciągu następnych 5-6 dni pojawiają się nowe komórki, część pigmentu jest wyeliminowana przez naczynia krwionośne i limfatyczne w procesie fagocytozy. Oprócz tego cząsteczki pigmentu leżące w pobliżu mieszków włosowych są eliminowane przez ujścia gruczołów łojowych Do ok. 28-30 dni od zabiegu, kiedy proces regeneracji zostaje zakończony, pigment zostaje utrwalony. Dopiero po tym okresie należy zweryfikować wykonaną pracę i zadecydować o ewentualnej korekcie i zmodyfikowaniu mieszanki pigmentu.
Mikropigmentacja a bielactwo.
Jak dotąd żaden sposób postępowania w leczeniu bielactwa nie przynosi zadowalających efektów. Niezaprzeczalnym faktem jest to, że schorzenie to może być przyczyną wielu kompleksów. Mikropigmentacja może poprawić jakość życia osób z bielactwem - pomóc im w zniwelowaniu objawów choroby. W poprzednim swoim artykule pisałam o wpływie mikropigmentacji na samoocenę i jej zastosowaniu aplikacjach medycznych. Techniki kamuflażu są w z powodzeniem stosowane w tuszowaniu blizn po zabiegach pooperacyjnych lub powypadkowych. Szpecące zmiany można z powodzeniem zakryć specjalnymi pigmentami w kolorach różnych odcieni skóry. W wielu przypadkach techniki mikropigmentacji pomagają klientom w trudnych sytuacjach życiowych: podczas i po chemioterapii, radioterapii, mastektomii, rekonstrukcji piersi, poważnych wypadkach i operacjach. Istnieje również możliwość zastosowania dermopigmentacji w przykrywaniu plam bielaczych. Jest to nie tylko zabieg dla kobiet, ale również dla mężczyzn.
Przyczyny bielactwa są do dziś nieznane, a choroba ta dotyka ok. 1% populacji w obrębie wszystkich ras - jednakowo obie płcie. Może wystąpić w każdym wieku, chociaż w 50% przypadków rozpoczyna się przed 20 r.ż., a w tym 25% u dzieci. Wystąpienie bielactwa lub pojawienie się nowych ognisk może być sprowokowane przez uraz mechaniczny, oparzenie słoneczne a także stres. Przyczyn dopatruje się w mechanizmie odpornościowym, gdzie melanocyty ulegają zniszczeniu przez swoiste przeciwciała lub w zaburzeniach funkcjonowania układu nerwowego, co powoduje uszkodzenie melanocytów. Inna teoria zakłada, że w melanocytach brak jest mechanizmów chroniących je przed toksycznymi prekursorami melaniny. Odbarwione plamy wyraźnie odgraniczone od otoczenia na początku niewielkie, ulegają stopniowemu powiększaniu i zlewaniu się. Najczęstszą lokalizacją są okolice oczu, ust, brodawek sutkowych, dłoni i stóp. W okolicach skóry owłosionej włosy również tracą swój pigment. Przebieg jest wieloletni z możliwością spontanicznych, lecz na ogół tylko częściowych remisji. Leczenie bielactwa jest bardzo zróżnicowane i jest dobieranie indywidualnie dla każdego pacjenta. Jak dotąd jednak żaden sposób postępowania nie przynosi zadowalających i pozwalających na całkowite wyleczenie rozwiązań. Często stosuje się maskowanie zmian kosmetykami, poprzez aplikację specjalnych wodoodpornych kamuflaży, co pozwala niestety tylko na tymczasowe ukrycie zmian. Wymaga to codziennego wysiłku i starannego wykonywania kamuflażu i w ostatecznym rozrachunku jest to dość uciążliwe. Niezaprzeczalnym faktem jest to, że bielactwo może być przyczyną wielu kompleksów, a niemożność wyleczenia lub mała jego efektywność przyczynia się do problemów z akceptacją swojego wyglądu. Dlatego też mikropigmentacja może przyczynić się do poprawy jakości życia osób z bielactwem - pomóc im w zniwelowaniu objawów choroby, a profesjonalista może wykonać wspaniałą pracę przynoszącą ogromną satysfakcję. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie przypadki kwalifikują się do takiego zabiegu. Pigmentacja może udać się tylko w tym przypadku, gdy choroba od lat nie postępuje. Niezbędna jest ocena zmian przez dermatologa. W przeciwnym wypadku zmiany będą się powiększały, a ponowne wykonywanie zabiegu będzie syzyfową pracą. Zabieg nie jest możliwy w miejscach takich jak ręce, nadgarstki, stopy. Plamy nie mogą być też zbyt rozległe. Najlepsze efekty są widoczne przy niewielkich zmianach na twarzy, plecach i klatce piersiowej. W przypadku większych zmian należy stopniowo pigmentować, zaczynając od brzegów plam. Nie zapominajmy, iż często zmiany bielacze obejmują okolice ust i oczu - rzęsy i brwi mogą być również odbarwione, tak więc makijaż permanentny może przywrócić wyrazistość twarzy. Sprawą najwyższej wagi jest idealne dopasowanie pigmentu do naturalnego odcienia skóry, w przeciwnym razie efekt może być odwrotny do zamierzonego - zamiast ukryć plamę, może ją jeszcze bardziej uwidocznić. Należy używać pigmentów przeznaczonych specjalnie do technik kamuflażu. Pigment powinien być dobierany w dobrym oświetleniu, aby uniknąć zafałszowania koloru. W celu upewnienia się co do wybranego pigmentu warto wykonać próbkę na niewielkim obszarze plamy, po 3-4 tygodniach pigment będzie dobrze widoczny i można wtedy ewentualnie skorygować jego odcień. Praca powinna być precyzyjna i ograniczona do plamy. Techniki jakie stosuje się w tego typu aplikacji to cieniowanie, do którego doskonale nadają się moduły igłowe o układzie horyzontalnym czyli tzw. płaskie. Pozwalają one na równomierne i jak najmniej urazowe rozmieszczenie pigmentu. Pamiętajmy, że przed zabiegiem należy przeprowadzić z klientem wywiad medyczny, aby upewnić się, czy nie ma przeciwwskazań do wykonania pigmentacji. Klient powinien też być poinformowany o właściwej pielęgnacji po zabiegu oraz unikaniu słońca, sauny, basenu podczas procesu gojenia się. Do pielęgnacji zaleca się stosowanie łagodnych preparatów przyspieszających regenerację, należy unikać moczenia, stosowania tradycyjnego mydła, pilingów i preparatów z kwasami. Zabieg kamuflażu plam w bielactwie nie różni się w postępowaniu od technik i zasad stosowanych w estetycznym makijażu permanentnym. Może pojawić się zaczerwienienie, które warto zniwelować, stosując laser biostymulujący tuż po zabiegu oraz przez kilka następnych dni. W zależności od rozległości obszaru zabiegu proces gojenia trwa około tygodnia. W ciągu 4 do 6 tygodni od pierwszego zabiegu wykonujemy zabieg uzupełniający, podczas którego można dokonać weryfikacji zastosowanego pigmentu i ewentualnej jego korekty. Pamiętajmy, że tego typu zabiegi nie dają definitywnych efektów, a trwałość mikropigmentacji, jak zawsze w wypadku tych zabiegów zależy od indywidualnej reakcji na pigment oraz stanu skóry klienta. Klient powinien być poinformowany rzetelnie o efektach zabiegu. Nie możemy oczywiście przewidzieć, czy choroba nie będzie postępować. Raz w roku powinniśmy skontrolować stan wykonanej pracy i dokonać wzmocnienia pigmentacji. Na zakończenie chciałabym podkreślić, że warto dokształcić się w tej dziedzinie na specjalnych warsztatach dla profesjonalistów, na których można zgłębić tajniki doboru pigmentu i poćwiczyć techniki przeznaczone do tego typu zabiegów. Pozwoli to nam z pewnością wkroczyć do innego wymiaru mikropigmentacji i przyniesie satysfakcję z wykonanej pracy.
Anna Marcjasz Kosmetolog, główny specjalista ds. mikropigmentacji Clarena, wykładowca Policealnej Szkoły Mikropigmentacji Clarena
Zadaniem pigmentów, stosowanych w kosmetyce, jest upiększanie, tworzenie efektu wizualnego. Kosmetyka wykorzystuje jeszcze inną istotną właściwość pigmentów – dzięki temu, że odbijają one promienie światła w wielu kierunkach, dają natychmiastowy efekt korygujący. Barwniki stosuje się już właściwie we wszystkich kosmetykach, m. in. w lakierach do paznokci, w kredkach do warg, cieniach do powiek, a nawet w pudrach, celem uzyskania błyszczącego efektu makijażu. Znajdują one też zastosowanie w szamponach i płynach do kąpieli, nadając włosom czy skórze efektowny wygląd.
Stosowane w kosmetyce pigmenty perłowe można podzielić na:
· srebrzyste
· interferencyjne
· barwne z połyskiem, tzw. kombinowane
Kosmetyki zawierające pigmenty perłowe szczególnego znaczenia nabierają w okresie karnawału. Kobieta w delikatnym, dziennym makijażu, wygląda elegancko, ale uwagę przyciąga efektowny, połyskliwy makijaż, który można uzyskać za pomocą kosmetyków z zawartością barwników – naturalnych lub syntetycznych barwnych związków chemicznych (selektywnie pochłaniających promieniowanie widzialne) wykazujących zdolność do trwałego łączenia się z barwionym materiałem. Szczególną grupę barwników często stosowanych w kosmetyce stanowią pigmenty perłowe. Od wieków, obserwując grę świateł na muszlach czy perłach, alchemicy usiłowali uzyskać substancje, które dzięki swym własnościom naśladowałyby połysk naturalnej masy perłowej. Pierwsze takie próby podjęto około 1650 roku we Francji. Od tego czasu barwniki perłowe są bardzo poszukiwanym środkiem, zarówno do poprawiania urody, jak i dla uzyskania efektownego wyglądu samych wyrobów kosmetycznych. Połysk perłowy jest efektem odbicia i załamania promieni świetlnych, a jest tym większy, im silniejsze jest to odbicie. Badania laboratoryjne wykazały, że pigmenty perłowe, aby spełniały swoją rolę, powinny charakteryzować się m in. dużym współczynnikiem załamania światła, określoną grubością płytek masy perłowej, dobrą przezroczystością i gładką powierzchnią. Do pigmentów srebrzystych zaliczamy naturalną masę perłową – guaninę, określaną czasami mianem esencji perłowej. Uzyskuje się ją na drodze ekstrakcji z łusek i skóry sardynek, śledzi, białej uklei. Z jednej tony ryb otrzymuje się około 250 gramów esencji perłowej. Ze względu na wysoką cenę, charakterystyczny trudny do zamaskowania swoisty rybi zapach oraz trudności, jakie napotyka się przy konserwowaniu, pigment ten używany jest do niewielu wyrobów, głównie do wysokiej klasy lakierów do paznokci. Najczęściej stosowany jest on w postaci 10–20% roztworu w etanolu lub nitrocelulozie. Z początkiem naszego stulecia odkryto, że efekt perłowy wywołują niektóre sole bizmutu. Głównym przedstawicielem pigmentów srebrzystych stosowanych w kosmetyce, zaliczanych do tej grupy jest tlenochlorek, który w naturze może występować w różnych formach krystalicznych. Dla pigmentów wysokiej jakości niezbędny jest związek krystalizujący w układzie tetragonalnym, znany z jedwabistego połysku perłowego i dobrej zdolności kryjącej. Własności powierzchni tego układu zapewniają mu bardzo duże powinowactwo do skóry oraz wyjątkową delikatność dotyku. Wadą tlenochlorku bizmutu jest jego wrażliwość na światło. Można ją jednak złagodzić poprzez zastosowanie w preparacie kosmetycznym równolegle z pigmentem filtrów UV. Tlenochlorek bizmutu znajduje zastosowanie w wielu wyrobach kosmetycznych, m.in. w lakierach do paznokci, pudrach, szminkach, kolorowych cieniach do powiek. Poczynając od lat sześćdziesiątych w kosmetyce stosuje się syntetyczne pigmenty o połysku perłowym, będące połączeniem miki i tlenków metali, tzw. pigmenty interferencyjne. Do grupy tej zaliczamy związki, w których odpowiedni dobór warstewek barwnika umożliwia takie odbijanie (względnie pochłanianie) padającego światła, które powoduje jego rozszczepienie na poszczególne barwy. Dzięki transparentności pigmentu widoczna jest zarówno część widma, która została odbita, jak i jego część dopełniająca, która normalnie ulega pochłonięciu, np. czerwona – zielona, błękitna – żółta, przy czym o tym, która barwa będzie widoczna za każdym razem decyduje kąt obserwacji. Podstawowym przedstawicielem grupy pigmentów interferencyjnych jest mika pokryta ditlenkiem tytanu, który w znaczący sposób podwyższa współczynnik załamania światła wytworzonego pigmentu. Tak otrzymana płytka działa jak filtr, w którym jedna barwa jest odbijana, a druga barwa uzupełniająca jest przepuszczana. Która barwa jest odbijana, to zależy od grubości płytki ditlenku tytanu. Jeżeli grubość jego warstwy mieści się pomiędzy 40 a 60 nm otrzymuje się efekt perłowy, srebrzysty. Jeżeli grubość ta rośnie, obserwuje się efekt tęczy. Pigmenty interferencyjne są barwnymi pigmentami perłowymi o słabej intensywności barwy. Ciemne światło powoduje jednak wyraźne jej pogłębienie. Szczególną własnością pigmentów interferencyjnych jest zdolność wywoływania mieniących się efektów w wyrobach takich, jak żele i cienie do powiek. Kolejną grupę, czyli pigmenty kombinowane, opracowano w celu połączenia połysku perłowego z efektami barwnymi. Efekt ten możliwy był do osiągnięcia dzięki powleczeniu mikowych pigmentów z ditlenkiem tytanu (barwnik interferencyjny) dodatkowo jednym lub kilkoma barwnikami absorpcyjnymi, takimi jak tlenki żelaza czy chromu. Pigmenty te nadają wyrobom perłowy połysk, podnosząc jednocześnie intensywność ich barwy. Atrakcyjność tego typu układów polega na tym, iż dobierając odpowiednio nakładane na siebie barwniki można otrzymać pigmenty o jednym lub dwóch odcieniach barw. Pigmenty dwubarwne, zwane inaczej tęczowymi, wykorzystywane są głównie do upiększania oczu oraz w kosmetykach stosowanych w charakteryzacji teatralnej. Specyficzną grupę środków nadających połysk perłowy i zmętniających, mających szczególne znaczenie dla kosmetyków zawierających w recepturze związki powierzchniowo czynne, np. szamponów, stanowią substancje typu wosków. Uzyskany przy pomocy wosku połysk, zależnie od jego struktury, może być bardzo błyszczący lub "gęsty". Intensywność ta zależna jest w dużej mierze od stężenia użytego wosku. W miarę jego wzrostu w gotowym wyrobie (na ogół stosuje się je w stężeniach od 1 do 5%) rośnie "gęstość" połysku, spada natomiast jego jaskrawość. Wszystkie omówione związki mogą być stosowane w kosmetyce, gdyż nie drażnią, nie powodują uczuleń, nie budzą zastrzeżeń pod względem toksykologicznym. Wyjątek stanowi tlenochlorek bizmutu, który stosowany na skórę nie skaleczoną nie budzi zastrzeżeń. W przypadku skóry uszkodzonej może on jednak działać toksycznie. W przypadku produktów ciekłych, np. ciekłych cieni do powiek czy lakierów do paznokci, efekt perłowy widoczny jest już jako tzw. połysk w buteleczce, natomiast w przypadku pudrów i produktów w formie sztyftu połysk uwidacznia się dopiero po naniesieniu preparatu na skórę. Pigmenty perłowe mają bardzo duży zakres stosowania w nowoczesnym przemyśle kosmetycznym. Poszczególne ich typy można ze sobą mieszać, co poszerza znacznie kombinacje możliwych do uzyskania efektów.
justyna121090_19