Języki Obce w Szkole nr. 2003-01.pdf

•

angielski

•

francuski

•

hiszpañski

•

³aciñski

•

niemiecki

luty

Rok XLVII 1(236)

ISSN 0446-7965

Nr 1/2003

styczeñ

•

rosyjski

•

w³oski

Spis treści

Od redakcji .........................................

SZKOŁA PODSTAWOWA, GIMNAZJUM

PODSTAWY GLOTTODYDAKTYKI

Katarzyna Karpińska-Szaj – Wykorzystanie

metody kierowanie umysłem w nauce

fonetyki jêzyka obcego ............................. 4

Ewa Dźwierzyńska – Pamiêæ a efektywnoœæ

percepcji mowy obcojêzycznej ze s³uchu ... 9

Stanisław P. Kaczmarski – Jêzyk ojczysty

w nauce jêzyka obcego – kilka reflekcji ... 14

Jolanta Latkowska – O zastosowaniu kary

w dydaktyce raz jeszcze .......................... 19

Wiesława Werbicka-Żywica – W piekarni

– In der Bäckerei ..................................... 55

Nina Szczęsna – Uczymy siê nazw

zawodów ............................................... 56

Teresa Gruszczyk – Praca nad projektem

w nauczaniu jêzyka niemieckiego ............ 57

Małgorzata Urbańczyk – Przyk³ady gier

i zabaw na lekcjach jêzyka niemieckiego . 60

Maria Matyka – Zabawa w redaktorów

gazetki szkolnej ...................................... 61

Stanisława Barbara Augustyn – Zabawa

uczy – nauka bawi .................................. 66

Maria Mendychowska, Teresa Pogwizd

– Il était une fois... – lekcje jêzyka

francuskiego w szkole podstawowej

i gimnazjum ........................................... 68

Ewa Akšamović – Dzień Brytyjski w naszym

Gimnazjum ............................................. 71

Maria Wyszkowska – Wiedza o krajach

anglojêzycznych ...................................... 75

METODYKA

Dorota Dziuba – Nauczanie rozumienia

mowy .................................................... 24

Ewa Sokołowska-Katzer – Intensyfikacja

nauki jêzyka obcego przez zastosowanie

techniki monologu wewnêtrznego ........... 31

Barbara Kujawa – Jêzyk niemiecki jako

drugi jêzyk obcy ..................................... 35

Katarzyna Jarosz – Kilka uwag na temat

pracy z tekstem autentycznym na lekcjach

jêzyka obcego ........................................ 40

Remigiusz Koluch – Gry w nauce jêzyka

obcego – zalety i wady ........................... 43

Z DO ´ WIADCZE ´ NAUCZYCIELI

Jadwiga Warchoł – Comment ,a va? czyli

jak mo¿na pobudzaæ kreatywnoœæ ucznia 79

Piotr Drzewiecki – Tekst literacki w nauce

jêzyka niemieckiego na podstawie

wybranych utworów lirycznych ............... 85

Joanna Kosowska – Wuthering Heights

na lekcji jêzyka angielskiego .................... 88

Hanna Babińska – Pinocchio na lekcji

jêzyka niemieckiego ................................ 93

Halina Szwajgier – Jak wykorzystujê prasê

na lekcjach jêzyka niemieckiego .............. 95

Anna Kasprzyk – Jak i kiedy warto

wykorzystywaæ gry jêzykowe w nauczaniu

jêzyka? ................................................... 98

Z PRAC INSTYTUT ´ W

Maria Bołtruszko – II spotkanie Zespo³u

Roboczego do spraw Europejskiego

Portfolio Jêzyków i Centrum Jêzyków

Nowo¿ytnych w Graz .............................. 47

Barbara Głowacka – Europejskie Portfolio

Jêzykowe ............................................... 48

Joanna Kapica-Curzytek – Satysfakcja

zawodowa nauczycieli jêzyków obcych

pierwszego szczebla kszta³cenia ............... 50

Wioletta Chęsiak – Who are they? – gra

jêzykowa na lekcji jêzyka angielskiego ... 102

Joanna Bytomska – U lekarza inaczej .. 103

Janina Skrzypczyńska – Czasownik used to

i æwiczenia wdra¿aj¹ce jego zastosowanie 106

Bogusława Mezglewska – Projekt na lekcji

jêzyka niemieckiego .............................. 109

Bogdan Bernacki – Kurs jêzykowy

widziany oczami praktyka .......... 152

SPRAWOZDANIA

Marlena Serwicka – Kilka uwag o pracy

metod¹ projektu ................................... 160

Anna Metryczko, Stanisław Dobrowolski

– Miêdzynarodowy Dzieñ Poezji ............ 162

Katarzyna Gargasiewicz – Tydzieñ

Kultury Niemieckiej .............................. 163

Barbara Kaczmarczyk, Barbara

Storczyńska – Niezapomniany dzieñ .... 164

Beata Bek – Teatr w nauczaniu jêzyków

obcych ................................................. 165

Piotr Wietrzykowski – VIII Wojewódzki

Konkurs Antyczno-£aciñski .................... 168

MATERIAŁY PRAKTYCZNE

Teresa Mastalerz – St Dawid’s lesson .. 113

Anna Gieracha, Klaus Gentsch,

Maria Faber – Test z jêzyka niemieckiego

– klasa 1 ponadgimnazjalna .................. 115

Iwona Malasińska – Æwiczenia utrwalaj¹ce 119

Ewa Trzeszczkowska – Trochê ciekawostek,

³amig³ówek, weso³ych historyjek na lekcjach

jêzyka rosyjskiego ................................. 124

KONKURSY

RECENZJE

Iwona Stryczek – Jak uczyæ ma³e dzieci

jêzyków obcych? .................................. 169

Renata Rybarczyk – Zanim wybierzesz

podrêcznik. Metody oceniania materia³ów

do nauki jêzyków ................................. 171

Agnieszka Frączek – 1000 idiomów oraz

Słownictwo podstawowe – podrêczniki

nowej generacji .................................... 172

Renata Kazubska – Alex et Zoe et

compagnie 1 ........................................ 176

Grażyna Grzybowska-Gazda – Podrêcznik

Dachfenster ........................................... 179

Joanna Pawelec – alles klar ................ 180

Eleonora Wesołowska –

Bronisława Niespor – Master of Spelling 131

Iwona Miszczyk – Konkurs o Kanadzie 133

Brygida Gorczyńska – Audycja radia

szkolnego jako konkurs na rozumienie

jêzyka niemieckiego .............................. 134

Katarzyna Gargasiewicz, Paweł Kopeć

– Konkurs wiedzy o Republice Federalnej

Niemiec ............................................... 137

CZYTELNICY PISZA˛

Bernadeta Kuklińska – Metody

aktywizuj¹ce w nauczaniu jêzyka obcego 140

Izabela Bawej – Wypracowanie jako

próba oceny bieg³oœci jêzykowej ........... 143

Ewa Moszczyńska – Jak i komu

t³umaczysz nauczycielu? ........................ 149

............................................... 183

Hanna Gehrke-Rosiecka – English

Translator 3 ......................................... 184

Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Maria Gorzelak – redaktor naczelna i redaktor dzia³u jêzyka angielskiego,

Marek Zaj¹c – redaktor dzia³u jêzyka francuskiego, hiszpañskiego i w³oskiego, Gra¿yna Czetwertyñska

– redaktor dzia³u jêzyka ³aciñskiego, Hanna Bawej-Krajewska – redaktor dzia³u jêzyka niemieckiego,

Miko³aj Timoszuk – redaktor dzia³u jêzyka rosyjskiego.

Prenumerata: Renata Dziêcio³ – tel. (4822) 621 30 31 wew. 313.

ADRES REDAKCJI: Centralny Oœrodek Doskonalenia Nauczycieli, Aleje Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa,

Tel. (48 22) 621 30 31 wew. 410, fax 621 48 00, 622-33-46, E-mail: jows

ul. Sk³adowa 9, 15-399 Bia³ystok

Nak³ad 2300

codn.edu.pl Internet: www.codn.edu.pl

Redakcja nie zwraca nadesłanych artykułów i zastrzega sobie prawo do dokonywania formalnych zmian

w tekstach artykułów; nie odpowiada za treść wydrukowanych reklam.

Ilustracje: Maja Chmura,

Sk³ad i ³amanie: PHOTOTEXT, ul. Platynowa 4, 00-808 Warszawa

Druk i oprawa:

Od Redakcji

Szanowni Państwo

To już 47 rok istnienia czasopisma. Nie uda się policzyć, ile osób nas czytało i czyta. Trudno jest też

policzyć wszystkich autorów. Nikt nie prowadzi takiej statystyki, ale sądząc po Państwa e-mailach, listach

i telefonach i stale napływających artykułach, cieszymy się dużą popularnością.

Miło jest pracować, gdy ma się świadomość, że drukowane u nas artykuły kształcą, doskonalą,

inspirują i informują. O wielu inicjatywach dowiadujecie się Państwo z naszych tekstów. Nasze teksty

pokazują również, jak się uczy w różnych zakątkach Polski. Dzięki temu nauczyciel z małej wioski, gdzieś tam

pod granicą i ten z dużego miasta może porównać swoje techniki i metody pracy. Powiedzieć sobie: jak te¿

tak uczê , albo tego muszê spróbowaæ , albo warto przeczytaæ tê ksi¹¿kê.

Przypominamy, iż na naszych łamach mogą drukować wszyscy. Artykuły, które są do nas przesyłane

czytają redaktorzy działów. Opiniują je i zatwierdzają lub nie do druku. Drukujemy każdy artykuł, z którego

można się czegoś nauczyć, który może pomóc innym w pracy, zainspirować czy zachęcić. Zachęcamy więc

do pisania wszystkich tych, którzy nie bardzo wierzą w nowatorstwo swojej pracy. Poczytajcie Państwo

publikowane przez nas artykuły, porównajcie je ze swoimi pomysłami, doceńcie ich wartość i opiszcie je.

Zaistniejecie wówczas na szerszych łamach, a nie tylko wśród grona swoich uczniów. Jest już tradycją, że

łamy Jêzyków Obcych w Szkole to wymiana doświadczeń, pomysłów, informacji, wzajemna pomoc

i doradztwo. Zapraszamy wiec do współpracy.

Ale jednocześnie stawiamy warunki. Wszyscy dążymy do jak najwyższej jakości swojej pracy. A jakość

to nie tylko dobry pomysł i jak najlepsze jego wykonanie. To również przestrzeganie praw autorskich.

Prosimy więc o dokładne podawanie wszystkich źródeł, z których pochodzą cytowane w Państwach

artykułach teksty, czy treści, na które się powołujecie. Jeśli natomiast tekst cytowany w artykule jest podany

w całości, wymagamy również zgody wydawcy na jego przedrukowanie. Razem z artykułem powinniśmy

więc dostać list z danego wydawnictwa potwierdzający, iż macie Państwo zgodę na zamieszczenie w swoim

artykule czegoś, co nie jest Państwa autorstwa.

W naszym czasopiśmie nic się nie zmienia. Zachowujemy te same działy, ten sam ich układ i tę samą

szatę graficzną. Również w tym roku wydamy 6 nieco obszerniejszych numerów. Numer 6 będzie również

numerem specjalnym. W tym roku będzie on związany ze standardami nauczania języków, jakie obowiązują

w krajach Unii Europejskiej. Tytuł roboczy tego numeru to: Unia Europejska – inicjatywy, standardy

i wzorce w nauczaniu/ uczeniu siê jêzyków obcych . Jego celem będzie przedstawienie standardów

europejskich w uczeniu się/ nauczaniu języków obcych, do których dążą kraje unijne. Wiadomo, że dążą one

do osiągnięcia jak najwyższej jakości. Postaramy się więc zanalizować to, co w tych krajach jest najlepsze

i porównać z naszymi doświadczeniami i osiągnięciami.

Nim jednak powstanie numer specjalny mamy nadzieję przekazać Państwu wydane przez Wydawnic-

twa CODNu – przy udziale naszej Redakcji – książki – European Framework of language learning: learning,

teaching, assessment . Będą to dwie książki: pierwsza to dokument Rady Europy przetłumaczony i wydany już

w wielu krajach, druga to praktyczny przewodnik do tego dokumentu. European Framework tłumaczy dr

Waldemar Martyniuk z Uniwersytetu Jagiellońskiego. On też będzie autorem przewodnika. Ponadto, mamy

nadzieję, że do jesieni zakończą się prace związane z Europejskim Porftfolio Jêzykowym. Koordynuje je dr

Barbara Głowacka z Uniwersytetu w Białymstoku. Efektem tych prac będzie portfolio dla uczniów starszych

klas szkoły podstawowej i przewodnik dla nauczyciela. Również te dwie pozycje wyda nasza Redakcja.

Jak co roku zorganizujemy konkurs. W tym roku jest to temat:

Jak rozwijam zainteresowania uczniów na lekcjach języka obcego .

Temat jest związany z poznaniem każdego ucznia, kształtowaniem jego postaw i zainteresowań. Szczegóło-

we omówienie konkursu podamy jak zwykle w numerze 2/2003. Termin nadsyłania prac, jak co roku,

upływa 30 listopada.

Rok zapowiada nam się bardzo pracowicie. Na druk czeka wiele bardzo dobrych artykułów.

Poruszają tak wiele różnych tematów, że na pewno w każdym numerze każdy z Państwa znajdzie coś, co go

zainteresuje. Zapraszamy więc do lektury, do przesyłania nam swoich prac, do udziału w konkursie 2003

i do dzielenia się z nami wszelkimi uwagami dotyczącymi czasopisma.

Maria Gorzelak i Zespół Redakcyjny

PODSTAWY

GLOTTODYDAKTYKI

Katarzyna Karpińska-Szaj 1)

Poznań

Wykorzystanie metody kierowanie umys³em w nauce

fonetyki języka obcego

Kierowanie umysłem wywodzi siê z tra-

dycji europejskiej, a œciœlej mówi¹c, z obszaru

francuskojêzycznego. Prace na ten temat s¹ bar-

dzo czêsto cytowane w publikacjach nauko-

wych i popularno-naukowych z dziedziny peda-

gogiki we Francji. Nic w tym dziwnego, bo-

wiem kierowanie umysłem ma szerokie zastoso-

wanie, a jak s¹dzê, mo¿e tak¿e zainteresowaæ

dydaktyków jêzyków obcych.

Podstawow¹ ró¿nic¹ miêdzy prezento-

wan¹ tu koncepcj¹ a innymi metodami kog-

nitywnymi, opisanymi w publikacjach dostêp-

nych obecnie na rynku ksiêgarskim (np. Pro-

gramowanie Neurolingwistyczne ), jest bardzo in-

dywidualne podejœcie do osoby ucz¹cej siê.

Obowi¹zuje ca³kowity brak szablonów (nie ma

tu ankiet, wzorcowych testów). W³aœciwie praca

z uczniem polega na uwra¿liwieniu, by okreœliæ

sposób w jaki mo¿e on doskonaliæ i kierowaæ

swoimi mo¿liwoœciami intelektualnymi. Kiero-

wanie umysłem odcina siê od narzêdzi badaw-

czych u¿ywanych w psychologii eksperymental-

nej, a bazuj¹cych na obserwacji zewnêtrznej

(dokonywanej przez badacza, a wiec przez oso-

bê trzeci¹). Drog¹ dostêpu do potencja³u umys-

³owego jest introspekcja, metoda nieustannie

krytykowana przez badaczy, lecz w zastosowa-

niu kierowania umysłem przynosz¹ca wymierne

rezultaty.

Wprowadzenie do metody

Kierowanie umysłem (fr. Gestion Mentale )

wykorzystuje badania neuropsychologiczne,

neurolingwistyczne i filozoficzne tradycji fran-

cuskiej. Twórc¹ koncepcji jest filozof, psycholog

i pedagog francuski, Antoine de La Garanderie.

Urodzony w 1920 roku ci¹gle prowadzi dzia-

³alnoœæ naukow¹ i dydaktyczn¹. Jest wyk³adow-

c¹ na uniwersytetach w Pary¿u i w Lyonie,

a tak¿e kieruje pracami badawczymi w innych

oœrodkach naukowych (np. Angers, Lille). Spra-

wuje równie¿ opiekê merytoryczn¹ nad oœrod-

kami szkolno-wychowawczymi we W³oszech,

w Niemczech i w Szwajcarii, gdzie w nauczaniu

wykorzystuje siê omawian¹ tu koncepcjê. La

Garanderie jest autorem licznych publikacji

ksi¹¿kowych, z których czêœæ zosta³a przet³uma-

czona na jêzyki w³oski, niemiecki, portugalski

a nawet japoñski.

Podstawowe założenia

Kierowanie umysłem to metoda maj¹ca

na celu udoskonalenie procesów uczenia siê,

uœwiadomienie sobie, co dzieje siê w umyœle

cz³owieka w czasie odbioru i przetwarzania in-

formacji oraz jak mo¿na wp³yn¹æ na jakoœæ

zapamiêtywania, rozumienia i tworzenia.

W przeciwieñstwie do metod wykorzystuj¹cych

Dr Katarzyna Karpiñska-Szaj jest adiunktem w Instytucie Filologii Romañskiej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza

w Poznaniu.

indywidualne preferencje w postrzeganiu rze-

czywistoœci, kierowanie umysłem opiera swe

przes³anki na obrazie wywo³anym w umyœle.

Podstawowym pojêciem, na którym zasadza siê

metodologia pracy umys³owej jest zatem wy-

wo³anie w umyœle, swoista reprezentacja umys-

³owa 2) o czêsto odrêbnej, rzadziej to¿samej na-

turze ni¿ postrzegana informacja. To w³aœnie

obraz umys³owy stanowi o zapamiêtywaniu

i przetwarzaniu danej informacji. Wywo³anie

w umyœle mo¿e mieæ charakter wizualny lub/i

s³uchowy (werbalny). Nie oznacza to jednak, ¿e

jednostka w ca³ej swojej aktywnoœci umys³owej

reprezentuje typ s³uchowca czy wzrokowca.

Kierowanie umysłem wyró¿nia cztery parametry

kszta³towania reprezentacji umys³owych :

Ö pierwszy dotyczy postrzeganej rzeczywistoœci

(przedmioty, ludzie, otoczenie),

G³ównym za³o¿eniem w zastosowaniu te-

rapeutycznym kierowania umysłem jest istnienie

w dzia³alnoœci poznawczej cz³owieka z jednej

strony przyzwyczajeñ w tworzeniu reprezentacji

(tzw. pierwszy jêzyk dydaktyczny ), a z drugiej

strony – mo¿liwoœci poznawczych odnosz¹cych

siê do wdro¿enia we w³asny styl pracy umys-

³owej innych (niestosowanych dot¹d) sposobów

tworzenia reprezentacji. Mowa tu o tzw. drugim

jêzyku dydaktycznym , który jest kszta³towany

w czasie uczenia siê. Ucz¹cy siê nie znaj¹c innych

mo¿liwoœci kierowania umys³em mo¿e uznaæ, ¿e

jest do czegoœ niezdolny. Tymczasem, zgodnie

z zasadami kierowania umysłem ,brakzdolnoœci

oznacza b³êdny lub niewystarczaj¹cy sposób

konstruowania reprezentacji w umyœle. Uczenie

siê w kategoriach kierowania umysłem polega na

udoskonalaniu drugiego jêzyka dydaktycznego.

Jest to mo¿liwe przez introspekcjê (obserwacjê

w³asnych dzia³añ metakognitywnych) i ukierun-

kowan¹ obserwacjê innych sposobów poznania.

Narzêdziem s³u¿¹cym poznaniu jest ukierunko-

wana samoobserwacja, a wiêc tzw. dialog dyda-

ktyczny prowadzony miêdzy nauczycielem lub

terapeut¹ a uczniem. Po uœwiadomieniu sobie

natury procesów poznawczych zachodz¹cych

w umyœle ucz¹cego siê mo¿liwy jest dialog z sa-

mym sob¹ maj¹cy na celu analizê w³asnej ak-

tywnoœci kognitywnej.

drugi odwo³uje siê do kodów (symbole ma-

tematyczne, pismo, jêzyk mówiony, zapis nu-

towy),

trzeci to rozumowanie (myœlenie przyczyno-

wo-skutkowe),

Ö czwarty, to wyobraŸnia, swoiste ,,pójœcie da-

lej’’, oderwanie siê od rzeczywistoœci.

A zatem, cz³owiek mo¿e na przyk³ad,

mieæ tendencje do reprezentacji wzrokowych

na poziomie odzwierciedlania rzeczywistoœci,

a na poziomie kodów reprezentowaæ typ s³u-

chowca. Mo¿e tak¿e w sposób werbalny t³uma-

czyæ zwi¹zki przyczynowo-skutkowe (typ s³u-

chowca) funkcjonuj¹c na pozosta³ych pozio-

mach jako wzrokowiec. Mo¿e wreszcie tworzyæ

znaczenie danego kodu (parametr drugi) odwo-

³uj¹c siê do wyjaœniania powi¹zañ logicznych

miêdzy jego elementami (parametr trzeci). Wa-

riantów tworzenia reprezentacji w umyœle w za-

le¿noœci od poszczególnych parametrów mo¿e

byæ zatem wiele. W zasadzie nie ma powtarzal-

nych stylów poznawczych, mo¿na jedynie mó-

wiæ o wspólnych tendencjach na okreœlonym

poziomie. Rol¹ terapeuty jest identyfikacja spo-

sobu, w jaki jednostka reprezentuje dany para-

metr umys³owy, a w dalszej kolejnoœci, uwra¿-

liwienie (czy wrêcz wyæwiczenie) brakuj¹cych

(lub nie w pe³ni ukszta³towanych) reprezentacji

umys³owych potrzebnych do uczenia siê.

Zastosowanie metody

W literaturze przedmiotu, kierowanie

umysłem jest klasyfikowane jako metoda kog-

nitywna w uczeniu siê 3) . W praktyce terapeuty-

cznej kierowanie umysłem jest traktowane jed-

nak szerzej. Jest to raczej metodologia stano-

wi¹ca Ÿród³o inspiracji do opracowania kon-

kretnych metod. Zwolennicy tej koncepcji uzna-

j¹, ¿e aby mówiæ o skutecznoœci uczenia/nau-

czania nale¿y poznaæ specyfikê pracy umys³o-

wej ucznia, by dobraæ adekwatne doñ metody

czy podejœcia. Inaczej mówi¹c, podstawowym

warunkiem sukcesu w uczeniu siê jest poznanie

i odpowiednie kierowanie zasobami umys³u.

Ze wzglêdu na jasnoœæ prezentacji, u¿ywam dalej terminów wywołanie w umyśle i reprezentacja umysłowa w znaczeniu

synonimicznym.

Korzystam tutaj z opisu metod kognitywnych wymienionych w Perraudeau, M. (1996), Les méthodes cognitives.

Apprendre autrement à l’école , Paris: Colin.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: