Języki Obce w Szkole nr. 2005-04.pdf

y angielski

y francuski

y hiszpañski

y ³aciñski

y niemiecki

y polski

y rosyjski

y w³oski

Nr 4/2005

wrzesieñ/paŸdziernik

Rok XLIX 4(251)

ISSN 0446-7965

Spis treœci

PODSTAWY GLOTTODYDAKTYKI

Artur Œwi¹tek – Zjawisko dwujêzycznoœci,

przechowywanie i odzyskiwanie s³ownictwa

u osób dwujêzycznych ................................. 3

Pawe³ A. Nowak – Metoda wielokrotnych

powtórzeñ. Od teorii do praktyki ................. 7

Anna B¹czkowska – Nauczanie phrasal

verbs ............................................................ 12

METODYKA

Ewa DŸwierzyñska – Mnemotechniki

w zapamiêtywaniu leksyki jêzyka obcego ... 17

Rados³aw Kucharczyk – Œmiech to zdro-

wie… ale i nauka. Wykorzystanie elementów

humorystycznych na lekcji jêzyka obcego ... 22

Ewa K³os – Krajoznawstwo na lekcji jêzyka

niemieckiego ............................................ 27

KOMPUTERY, INTERNET, MULTIMEDIDA

Anna Gorczyñska – Popularyzacja dzia³añ

Rady Europy na lekcji internetowej jêzyka

angielskiego .............................................. 68

Ewa Jakubowicz – English Concept

Website .................................................... 72

Anna Grabowska – Galanet – internetowa

szansa dla mi³oœników jêzyków romañskich ... 73

El¿bieta Gajek, Pawe³ Poszytek – Projekty

jêzykowe eTwinning .................................. 75

SZKO£A PODSTAWOWA, GIMNAZJUM

Hanna Rogowska-Olejniczak,

Ma³gorzata Gonkowska – Spotkanie

z cudzoziemcem. Europejskie portfolio

jêzykowe dla klas 0 – III ................................ 81

Agnieszka Sobañska – Dlaczego zaintereso-

wa³am siê Europejskim portfolio jêzykowym? 83

Marlena Rowiñska – Ireland, Ireland,

You Are a Lady ......................................... 84

Joanna Bigaj – Metody aktywizuj¹ce na

lekcjach jêzyka niemieckiego i nie tylko ..... 88

Joanna Kocio³a – Angielski œpiewaj¹co,

czyli jak odprê¿yæ ucznia po teœcie ............. 90

Aleksandra Kawala – Are you an SMS

lover? ........................................................ 92

Z PRAC INSTYTUTÓW

Maria Gorzelak – Europejskie portfolio

jêzykowe w Gliwicach ................................ 31

Beata Trzciñska – Matura „na jêzykach”,

jêzyki na maturze ...................................... 33

Jadwiga Zarêbska – Powszechnoœæ naucza-

nia jêzyków obcych w roku 2004/2005 ..... 39

Pawe³ Poszytek – Certyfikaty EUROPEAN

LANGUAGE LABEL rozdane po raz

czwarty ..................................................... 44

JÊZYKI OBCE ZA GRANIC¥

Jaros³aw Kucharczyk – System oœwiatowy

w Berlinie ................................................. 53

Ewa Paj¹k – Stan i perspektywy szkolnictwa

w Rumunii ................................................ 58

Beata Pietrzyk – Nauczanie jêzyka polskiego

i w jêzyku polskim na Bia³orusi w latach

1989-2005 ............................................... 63

Z DOŒWIADCZEÑ NAUCZYCIELI

Agnieszka Pastusiak – Elementy realioznaw-

stwa na lekcjach jêzyka angielskiego .......... 94

El¿bieta Gesing – Piosenka sposobem na

przyjemne uczenie siê jêzyka rosyjskiego ... 97

Halina Szwajgier – Kó³ko jêzyka niemiec-

kiego – dobry sposób na rozwijanie zaintere-

sowañ uczniów ....................................... 100

Izabela Sturgulewska – Wielcy odkrywcy.

Cele, do których d¹¿ymy ......................... 103

Wioletta Piotrowska – Lekcje, które

„wstrz¹snê³y uczniem” ............................ 108

Teresa Turaj, El¿bieta Wójtowicz, Danuta

Wróbel – Sprawozdanie z obchodów œwiêta

Irlandii ................................................... 156

Ma³gorzata Bieñkowska, Beata

Czy¿ykowska, Renata Rychlicka – Kszta³ce-

nie wielojêzyczne – wojewódzki konkurs

Poliglota .................................................... 158

Leszek Idzikowski – Festiwal jêzyka

angielskiego ............................................ 161

Jolanta Wilga, Katarzyna Krawcewicz –

Odkryj jezyk niemiecki – wystawa multime-

dialna Herzliche Grüße .............................. 166

Krystyna Klemens – Forum jêzyka

rosyjskiego .............................................. 170

Magdalena Lipiñska-Derlikowska –

VI Miêdzynarodowa Konferencja PASE .... 171

Inez £uczywek – Wymiar europejski

w edukacji .............................................. 174

Anna Gorczyñska – O nauczaniu jêzyków

w szko³ach œrednich – seminarium Rady

Europy ................................................... 179

MATERIA£Y PRAKTYCZNE

Marcin Mizak – Animals .......................... 113

Ma³gorzata Kwiatkowska – Tematy

z jêzyka rosyjskiego do dyskusji, debat

i wypracowañ ......................................... 115

El¿bieta Antczak – Czerwony Kapturek .. 120

Dorota Wróblewska, Agnieszka Zadroga –

Przedstawienia – sk¹d my to znamy? ....... 121

KONKURSY

Teresa Turaj, El¿bieta Wójtowicz, Danuta

Wróbel – IRELAND – IV edycja konkursu

wiedzy o krajach anglojêzycznych ............ 126

Wioletta Puzio – Miêdzyszkolny konkurs

British Culture ............................................ 128

Joanna Sobczyk – Co wiemy o Europie? . 136

CZYTELNICY PISZ¥

Ewa Grodecka – Ma(na)turalny sukces

m³odych poliglotów ................................ 138

Renata Skonka-Wysocka, Agnieszka

Zydmund – Nauka jêzyka obcego na

poziomie B w programie IB ..................... 141

Wioletta Piegzik – G¹szcz teraŸniejszoœci 142

Anna Piotrowska – Lekcja kole¿eñska jako

forma samokszta³cenia ............................ 147

Bogumi³a Koz³owska – Kursy jêzykowe

w Wielkiej Brytanii .................................. 150

RECENZJE

Dorota Kwiatkowska – M atrix Pre-Interme-

diate – podrêcznik dla szkó³ ponadgimnazjal-

nych ....................................................... 183

Joanna Kijewska – English-Speaking Countries

– An Introduction to the United States of America 186

Piotr Rochowski – Niemieckie idiomy .... 188

Krystyna Klemens – Warto mieæ S³ownik

tematyczny rosyjsko-polski ......................... 190

Renata Nadobnik – S³owniki polsko-nie-

mieckie i niemiecko-polskie, historia i teraŸ-

niejszoœæ ................................................ 191

SPRAWOZDANIA

Ewa Rejmer – Bärenprojekt . Zaproœcie

misia! – projekt dla szkó³ podstawowych . 155

Centralny Oœrodek Doskonalenia Nauczycieli

ZESPÓ£ REDAKCYJNY: Maria Gorzelak – redaktor naczelna i redaktor dzia³u jêzyka angielskiego,

Jolanta Zaj¹c – redaktor dzia³u jêzyka francuskiego, hiszpañskiego i w³oskiego, Gra¿yna Czetwer-

tyñska – redaktor dzia³u jêzyka ³aciñskiego. Hanna Bawej-Krajewska – redaktor dzia³u jêzyka

niemieckiego, Miko³aj Timoszuk – redaktor dzia³u jêzyka rosyjskiego.

Prenumerata: Renata Dziêcio³ – tel./faks (48 22) 345 37 92, E-mail: renata.dzieciol@codn.edu.pl

ADRES REDAKCJI: Centralny Oœrodek Doskonalenia Nauczycieli, Aleje Ujazdowskie 28. 00-478 Warszawa,

Tel. (48 22) 345 37 41, faks 621 48 00, 622 33 46, E-mail: jows@codn.edu.pl Internet: www.codn.edu.pl

Redakcja nie zwraca nades³anych artyku³ów i zastrzega sobie prawo do dokonywania formalnych zmian

w tekstach artyku³ów; nie odpowiada za treœæ wydrukowanych reklam.

Ilustracje: Maja Chmura,

Sk³ad, druk i oprawa: ul. Sk³adowa 9, 15-399 Bia³ystok,

Nak³ad 2300

PODSTAWY

GLOTTODYDAKTYKI

Artur Œwi¹tek 1)

Katowice

Zjawisko dwujêzycznoœci, przechowywanie

i odzyskiwanie s³ownictwa u osób dwujêzycznych

Zjawisko dwujêzycznoœci jest bardziej

powszechne ni¿ mo¿na przypuszczaæ. Dotyczy

ono nie tylko jednostek, ale ca³ych spo³e-

czeñstw. Szacuje siê, ¿e w co czwartym kraju

mówi siê oficjalnie dwoma jêzykami. W krajach

afrykañskich 90% populacji regularnie mówi

przynajmniej dwoma jêzykami. Niektórzy

naukowcy twierdz¹, ¿e jedno- lub wielojêzycz-

noœæ dotyczy oko³o 70% populacji na œwiecie.

Dwujêzycznoœæ (bilingwizm) lub zdolnoœæ

do pos³ugiwania siê dwoma jêzykami z jedna-

kow¹ lub prawie jednakow¹ p³ynnoœci¹, nie jest

nowym zjawiskiem. Ponadto mo¿na przypusz-

czaæ, ¿e to zjawisko rozszerza siê coraz bardziej

Podró¿ujemy szybciej, ³atwiej i taniej, co spra-

wia, ¿e dwujêzycznoœæ zajmuje coraz wiêksze

obszary i dotyczy coraz wiêkszych grup ludno-

œci. Ró¿norodnoœæ kultur staje siê norm¹ w na-

szym wspó³czesnym ¿yciu.

W Wielkiej Brytanii mówi siê ponad 100

jêzykami. Jeœli ktoœ mówi w swoim ojczystym

jêzyku (innym ni¿ angielski), odbiorcy nie s¹

szczególnie zaskoczeni. Niemówienie po angiel-

sku ci¹gle zaskakuje. Zdaniem naukowców

nigdy nie jest za póŸno, ¿eby byæ osob¹ dwujê-

zyczn¹. Im jesteœmy starsi, tym trudniej jest nam

pozbyæ siê rodzimego akcentu, chocia¿ mamy

wci¹¿ trochê szans, ¿eby staæ siê ca³kiem profe-

sjonalnymi osobami dwujêzycznymi. Du¿o

zale¿y od naszych indywidualnych zdolnoœci.

Jeœli bêdziemy mieæ szczêœcie, mo¿emy osi¹gn¹æ

akcent doœæ podobny do standardowego an-

gielskiego.

Obecnie dwujêzycznoœæ jest postrzegana

przez wiêkszoœæ rodziców, nauczycieli oraz ca³e

spo³eczeñstwa jako ogromna zaleta i olbrzymi

potencja³. Nie zawsze jednak tak by³o. W prze-

sz³oœci w wielu wielokulturowych krajach prefe-

rowano jednojêzycznoœæ. Twierdzono, ¿e dzieci

obcego pochodzenia ucz¹ce siê jêzyka swoich ro-

dziców nie by³y w stanie uczyæ siê np. jêzyka

szwedzkiego szybko i dobrze. Rozmowy prowa-

dzone w domu w rodzimym jêzyku uwa¿ano za

szkodliwe. Obecnie badania nad dwujêzyczno-

œci¹ pokazuj¹, ¿e pos³ugiwanie siê dwoma jêzy-

kami jest korzystne dla ogólnego rozwoju umy-

s³owego dziecka, a wychowanie dziecka w duchu

dwujêzycznoœci jest jego olbrzymim potencja³em,

a nie ogromnym dla niego ciê¿arem.

Jak pokazuje wiêkszoœæ przeprowadzo-

nych badañ, rozwój dziecka wychowywanego

w duchu dwujêzycznym nie jest zahamowany,

wrêcz przeciwnie – bardzo siê wzbogaca. W la-

tach 70. przeprowadzono badanie, na podsta-

wie którego stwierdzono, ¿e mózgi osób dwu-

jêzycznych pracuj¹ inaczej. Podczas uczenia siê

pierwszego jêzyka lewa pó³kula mózgu uaktyw-

nia siê. Ta pó³kula odpowiada za centra logicz-

nego myœlenia i systematykê. Po rozpoczêciu

nauki drugiego jêzyka aktywuje siê prawa pó³-

kula mózgu, gdzie znajduj¹ siê centra wyobraŸ-

ni i umiejêtnoœci artystycznych. Uczenie siê

1) Autor jest wyk³adowc¹ i lektorem w Wy¿szej Szkole Zarz¹dzania Marketingowego i Jêzyków Obcych w Katowicach.

dwóch jêzyków dostarcza nam dodatkowych

bodŸców, a mózgi dzieci dwujêzycznych pracuj¹

intensywniej. Dorastanie w otoczeniu dwujê-

zycznym z pewnoœci¹ wp³ynie na zdolnoœci

dziecka w przysz³oœci oraz rozwinie zdolnoœæ

abstrakcyjnego myœlenia i umo¿liwi uczenie siê

kolejnych jêzyków.

Dzieci dwujêzyczne maj¹ wiêcej podziel-

nej uwagi – potrafi¹ wykonywaæ dwa zadania

jednoczeœnie. Dwujêzycznoœæ zmusza dzieci do

æwiczenia procesów opisanych powy¿ej, w prze-

ciwnym razie jeden jêzyk przeszkadza³by dru-

giemu. Æwiczenie tej umiejêtnoœci zmusza mózg

do szybszej pracy i wczeœniejszego rozwoju.

Dziêki u¿ywaniu dwóch jêzyków dzieci ucz¹ siê,

jak unikaæ niepotrzebnych informacji i spraw-

nie przechodziæ od jednego æwiczenia do dru-

giego. Ta umiejêtnoœæ sprawia, ¿e dzieci dwu-

jêzyczne s¹ lepszymi uczniami w szkole, a tak¿e

umo¿liwia im osi¹gniêcie wy¿szego poziomu in-

teligencji w porównaniu z ich jednojêzycznymi

rówieœnikami.

Gdy dziecko jednoczeœnie uczy siê dwóch

jêzyków, w jego umyœle powstaje coœ na kszta³t

hybrydy, po³¹czenia dwóch jêzyków. Dziecko

u¿ywa tego rodzaju hybrydy przez jakiœ czas,

ale dziêki temu nie musi przechodziæ przez pro-

ces uczenia siê drugiego jêzyka. Przyswajanie

dwóch jêzyków od urodzenia zwiêksza szanse

dziecka na osi¹gniêcie dobrej wymowy. Wed³ug

badañ jêzykoznawczych pod koniec pierwsze-

go roku ¿ycia dziecka zmniejsza siê jego wra¿li-

woœæ na subtelnoœci fonetyczne. A wiêc im wcze-

œniej, tym lepiej.

John Hirsch, naukowiec z Uniwersytetu

Columbia, badaj¹cy system nerwowy dokona³

analizy funkcjonowania mózgów dwujêzycz-

nych osób doros³ych. Okaza³o siê, ¿e jeœli ucze-

nie siê dwóch jêzyków ma miejsce równocze-

œnie, mózg traktuje je jako jeden jêzyk. Jeœli

jednak uczenie siê drugiego jêzyka zaczyna siê

póŸniej, oba jêzyki s¹ traktowane przez mózg

jako osobne i zostaj¹ rozmieszczone na wiêk-

szym obszarze mózgu. Jeœli wiêc dzieci pos³u-

guj¹ siê na przyk³ad jêzykiem rodziców w do-

mu, a ucz¹ siê drugiego jêzyka w szkole, wiêksza

czêœæ ich mózgów aktywuje siê.

Adele Diamond, dyrektor Centrum Roz-

woju Neurologii Poznawczej Uniwersytetu

Massachussetts, przeprowadza badanie obrazo-

wania procesów myœlowych u dzieci, w celu

stwierdzenia, która czêœæ mózgu funkcjonuje,

kiedy zasady nieustannie siê zmieniaj¹. Sytu-

acja permanentnej modyfikacji zasad sprawia,

¿e mózg uaktywnia dodatkowe œcie¿ki nerwo-

we. Kiedy zasady pozostaj¹ niezmienne, œcie¿ki

nie uaktywniaj¹ siê.

Wed³ug Patrycji Kuhl, dyrektora Centrum

Badañ nad Umys³em, Mózgiem i Procesami Ucze-

nia siê w Uniwersytecie Stanowym Waszyngton,

nawet kiedy osoby jednojêzyczne przetwarzaj¹

informacje zwi¹zane z jêzykiem, du¿e obszary

mózgu uczestnicz¹ w ich przetwarzaniu. U 99%

osób praworêcznych przetwarzanie materia³u jê-

zykowego odbywa siê w lewej pó³kuli mózgu.

Natomiast u osób leworêcznych takie przetwa-

rzanie odbywa siê zazwyczaj, bo nie zawsze,

w prawej pó³kuli.

Mow¹ zarz¹dza centrum kinetyczne mo-

wy, zwane inaczej centrum Broca, ma³y obszar

w lewym p³acie czo³owym, tu¿ pod skroni¹.

Centrum czuciowe mowy jest odpowiedzialne

za rozumienie mowy – centrum Wernicke’go,

tu¿ za obszarem Broca.

Potrzeba wielu lat na szybkie i p³ynne

przetwarzanie materia³u jêzykowego w mózgu.

Steven Patterson, specjalista w dziedzinie nauk

poznawczych systemu nerwowego Uniwersytetu

Stanowego Waszyngton, zbada³ dzieci w wie-

ku od 7 do 10 lat technik¹ komputerowego

obrazowania procesów mózgowych i stwierdzi³,

¿e ich mózgi pracowa³y, podczas wykonywania

zadañ jêzykowych z wiêkszym wysi³kiem ni¿

mózgi doros³ych. Peterson wyjaœnia, ¿e jest to

spowodowane tym, ¿e dzieci wci¹¿ siê ucz¹.

Mózgi dzieci ucz¹cych siê dwóch jêzyków jed-

noczeœnie pracuj¹ nawet bardziej intensywnie.

Dziecko rodzi siê jako obywatel œwiata –

twierdzi Patrycja Kuhl – która zbada³a rozwój

jêzykowy u amerykañskich, szwedzkich, japoñ-

skich i rosyjskich dzieci. Niemowlê nie rozró¿-

nia ¿adnych dŸwiêków. S³yszy je i reaguje na

nie, kieruj¹c g³owê w stronê jednego lub dru-

giego dŸwiêku. Ale po up³ywie szeœciu miesiê-

cy ¿ycia dziecko „zanurza siê”‘ w otch³añ swo-

jego rodzimego jêzyka, a jego mózg zaczyna

wystawiaæ pierwsze us³yszane dŸwiêki do staty-

stycznej analizy. U¿ywaj¹c metody komputero-

wego wytwarzania ró¿nych samog³osek i pod-

dawaniu niemowlaków reakcji na z³o¿on¹ anali-

zê statystyczn¹, Kuhl dosz³a do wniosku, ¿e

szwedzkie i amerykañskie dzieci w wieku szeœciu

miesiêcy ró¿nie reagowa³y na te same dŸwiêki.

Takie ró¿nice zapamiêtuje siê na ca³e

¿ycie. Japoñskie dzieci dowiaduj¹ siê, ¿e nie ma

w ich jêzyku istotnej ró¿nicy miêdzy dŸwiêkiem

‘l’ i dŸwiêkiem ‘r’. Tymczasem, dzieci amery-

kañskie akceptuj¹ zupe³nie odwrotn¹ sytuacjê.

W wyniku tego dzieci japoñskie prawie nie roz-

ró¿niaj¹ tych dwóch dŸwiêków, poniewa¿ zo-

sta³y one zmagazynowane w tym samym „po-

jemniku”.

Ju¿ wspomniany John Hirsch pokaza³ oso-

bom badanym przez niego, a mówi¹cymi wie-

loma jêzykami – angielskim, chiñskim, niemiec-

kim, francuskim itd. – obrazek, prosz¹c je

o opisanie go najpierw w jednym, nastêpnie

w drugim jêzyku. Osoby, które uczy³y siê dru-

giego jêzyka we wczesnym dzieciñstwie, nie

wykaza³y ¿adnej ró¿nicy co do aktywnoœci móz-

gu w obrêbie centrum Broca, bez wzglêdu na

to, jakim jêzykiem mówi³y. Natomiast osoby,

które rozpoczê³y naukê drugiego jêzyka nieco

póŸniej. Pokaza³y zaktywizowane dwa ró¿ne ob-

szary Broca, zale¿nie od tego, którym jêzykiem

siê pos³ugiwa³y.

Denise Klein, z Neurologicznego Instytutu

w Montrealu, odkry³a ró¿nice w funkcjonowa-

niu mózgu zale¿nie od momentu, kiedy bada-

ne osoby zaczê³y przyswajaæ swój drugi jêzyk.

Korzystaj¹c z metody tomografii komputerowej,

Klein stwierdzi³a, ¿e osoby w pe³ni dwujêzycz-

ne, np. mówi¹ce równie p³ynnie po angielsku,

jak i po francusku, u¿ywa³y tej samej czêœci

mózgu jako „wewnêtrznego s³ownika” bez

wzglêdu na to, którym jêzykiem mówi³y w da-

nej chwili. Osoby nie w pe³ni dwujêzyczne,

a mianowicie osoby, które przyswoi³y swój dru-

gi jêzyk kilka lat póŸniej, musz¹ zaanga¿owaæ

dodatkowe czêœci mózgu podczas szukania s³ow-

nictwa innego ni¿ s³ownictwo pochodz¹ce z ich

jêzyka ojczystego, co oznacza, ¿e ich mózg musi

wykonaæ trudniejsze zadanie.

Neurochirurdzy zauwa¿aj¹, ¿e ró¿ne jê-

zyki s¹ magazynowane w ró¿nych czêœciach

mózgu. George Ojemann, profesor neurologii

z Uniwersytetu Stanowego w Waszyngtonie,

operuje pacjentów cierpi¹cych na ataki epilep-

sji – wiêkszoœæ jego pacjentów to pacjenci dwu-

jêzyczni. Podczas operacji Ojemann przygoto-

wuje bardzo szczegó³ow¹ mapê ka¿dego jêzyka.

Poniewa¿ pacjent jest przytomny i mo¿e mó-

wiæ, profesor pokazuje mu obrazek ilustruj¹cy

np. banana i prosi pacjenta o opisanie obraz-

ka. Przez bardzo dok³adne aktywowanie ró¿-

nych obszarów mózgu profesor zmusza pacjen-

ta do mówienia, powiedzmy, po francusku

zamiast po angielsku, nastêpnie podra¿nia s¹-

siednie obszary mózgu i uzyskuje odwrotny re-

zultat.

Wed³ug Ojemanna wyniki badania po-

kazuj¹, ¿e s¹ ró¿ne œcie¿ki nerwowe dla ró¿nych

jêzyków. Wed³ug Patrycji Kuhl, w przypadku

znajomoœci dwóch jêzyków, ka¿dy z nich ma

swoj¹ oddzieln¹ czêœæ w mózgu.

Eksperci w kwestii dwujêzycznoœci (Para-

dis, 1997; Pavlenko, 2000) twierdz¹, ¿e istniej¹

osoby dwujêzyczne, które przyswajaj¹ oba jê-

zyki w czasie dzieciñstwa, podczas gdy istniej¹

równie¿ osoby dwujêzyczne, które przyswajaj¹

swój drugi jêzyk (L2), bêd¹c doros³ymi. Ponad-

to istniej¹ równie¿ tzw. z³o¿one dzieci dwujê-

zyczne, które ucz¹ siê i u¿ywaj¹ dwóch jêzyków

codziennie, i tzw. wspó³rzêdne osoby dwujê-

zyczne, które ucz¹ siê swojego drugiego jêzyka

(L2) znacznie póŸniej ni¿ swojego jêzyka ojczy-

stego (L1).

Wed³ug Calliope Haritos z Hunter Colle-

ge wydarzenia, których doœwiadczamy w da-

nym jêzyku, s¹ lepiej zapamiêtywane w tym¿e

jêzyku na przyk³ad doœwiadczenia z dzieciñstwa

lepiej zapamiêtujemy w jêzyku u¿ywanym

w domu w czasie tych¿e doœwiadczeñ.

Inni naukowcy specjalizuj¹cy siê w kwes-

tii dwujêzycznoœci s¹ zdania, ¿e osobiste wspom-

nienia s¹ bardziej dostêpne dla osób dwujêzycz-

nych, kiedy œrodowisko jêzykowe podczas

odtwarzania z pamiêci odpowiada œrodowisku

jêzykowemu podczas zakodowywania. W³asne

wspomnienia zakodowane w poszczególnym

jêzyku s¹ ³atwo odzyskiwane w innym jêzyku

osób dwujêzycznych. Chocia¿ niektóre osobiste

wspomnienia osób dwujêzycznych mog¹ byæ jê-

zykowe, inne s¹ reprezentowane konceptualnie

i staj¹ siê jêzykowe, kiedy osoby dwujêzyczne an-

ga¿uj¹ siê w werbalne przypominanie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: