Poradnik zastępczego rodzicielstwa.pdf

PORADNIK

ZASTĘPCZEGO RODZICIELSTWA

Dla rodziców zastępczych, kandydatów na rodziców

zastępczych oraz osób i instytucji pracujących

z rodzinami zastępczymi

Wydawnictwo opracowane w ramach realizacji

Małopolskiego Programu Polityki Prorodzinnej na

lata 2004 – 2007 oraz sﬁ nansowane ze środków

Województwa Małopolskiego

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie

KRAKÓW 2006 r.

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie

31-026 Kraków, ul. Radziwiłłowska 1,

tel/fax 0 12/ 422-06-36, 430-29-73

www.rops.krakow.pl, e-mail: biuro@rops.krakow.pl

Redakcja

Katarzyna Mimiec – Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie

Autorzy

Agata Brzeżańska – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krakowie

Anna Kapusta – Ośrodek Adopcyjno – Opiekuńczy „Pro Familia” w Krakowie

Beata Krehlik – Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie

Katarzyna Mimiec – Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie

Iwona Piwowarczyk – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krakowie

Beata Stawiarska – Publiczny Ośrodek Adopcyjno–Opiekuńczy w Krakowie

Piotr Więckowski – Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie

Okładka

Antoni Dyrda

Zespół autorski składa podziękowania:

Agnieszce Wilk z MOPS w Krakowie

oraz

Małgorzacie Boczoń - Kapicy

Ewie Głębowicz

Wioletcie Micek

Grzegorzowi Grempce

- pracownikom POA-O w Krakowie.

ISBN 83-60242-10-0

Nakład : 2000 egz.

Druk:

Drukarnia „VACAT”

ul. Petrażyckiego 13

30-399 Kraków

tel: 012/264-96-38

www.druk-vacat.pl

PORADNIK ZASTĘPCZEGO RODZICIELSTWA

Przedstawiamy Państwu nowy, aktualny poradnik dla rodzin zastępczych. Stara-

liśmy się zawrzeć w nim przydatne informacje zarówno dla tych, którzy pełnią już

rolę rodziny zastępczej i dla tych, w których myśl o rodzicielstwie zastępczym dopiero

kiełkuje.

Rodziny zastępcze funkcjonują w Polsce od dawna, a ich rola jest nie do

przecenienia. Potrzeby są jednak coraz większe, ale i coraz większa jest też świa-

domość wartości wychowywania dzieci w rodzinach zastępczych zamiast w pla-

cówkach opiekuńczo-wychowawczych. Instytucje powołane do współpracy

z rodzinami zastępczymi zdają sobie sprawę z konieczności zwiększania bieżącej pomo-

cy i udzielania wsparcia funkcjonującym już rodzinom zastępczym. Doceniając ważność

roli rodziców zastępczych oraz systemu zastępczej formy opieki, Sejm RP uchwalił

dzień 30 maja – DNIEM ZASTĘPCZEGO RODZICIELSTWA .

Nasz poradnik pozwoli Państwu zapoznać się z kwestiami formalnymi dotyczącymi

zadań rodziny zastępczej, sposobu jej ustanawiania oraz ﬁ nansowych warunków pro-

wadzenia rodzinnych form opieki zastępczej.

Publikacja zawiera również opis szeregu zjawisk natury psychologicznej

z jakimi rodzina zastępcza może się spotkać w swojej pracy. Uznajemy bowiem, że

przygotowanie teoretyczne jest istotnym elementem rozpoznania ewentualnie pojawia-

jących się problemów oraz szukania pomocy.

Poprosiliśmy także osoby, które już założyły rodziny zastępcze, aby po-

dzieliły się swoimi doświadczeniami trudów i radości związanych z przyjęciem

i wychowaniem dzieci. Jest to głos ważny, pokazujący codzienność i niezwykłość tej

pracy oraz wartość wysiłku włożonego w wychowanie dzieci.

Mamy nadzieję, że nasza publikacja pomoże tym, którzy wychowują dzieci w ro-

dzinach zastępczych, dając im szansę na radosne dzieciństwo, prawidłowy rozwój

i właściwe wzorce na przyszłość oraz że zachęci osoby, które czują potrzebę obdarzenia

dzieci miłością, lecz jeszcze są na etapie podejmowania decyzji.

Autorzy

PORADNIK ZASTĘPCZEGO RODZICIELSTWA

I. ZAGADNIENIA MERYTORYCZNO – PRAWNE

1. Co to jest rodzina zastępcza?

• Rodzina zastępcza - to przejściowa forma opieki nad dzieckiem. W rodzinach

zastępczych umieszcza się dzieci, których rodzice zostali trwale lub czasowo pozba-

wieni praw rodzicielskich lub gdy władza ta została im ograniczona.

• Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia

sądu .

• Utworzenie rodziny zastępczej (w przeciwieństwie do adopcji inaczej zwanej

przysposobieniem) nie powoduje powstania więzi rodzinno-prawnej pomiędzy opie-

kunami a dzieckiem. Stan cywilny dziecka nie ulega zmianie, dziecko nie przyjmuje

nazwiska opiekunów, a rodzina zastępcza nie przejmuje pełni władzy rodzicielskiej

nad dzieckiem. Dziecko przyjęte do rodziny nie staje się dzieckiem tej rodziny, nie

powstają też obowiązki i uprawnienia alimentacyjne czy dotyczące dziedziczenia.

• Rodzina zastępcza , sprawując osobistą opiekę nad dzieckiem, w wypełnianiu swo-

ich funkcji kieruje się dobrem przyjętego dziecka i poszanowaniem jego praw.

• Charakterystyczną cechą rodziny zastępczej jest obowiązek współpracy -

o ile sąd nie postanowi inaczej z rodzicami biologicznymi, szczególnie gdy nie są

oni całkowicie pozbawieni władzy rodzicielskiej oraz z Powiatowym Centrum Pomocy

Rodzinie, a w miastach na prawach powiatu z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecz-

nej.

• Pełnienie funkcji rodziny zastępczej z mocy prawa, ustaje z dniem osiągnięcia

przez dziecko pełnoletności - wyjątek stanowi sytuacja, gdy osoba pełnoletnia de-

cyduje się na pozostanie w rodzinie do czasu ukończenia nauki w szkole, do której

uczęszczała w dniu osiągnięcia pełnoletności.

Każde dziecko ma naturalną potrzebę przynależenia do dwojga ludzi:

matki i ojca. Rodzina zastępcza jest dla dziecka szansą, dającą mu możliwość

wzrastania w warunkach maksymalnie zbliżonych do naturalnych. Tworzenie

rodzin zastępczych opiera się na zasadzie poszukiwania odpowiednich opie-

kunów i bezpiecznego domu dla konkretnego dziecka.

2. Czym różni się rodzina zastępcza od adopcyjnej?

Rodzina zastępcza jest formą czasowej opieki nad dzieckiem, którego rodzice na-

turalni z różnych przyczyn nie są w stanie go wychowywać. Rodzice zastępczy sprawując

bezpośrednią i osobistą pieczę nad dzieckiem mają obowiązek konsultowania z naturalną

rodziną ważniejszych decyzji dotyczących osoby dziecka. Mają także obowiązek umożliwiać

dziecku kontakt z jego rodziną naturalną.

Rodzinie zastępczej udziela się pomocy pieniężnej na częściowe pokry-

cie kosztów utrzymania dziecka. Zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodzi-

ny zastępcze otrzymują także miesięczne wynagrodzenie za pracę. Rodzina zastęp-

cza spokrewniona i niespokrewniona długoterminowa jest ustanawiana przez sąd

a rodziny zawodowe powstają na mocy umowy z Powiatowym Centrum Pomocy Ro-

dzinie, a w miastach na prawach powiatu z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej.

Kandydaci na rodzinę zastępczą muszą przejść odpowiednie szkolenie programem za-

twierdzonym przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz zostać zakwaliﬁ kowani

do pełnienia tej roli.

PORADNIK ZASTĘPCZEGO RODZICIELSTWA

W odróżnieniu od rodziny zastępczej, rodzina adopcyjna przyjmuje dziecko na

stałe i traktuje je jako pełnoprawnego członka rodziny. Rodzice adopcyjni mają pełnię

władzy rodzicielskiej wobec przysposobionego dziecka i nie udziela się im żadnej po-

mocy ﬁ nansowej na jego utrzymanie.

Po orzeczeniu adopcji przez sąd, ustają wszelkie prawa i obowiązki adoptowanego

dziecka wobec jego rodziny naturalnej jak i prawa rodziny wobec dziecka. W polskim

prawie regułę stanowi przysposobienie pełne , które następuje gdy rodzice naturalni

dziecka zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej. Istnieje także przysposobienie cał-

kowite , które jest możliwe wtedy, gdy rodzice dziecka wyrazili zgodę na przysposobie-

nie. Przysposobienie pełne może być rozwiązane, zaś całkowite jest nierozwiązywalne.

Kandydaci na rodziców adopcyjnych są przygotowywani do tej roli w ośrodkach adop-

cyjnych według programów autorskich tych ośrodków.

3. Jakie są rodzaje rodzin zastępczych?

Rodzina zastępcza spokrewniona

Funkcję rodziny zastępczej spokrewnionej zazwyczaj pełnią najbliżsi krewni dzie-

cka: dziadkowie, wujostwo, zdarza się również, że starsze, pełnoletnie rodzeństwo.

Rodzina zastępcza niespokrewniona

Niespokrewniona rodzina zastępcza zajmuje się dzieckiem lub dziećmi, z który-

mi nie wiąże jej żaden stopień pokrewieństwa. Osoby takie muszą przejść przez cykl

badań i szkolenie oraz otrzymać zaświadczenie o ich kwaliﬁ kacji do pełnienia funkcji

rodziny zastępczej.

Zawodowe rodziny zastępcze

Są to rodziny, które z tytułu wykonywanej pracy otrzymują wynagrodzenie. Opieku-

ją się niespokrewnionymi dziećmi, najczęściej we własnych mieszkaniach czy domach.

Rodziną zawodową najczęściej bywa małżeństwo, chociaż np. przy krótkotrwałej formie

opieki jaką jest pogotowie rodzinne, lub przy mniejszej liczbie dzieci, pełnią tę funk-

cję również osoby samotne. W przypadku małżeństwa, wynagrodzenie otrzymuje jedna

osoba. Druga osoba zobowiązuje się do świadczenia pomocy w opiece nad dziećmi na

warunkach wolontariatu.

W ramach rodzin zastępczych zawodowych funkcjonują:

Wielodzietna rodzina zastępcza

W zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem wielodzietnej rodzinie zastępczej

umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci.

W przypadku konieczności umieszczenia w rodzinie licznego rodzeństwa liczba dzieci

w wielodzietnej rodzinie może się zwiększyć.

Pogotowie rodzinne

W zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej o charakte-

rze pogotowia rodzinnego umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okreso-

wy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesięcy.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłużony,

o kolejne 3 miesiące.

W czasie pobytu dziecka w pogotowiu rodzinnym rodzina zastępcza przy współ-

pracy z PCPR lub MOPS, a także sądem rodzinnym ma obowiązek wyjaśnić sytuację

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: