Niezależność banku centralnego na przykładzie _NBP.doc

Niezależność banku centralnego na przykładzie NBP

Powstanie koncepcji CBI:

•          Relacje rząd-bank centralny są skutkiem dawnych relacji władca-bank komercyjny finansujący władcę w zamian za przywilej emisji pieniądza

•          Problem ten zanikł w dobie laissezfairei pieniądza kruszcowego

•          Powrócił w dobie keynesizmu, gdy politykę banku centralnego podporządkowywano planom gospodarczym, a ewentualny sprzeciw kończył się nacjonalizacją banku centralnego

•          Upadek systemu z BrettonWoodsdodatkowo podkreślił problem niezależności banku centralnego

•          F. E. Kydlandi E. C. Prescott (1977)-problem niespójności w czasie programów optymalnych
(time inconsistencyproblem)
wynikający z faktu, że polityka gospodarcza nie jest grą przeciwko naturze, lecz przeciw racjonalnym podmiotom

•          R. J. Barro(1983)–wyższość reguł nad dyskrecjonalnymi działaniami (rulesvs. discretion), gdyż te prowadzą do skrzywienia inflacyjnego (inflationbias)
Inflacja z jednej strony przysparza korzyści rzędom a z drugiej podwyższa koszty obsługi długu, a zatem politykę trzeba oprzeć na regułach

Skrzywienie inflacyjne – Termin używany w literaturze przedmiotu przeważnie w znaczeniu tendencji jakiegoś podmiotu (rządu, banku centralnego) do tolerowania inflacji z braku właściwego przeglądu sytuacji (np. gdy bank centralny jest obarczony wieloma sprzecznymi celami działania), a zwłaszcza do przedkładania korzyści, jakie może mu przynieść inflacja nad koszty z nią związane (np. gdy rząd chce inflacyjnie zmniejszyć ciężar obsługi długu publicznego). Powodem skrzywienia inflacyjnego rządu lub banku centralnego mogą być zatem zarówno ich świadome preferencje, jak i niewłaściwa ocena rzeczywistości.

Skrzywienie inflacyjne można rozwiązać przez mianowanie na kierownicze stanowisko w banku centralnym konserwatywnego bankowca, tzn. preferującego cel stabilizacji poziomu cen.

Niespójność w czasie – powstaje, gdy najlepszy plan stworzony w teraźniejszości z myślą o przyszłości, staje się nieoptymalny wraz z nadejściem okresu dla którego został opracowany. W modelach rząd i społeczeństwo zgodnie z dylematem więźnia, poszukują sposobu minimalizacji swej funkcji straty.

Inne źródła niespójności w czasie wywodzą się z finansów publicznych. Są to:

•          pokusa rządu dokonania zmian inflacyjnych przed i po dostosowaniu się społeczeństwa do nominalnych % biorąc pod uwagę spodziewaną stopę inflacji,

•          renta emisyjna jako motyw ekspansji monetarnej.

Skrzywienie inflacyjne i niespójność w czasie – Redukcja skrzywienia i niespójności w czasie polega na stosowaniu stałych reguł w polityce pieniężnej. Autorytetem, który gwarantuje realizację zasad jest bank centralny. Przez ten fakt politycy akceptują ograniczanie swej przyszłej swobody działania.

Alternatywą dla reguł może być budowanie reputacji banku centralnego.

Powstanie koncepcji CBI:

•          R. J. Barroi D. Gordon (1983)wykazali, że najlepszy sposób rozwiązania problemu skrzywienia inflacyjnego składa się z dwóch etapów:

o        oparcia polityki pieniężnej na regułach

o        przekazania kompetencji w tym zakresie do apolitycznego banku centralnego

•          K. Rogoff(1985)-kompetencje w dziedzinie polityki pieniężnej powinien otrzymać KONSERWATYWNY bankier, czyli taki, który w swej funkcji straty ma wyższą wagę przy inflacji niż społeczeństwo.

•          S. Lohmann (1992) wprowadziła do modelu K. Rogoffa możliwość usunięcia konserwatywnego bankiera z urzędu wprowadzając w funkcji straty społeczeństwa dodatkową zmienną, będącą określonej i skończonej wysokości kosztami, które pojawiają się, gdy takie zdarzenie ma miejsce.

•          T. Persson i G. Tabellini (1993) dopuścili określenie przez rządpoziomu inflacji, jaki bank centralny ma zrealizować, co umożliwia odwołaniebankiera, jeśli zrealizowana inflacja będzie się bardzo różniła od założonego poziomu

•          E. Walsh (1995)sugeruje budowanie optymalnych kontraktów dla bankiera lecz zaczyna się to mijać z ideą konserwatyzmu

Weryfikacja koncepcji –mierniki CBI:

•          Trudności w ilościowym ujęciu zmiennej jakościowej

•          Podziały mierników CBI

o        R. Bade i M. Parkina(1982) -wskaźniki ekonomicznej i politycznej niezależnościbanku centralnego

o        A. Cukierman, S. B. Webb i B. Neyapti (1992) -obokwskaźników niezależności prawnejwyróżnili oni wskaźniki niezależności pozaprawnej

§         mierniki pozaprawnej niezależności dzielą się z kolei na wskaźniki rotacji na stanowisku prezesai wskaźniki oparte na ankiecie

§         mierniki niezależności prawnej dzielą się na wskaźniki niezależności celowej i instrumentalnej

Weryfikacja koncepcji –mierniki CBI

Weryfikacja koncepcji –mierniki CBI

BadającniezależnośćbankucentralnegoprzezpryzmatodpowiednichaktówprawnychR.BadeiM.Parkin(1988)stawialitrzypytania:

•          czy bank centralny ostatecznie decyduje o polityce pieniężnej,

•          czy reprezentant rządu nie jest członkiem zarządu banku (z prawem lub bez prawa głosu),

•          czy obsada ponad połowy miejsc w zarządzie jest dokonywana niezależnie od rządu.

Wskaźnik politycznej niezależności banku centralnego R. Bade’a i M. Parkina

Niezależność banku centralnego według kryterium źródeł informacji wykorzystywanych do jej opisu

Systematyka pojęcia niezależności banku centralnego

Dyskusja nad niezależnością banku centralnego

W dyskusji nad niezależnością banku centralnego przytacza się wiele różnych opinii. Najważniejsze argumenty, przemawiające za niezależnością banku centralnego (CBI) są następujące:

•          Ceteris Paribus prowadzi do niższej inflacji,

•          zwiększa wiarygodność polityki pieniężnej,

•          prowadzi do mniejszej zmienności poziomu inflacji,

•          sprzyja wzrostowi gospodarczemu.

Najczęściej uzasadnienie tych argumentów wiąże się z zagadnieniem niespójności czasowej. Dlatego też przyjmuje się, że koncepcja CBI wywodzi się z badań nad niespójnością czasową i skrzywieniem inflacyjnym, zapoczątkowanych przez nową szkołę klasyczną. Z podejścia dynamicznej niespójności wywodzi się wiele modeli, w których relacje rząd–społeczeństwosą odnoszone do tzw. dylematu więźnia.

Za metodę ograniczania niespójności czasowej polityki gospodarczej uznano delegowanie części „władztwa” (uprawnień i kompetencji rządu) na apolityczną instytucję o odpowiedniej reputacji. Dlatego też CBI jest jednym z dostępnych rozwiązań problemu skrzywienia inflacyjnego. Odgrywa znaczącą rolę wtedy, gdy bank centralny ma nieco odmienne preferencje/cele od rządu.

Weryfikacja koncepcji –mierniki CBI

Porównanie wartości wybranych indeksów niezależności banków centralnych w ...