Akumulacja pierwotna- proces gromadzenia kapitału tworzącego podstawy systemu kapitalistycznego w początkach epoki nowożytnej.

Autarkia gospodarcza- zjawisko ekonomiczne polegające na dążeniu państwa do zaspokojenia własnych potrzeb bez utrzymywania stosunków z otoczeniem.

Barter- bezpośrednia wymiana towaru na towar, charakterystyczna dla naturalnego typu gospodarki.

Czarny czwartek- 24 października 1929 na Wall, Street, kiedy w sprzedaży znalazło się 13 mln akcji (ich wartość spadła wówczas o połowę). Nastąpiło obniżenie produkcji i masowe bezrobocie w USA (20%). Produkcja w 1932 stanowiła jedynie 46% produkcji z 1929. W tym samym okresie spadek produkcji w Niemczech wyniósł 47%, we Francji 31%, w Polsce 32%. Bezrobocie w Niemczech wynosiło 28%, w Polsce 26%, we Włoszech 20%. Kryzys dotknął także rolnictwo.

Deflacja- przeciwieństwo inflacji, obniżenie poziomu cen

Demonetaryzacja złota- odejście systemu walutowego od związku ze złotem(1976)

Dostawy obowiązkowe- system świadczeń rolnych wprowadzonych w Polsce w 1945(zlikwidowany w latach 70)

Dumping- sprzedaż towarów po cenach zaniżonych, niższych od kosztów produkcji, obecnie prawnie zabroniona, po raz pierwszy prawo antydumpingowe zostało uchwalone w USA w 1921.

Etatyzm- administracyjna interwencja państwa w życie gospodarcze kraju; bezpośrednie podejmowanie określonych zadań gospodarczych przez państwo( zjawisko charakterystyczne dla XX wiecznego interwencjonizmu państwowego np. W powojennej Francji.)

Europejski Plan Odbudowy- plan udzielania przez USA częściowo bezzwrotnych kredytów i pożyczek oraz dostaw towarów państwom europejskim dotkniętych skutkami wojny.

Fabryka- zmechanizowany zakład przemysłowy

Grynderstwo- tworzenie nowych firm, spółek etc. W Niemczech w XIX w

Hiperinflacja- bardzo wysoka inflacja(tj. wzrost poziomu cen w gospodarce)-powyżej 100% w skali roku.

Imperializm- mocarstwowa polityka państwa, zmierzająca do rozszerzania swoich wpływów na inne terytoria,; epoka historyczna charakteryzująca się dominującą rolą kilku mocarstw rozpoczęta pod koniec XIX w.

Industrializacja- uprzemysłowienie; proces wzrostu roli i znaczenia przemysłu w gospodarce(XIX i XX w)

Interwencjonizm państwowy- interwencja władz państwa w gospodarkę (kapitalistyczną); na szerszą skalę zapoczątkowana po wielkim kryzysie gospodarczym w latach 30. XX wieku.

Kapitał finansowy- źródła i zasób środków umożliwiających działalność produkcyjną i usługową; jeden z czynników produkcji

Kartel- zrzeszenie przedsiębiorstw wytwarzających te same lub podobne produkty(powszechne w XIX i XX wieku)

Keiretsu- grupa skupiająca przedsiębiorstwa wokół banku i największego wytwórcy pojawiły się po 1947 roku w Japonii, w odpowiedzi na antymonopolowe ustawy okupanta i nową sytuację gospodarczą.

Kibuc- izraelska wspólnota osadnicza oparta na zasadach wspólnej własności ziemi, równych prawach jej członków i ochotniczej pracy.

Koncern- zrzeszenie przedsiębiorstw pod wspólnym zarządem, lecz odrębną osobowością prawną.

Kolektywizacja rolnictwa- proces przymusowego przekształcania prywatnych gospodarstw chłopskich w duże gospodarstwa państwowe i spółdzielcze( w ZSRR w latach 30, w innych krajach socjalistycznych po II wojnie światowej)

LATYFUNDIA- wielkie majątki ziemskie

Lend-Lease Act- ustawa o pożyczce i dzierżawie umożliwiająca świadczenie pomocy przez USA państwom koalicji antyhitlerowskiej w postaci sprzętu wojskowego

Leseferyzm-XVIII wieczna ideologia pełnej wolności gospodarczej

Luddyzm- ruch robotniczy w Anglii w XIX w zwalczający mechanizację produkcji

Manufaktura- przedfabryczne przedsiębiorstwo przemysłowe stosujące podział pracy przy produkcji ręcznej- od XIII w w Europie.

·          Rozproszona- połączenie nakładu z manufakturą, finalny proces produkcyjny odbywa się w wyodrębnionym pomieszczeniu; od średniowiecza.

·          Scentralizowana- zakład produkcyjny o pracy ręcznej odbywającej się w całości w wyodrębnionych pomieszczeniach.

Monopson- nazwa rynku, na którym jest tylko jeden nabywca towaru.

System nakładczy- wytwarzanie produktów dla nakładcy we własnych pomieszczeniach i własnymi narzędziami, najwcześniejsza europejska forma organizacji produkcji.

NEP- nowa polityka ekonomiczna- polityka zwrotu ku prywatyzacji drobnych przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych oraz dopuszczenia kapitału zagranicznego w ZSRR w latach 1921-1928.

„niewidzialna ręka rynku”- określenie, wprowadzone przez A. Smitha, wyrażające przekonanie, że kierujące się własnym egoistycznym interesem jednostki są prowadzone przez n.r.r. w kierunku takich działań, które służą całemu społeczeństwu; wysnuto z tego wniosek, że mechanizm rynku konkurencyjnego, nie poddany żadnym ingerencjom, podlega samoregulacji; jedynym zadaniem polityków gosp. powinno być wyeliminowanie wszelkich sztucznych zakłóceń.

New Deal- Nowy Ład- program amerykańskiego wyjścia z wielkiego kryzysu gospodarczego.

Oligopol- kilka lub kilkanaście przedsiębiorstw dominujących na danym rynku

Podatek inflacyjny- wprowadzony przez władze polskie w latach 20. podatek, który pogłębił stan zatrzymania koniunktury w państwie.

„Projekt Manhattan”- kryptonim amerykańskiego programu budowy bomby atomowej ;opracowany na polecenie prezydenta F.D. Roosevelta i realizowany od 1942 roku

Reganomika- polityka gospodarcza USA w okresie rządów R.Reagana i G.Busha oparta na zasadach neoliberalizmu i ograniczaniu interwencjonizmu państwowego.

Rewolucja menedżerska- koncepcja zakładająca tworzenie się w nowoczesnym społeczeństwie „społeczeństwa menedżerów”(1941)

RWPG- Rada Wzajemnej pomocy Gospodarczej –organizacja integracji gospodarczej krajów socjalistycznych funkcjonowała w latach 1949-1991.

SDR- Special Driving Right- nazwa międzynarodowej jednostki walutowej o charakterze pieniądza bezgotówkowego, emitowanej przez MFW od 1970(International Monetary Fund, powołana w 1944 do udzielania pomocy finansowej państwom członkowskim w celu stabilizacji walut)

Stagflacja- recesja gospodarcza, połączona z inflacją i stagnacją gospodarczą, wystąpiła w krajach kapitalistycznych po kryzysie 1973.

Syndykat- organizacja prowadząca określoną działalność gospodarczą dla kilku współdziałających przedsiębiorstw.

Trust- zrzeszenie przedsiębiorstw pod wspólnym zarządem; ich właściciele są jego akcjonariuszami

Trzeci Świat- umowny termin określający państwa nie należące do grupy najbogatszych państw kapitalistycznych, ani do państw socjalistycznych

Tunel walutowy- było to porozumienie zawarte w Bazylei w 1972 r., zgodnie, z którym zawężono margines pasma wahań kursów walut państw członkowskich EWG do +/-1,125 proc. w stosunku do tzw. kursu centralnego, wyznaczonego każdorazowo przez stosunek poszczególnych walut do dolara. Tunel wyznaczał granice, w jakich mogły wahać się waluty, natomiast wąż oznaczał linię, jaką waluty tworzyły na skutek wahań. W 1976 r. wszystkie państwa, z wyjątkiem RFN i Beneluksu, uczestniczące dotychczas w wężu walutowym, wystąpiły z niego. Ponownie, na krótko, pojawiła się koordynacja walutowa w postaci mechanizmu wymiany kursów walutowych.

Urbanizacja- proces rozwoju i zwiększania się liczby miast oraz liczby ludności miejskiej; dynamiczny jej rozwój związany jest z procesem industrializacji.

Waż walutowy- został powołany na podstawie planu Wernera w 1972 r. Jego głównym zadaniem było ustalenie ram dla wahań kursów walut państw członkowskich (2,25%, a po kryzysie w 1992 15%). Obecnie jest częścią Europejskiego Systemu Walutowego (mechanizm kursowy).

Sherman Act- antymonopolistyczna ustawa przyjęta przez Kongres USA w 1980 z inicjatywy senatora Shermana.

Widzialna ręka państwa- wspomaganie przez państwo mechanizmu lęku, działania wspomagające rozwój gospodarki rynkowej etc.

Wielki skok w Chinach-nazwa zakończonej niepowodzeniem forsownej industrializacji  w latach 1958-1962

Zaibatsu- japońska forma monopolu rodzinnego 

„złota akcja” akcja dająca wpływ na strategiczne decyzje spółki. W większości przypadków dotyczy to blokowania niekorzystnych dla jej posiadacza postanowień. W dobie prywatyzacji państwo często zatrzymuje złotą akcję w najważniejszych spółkach.