CO TO JEST MASONERIA.pdf

CO TO JEST MASONERIA?

Referat wygłoszony w siedzibie wrocławskiego Oddziału Stowarzyszenia „Civitas Christiana”

15 grudnia 2000r.

Sformułowany przez organizatorów temat dzisiejszego spotkania zawiera pytanie na które

niełatwo jest odpowiedzieć w sposób jednoznaczny. Co to jest masoneria? Wachlarz stosowanych dla

niej określeń jest niezwykle szeroki i obejmuje w tym samym stopniu „awangardę postępu”, co i

„pomiot szatana”. Wbrew pozorom ustalenie jednoznacznej definicji nie jest zadaniem prostym,

gdyż już od momentu powstania była to organizacja wzbudzająca wiele kontrowersji. Od samego

początku miała ona wielu zwolenników, ale równocześnie wcale nie mniej przeciwników. Z jednej

strony możemy usłyszeć, że „z wiązek to światowo-obywatelski, w wyższych, czysto ludzkich celach

podjęty; moralna wolność od występków, namiętności i przesądów, koniecznym jego warunkiem ”.

Równocześnie jednak nie brak opinii, że „Masonerja to najpotworniejszy związek! To szkoła intryg,

zbrodni i fałszu! Jeżeli głosi hasła miłości, braterstwa - to w celu by snadniej naiwnych

zdeprawować, ogłupić!” Trudno jest nie zauważyć dość wyraźnej rozbieżności między tymi dwoma

określeniami. Sprzeczne opinie w literaturze mimo wysiłku wielu autorów, z reguły stanowią bądź

apologię, bądź też oskarżenie organizacji. Samą literaturę można by w dużej mierze podzielić na

antymasońską i promasońską oraz przecieki na temat prawdziwego oblicza masonerii.

Za datę powstania współczesnej masonerii spekulatywnej przyjmuje się dzień 24 czerwca 1717

roku, kiedy to z połączenia trzech lóż londyńskich i loży z opactwa Westminster powstała Wielka

Loża Londynu. Zgodnie z dokumentem z tego zebrania zwołano wówczas w gospodzie „Pod Gęsią i

Rusztem” członków wszystkich działających wtedy w mieście lóż mularskich. W chwili obecnej

niektórzy sądzą, iż wtedy to nastąpiło połączenie wywodzących się ze średniowiecza organizacji

murarskich z organizacją okultystyczną jaką był Zakon Różokrzyżowców. Połączenie takie sprawiło,

że rytuał uległ znacznemu uwzniośleniu i uogólnieniu.

Na polecenie nowopowstałej obediencji dwaj jej założyciele, pastor prezbiteriański Londynu

doktor James Anderson i reformowany kaznodzieja dworu doktor praw John Theophilus Desaguliers

podjęli próbę opracowania dawnych przepisów obowiązujących w różnych lożach i stworzenia

statutu dla nowej organizacji. Po raz pierwszy dokument ten ukazał się drukiem 17 stycznia 1723

roku. Na nim wzorowana była większość powstałych w okresie późniejszym konstytucji

wolnomularskich.

Ponieważ masoneria za cel nadrzędny stawiała sobie doprowadzenie do zbratania między

narodami i wyznawcami różnych kościołów, głoszone przez wolnomularzy równouprawnienie religii

sprowadzało się w istocie do ich zrównania. Uznanie przez organizację „religii powszechnej” było

zwrotem w stronę równoznacznej z deizmem, adogmatycznej religii naturalnej i stawiało członków

poza wszelkimi Kościołami. Z tego powodu już od momentu powstania masonerii tradycjonalistyczne

grupy duchowieństwa wszystkich religii dostrzegły w wolnomularstwie bardzo konkretnego wroga,

dążącego do podważenia przyjętego systemu wartości i istniejącego porządku. Zauważano, iż

uznawanie niezwykle daleko jak na owe czasy posuniętego pluralizmu religijnego powoduje u ludzi

zobojętnienie w sprawach wiary.

Na oficjalną reakcję Kościoła rzymskokatolickiego nie trzeba było długo czekać, bo już w czerwcu

1737 roku w Rzymie z inicjatywy „Sacra Congregatio Inquisitionis” odbyła się, przygotowana przez

trzech kierowników kancelarii papieskich, pierwsza konferencja kościelna poświęcona

wolnomularstwu. 28 kwietnia 1738 roku papież Klemens XII, kierując się motywami doktrynalnymi i

dyscyplinarnymi bullą „In eminenti Apostolatus speculo” zabronił katolikom przynależności do

masonerii pod karą ekskomuniki.

Za tym pierwszym wystąpieniem poszły następne, na co niewątpliwie nie bez znaczenia pozostaje

fakt powstania teorii spisku wolnomularskiego. Wszystkie te wypowiedzi Stolicy Apostolskiej starały

się przedstawiać wiernym istotę wolnomularstwa jako Antykościoła i zabraniały przynależności do

tego typu organizacji. Pojawiały się one z różnym natężeniem, przy czym na szczególną uwagę

zasługuje pontyfikat Leona XIII w trakcie którego Stolica Apostolska wydała co najmniej 226

dokumentów poruszających problem wolnomularstwa. Ukoronowaniem wszystkich tych posunięć

było bardzo wyraźne pojawienie się tej problematyki w promulgowanym przez Benedykta XV w maju

1917 roku „Kodeksie Prawa Kanonicznego”. Kanon 2335 mówił, iż „katolicy, wstępujący do sekty

masońskiej względnie do jej podobnych stowarzyszeń, walczących z Kościołem i z legalnymi

władzami cywilnymi, popadają tym samym w ekskomunikę, zarezerwowaną Stolicy Apostolskiej

simpliciter” . Tak więc tutaj relacja Kościoła do wolnomularstwa ukazana była aż nadto wyraźnie.

Sobór Watykański II zachwiał w wielu środowiskach niezłomne do tej pory przekonanie o

zdecydowanie negatywnym stosunku Kościoła do wolnomularstwa. Było to nieuzasadnione, gdyż

oficjalna deklaracja Kongregacji Doktryny Wiary z 17 grudnia 1981 podkreślała, że „dotychczasowa

praktyka dyscyplinarna Prawa Kanonicznego nie została w niczym zmodyfikowana i obowiązuje w

całej pełni” . Kolejny problem pojawił się wraz z wejściem w życie nowego Kodeksu Prawa

Kanonicznego. Nie powtarza on dawnego kanonu 2335 lecz zawiera jedynie kanon 1374, który mówi:

„Kto zapisuje się do stowarzyszenia działającego w jakikolwiek sposób przeciwko Kościołowi,

powinien być ukarany sprawiedliwą karą; kto zaś popiera tego rodzaju stowarzyszenie lub nim

kieruje, powinien być ukarany interdyktem ”. Nowy kodeks nie wspominał już explicite o „sekcie

masońskiej”, ale nie wymieniał też z nazwy żadnych innych stowarzyszeń i organizacji. Aby wierni

nie mieli wątpliwości co do stanowiska prawodawcy w przeddzień wejścia w życie nowego kodeksu,

26 listopada 1983 roku, została ogłoszona deklaracja Kongregacji Doktryny Wiary podtrzymująca

dotychczasowe stanowisko Kościoła. W podpisanym przez kardynała Josepha Ratzingera dokumencie

możemy więc przeczytać: „Negatywna ocena Kościoła o wolnomularskich zrzeszeniach pozostanie

niezmieniona, ponieważ ich zasady były zawsze uważane za nie do pogodzenia z nauką Kościoła i

dlatego też przystąpienie do nich pozostaje nadal zabronione. Wierni, którzy należą do

wolnomularskich zrzeszeń, znajdują się więc w stanie ciężkiego grzechu i nie mogą przyjmować

Komunii Świętej”.

Za pierwszą organizację wolnomularską na ziemiach polskich należy uznać „la Confrérie Rouge”,

które już w styczniu 1721 roku miało dość dobrze rozbudowaną strukturę. Od samego początku

skupiało ono wyłącznie szlachtę i arystokrację. Cały wiek XVIII to okres nieustannego powstawania i

rozwiązywania kolejnych warsztatów wolnomularskich. W szeregach organizacji w równym stopniu

znaleźli się dygnitarze, ludzie nauki i sztuki, wojskowi i dyplomaci. Wśród gości obecnych podczas

uroczystości nocy świętojańskiej w 1769 roku znajdujemy nawet głowę Kościoła katolickiego w

Polsce, Prymasa Gabriela Podoskiego. Wprawdzie tylko nieznaczna ilość duchownych należała do lóż,

ale działania antymasońskie nie uzyskały aprobaty hierarchii kościelnej, gdyż większość biskupów nie

chciała ryzykować konfliktu z królem i związanym z nim stronnictwem. A byłby to konflikt wyraźny

jako że w szeregach organizacji znalazł się sam król Stanisław August Poniatowski, który przyjął imię

zakonne „Salsinatus Eques a Corona vinidicata”. W ławach poselskich Sejmu Czteroletniego

wolnomularze stanowili 22% posłów i 19,2% dobranych później deputowanych. Bezpośrednim

następstwem uchwalonej podczas obrad sejmu Konstytucji 3 Maja była interwencja sąsiadów Polski i

II rozbiór Polski.

Kolejny etap w rozwoju polskiego wolnomularstwa to epoka napoleońska i „upaństwowione” już

przez Napoleona wolnomularstwa głoszące jego apoteozę. Stan niepewności zrodzony po jego

druzgoczącej klęsce nie trwał długo. Kiedy na Kongresie Wiedeńskim powołane zostaje do życia

miniaturowe Królestwo Polskie demonstrujący tendencje liberalne car wskrzesił tu Wielki Wschód.

Przynależność do organizacji wielu dygnitarzy powodowała jej dużą popularność, lecz większość

neofitów traktowała swoją przynależność w kategoriach czysto towarzyskich. Uwielbienie dla

nowego władcy nie trwało długo i pojawia się opozycja wobec monarchy. Wkrótce też na mocy

dekretu księcia-namiestnika Józefa Zajączka 25 września 1821roku działalności wolnomularstwa

została zawieszona.

Pierwsze „jaskółki” zwiastujące dążność do reaktywacji wolnomularstwa w Polsce pojawiły się

wraz z początkiem XX wieku. Pierwsze lata niepodległości to okres dość intensywnego rozwoju

wolnomularstwa. Duży mankament stanowił brak doświadczonej grupy kierowniczej lecz wpływy

organizacji na aktualną sytuację w państwie były bardzo duże. Andrzej Strug twierdził, że „w

każdym rządzie Polski odrodzonej zasiadało co najmniej dwóch ministrów, a w każdym

ministerstwie przynajmniej jeden dyrektor departamentu był masonem” . Na tym tle począwszy od

czerwca 1937 roku nastąpiło w Polsce znaczne nasilenie kampanii antymasońskiej. Efektem ataków

na forum parlamentu i w mediach był „Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22

listopada 1938 o rozwiązaniu zrzeszeń wolnomularskich”. Wiedząc wcześniej o jego

przygotowywaniu Wielka Loża podjęła uchwałę o zawieszeniu działalności. Po „likwidacji” masonerii

dyskusje nie ustały i aż do wybuchu wojny wyrażano wątpliwości co do skuteczności tego

przedsięwzięcia.

Po wojnie już 12 lutego 1961 roku rozpoczęła działalność konspiracyjna loża „Kopernik” w

Warszawie lecz dopiero przełom roku 1989 przyniósł prawdziwy renesans wolnomularstwa. Na dzień

dzisiejszy w Polsce „pracuje” kilkuset wolnomularzy. Pion regularny reprezentuje licząca około 150

osób Wielka Loża Narodowa Polski na czele której stoi historyk literatury profesor Janusz

Maciejewski. Podlegają jej: „Kopernik” w Warszawie, „Łukasiński” w Warszawie, „Przesąd

Zwyciężony” w Krakowie, loża „La France” w Warszawie, „Świątynia Hymnu Jedności” w Poznaniu

oraz najmłodsza „Pod Szczęśliwą Gwiazdą”. Wielki Wschód Polski liczy około 200 członków

zrzeszonych w lożach: „Wolność Przywrócona” w Warszawie, „Nadzieja” w Warszawie, „Europa” w

Warszawie, „Gabriel Narutowicz” w Krakowie, „Trzech Braci” w Warszawie oraz połączonych lożach

„Tolerancja” w Mikołowie i „Jedność w Katowicach. Na czele tej obediencji stoi historyk filozofii,

filozof kultury i religioznawca profesor Andrzej Rusław Fryderyk Nowicki. Wolnomularstwo mieszane

reprezentowane jest przez Jurysdykcję Polską Międzynarodowego Zakonu Masońskiego Obrządku

Mieszanego „Le droit Humain”, której przewodniczy dziennikarz i pisarz Cezary Leżeński. W Polsce

istnieje obecnie pięć lóż tego pionu: „Pierre et Marie Curie” w Warszawie, „Orzeł Biały” w

Katowicach, „Pod Ulem” w Toruniu, „Konstytucja 3 maja” w Warszawie oraz francuskojęzyczna loża

„Recontre Fraternelle” w Warszawie. Wolnomularstwo żeńskie nie posiada dotychczas swojego

warsztatu choć od kilku lat działa w Warszawie kółko związane z Wielką Żeńską Lożą Francji. 31

sierpnia 1994 roku rozpoczęła działalność Polska Grupa Narodowa Universala Framasona Ligo, której

prezydentem jest dziennikarz i publicysta Adam Witold Wysocki.

Aczkolwiek, jak podkreślają „bracia”, rejestracje sądowe polskich obediencji przebiegały bez

żadnych problemów to jednak codzienność polskich wolnomularzy nie jest „usłana różami”. Prawdę

mówiąc sami wolnomularze nie robią zbyt wiele by obalić istniejący w świadomości społecznej

stereotyp. Loże nie funkcjonują w życiu społecznym, a ich przedstawiciele stosunkowo rzadko

udzielają wywiadów w mediach. Związane z liberalnym nurtem wolnomularstwa niezależne pismo

„Wolnomularz Polski” posiada nadruk „do użytku wewnętrznego” i mało kto wie o jego istnieniu. W

podobnej formie publikowane są broszury wychodzące w serii „Biblioteczka Wolnomularza

Polskiego” i ukazującej się na zlecenie wielkiego mistrza Wielkiego Wschodu Polski serii „Ex Oriente

Lux”. Oprócz tego ukazuje się poświęcony masonerii kwartalnik „Ars Regia”, lecz ze względu na

naukowy charakter kierowany jest on raczej do wąskiego kręgu odbiorców. Polskim wolnomularzom

daleko do tego co moglibyśmy określić mianem otwartości.

opr. ab/ab

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: