pokoje i rozejmy Polski.doc

POKOJE I ROZEJMY - POLSKA

1018 – pokój w Budziszynie kończący serię wojen polsko-niemieckich. Na jego mocy Polska zatrzymała Milsko, Łużyce i Morawy, a cesarz przyrzekł pomóc w planowanej przez Bolesława Chrobrego wyprawie na Kijów, pokój umocniony został małżeństwem Bolesława z Odą.

1157 – pokój w Krzyszkowie między Bolesławem IV Kędzierzawym a cesarzem Fryderykiem I Barbarossą. Bolesław Kędzierzawy składa hołd lenny cesarzowi, co jest dla Polski niekorzystne. Zgadza się też na powrót do kraju Władysława Wygnańca, a z nim trójki jego dzieci. Co prowadzi do podziału Śląska na 3 części: zachodnia dla Mieszka Plątonogiego, środkowa dla Bolesława Wysokiego i wschodnia dla Konrada.

1343 – pokój kaliski polsko-krzyżacki traktat pokojowy zawarty 8 lipca 1343 w Kaliszu, dzięki któremu Kazimierz III Wielki w zamian za uznanie praw zakonu krzyżackiego do ziemi chełmińskiej, michałowskiej i Pomorza Gdańskiego odzyskał Kujawy i ziemię dobrzyńską.

1348 – pokój w Namysłowie układ pokojowy zawarty pomiędzy: królem Polski Kazimierzem Wielkim i księciem świdnickim i jaworskim Bolkiem II Małym, z królem Czech Karolem IV Luksemburskim. Układ zakończył wojnę rozpoczętą w 1344 roku przez Karola IV przez najazd na Księstwo Świdnickie. W akcie nie wspomniano o zrzeczeniu się roszczeń Polski do Śląska.

1404 – pokój w Raciążu porozumienie polsko-litewsko-krzyżackie dotyczące przynależności państwowej ziemi dobrzyńskiej. Dzięki postanowieniom pokoju Polacy zyskali możliwość wykupu ziemi dobrzyńskiej zastawionej wówczas krzyżakom przez Władysława Opolczyka. Potwierdzono też pozostanie Żmudzi w rękach krzyżackich. Przy okazji zjazdu Witold zaprezentował też polskie postulaty dotyczące Pomorza Gdańskiego.

1411 – I pokój toruński między Polską i Litwą a Krzyżakami, kończący tzw. wielką wojnę z lat 1409-1411. Ustalono m.in., że ziemie, miasta i zamki zdobyte przez obie strony wrócą pod poprzednią władzę. Zakon krzyżacki zrezygnował ze Żmudzi na okres życia Władysława Jagiełły i Witolda, Mazowsze odzyskało Zawkrze, a Polska ziemię dobrzyńską. Toruń, po pięciomiesięcznej przynależności do Polski, na mocy traktatu przeszedł ponownie pod panowanie Krzyżaków, podobnie jak cała ziemia chełmińska. Obie strony postanowiły też, że kupcy obu państw mogą swobodnie i bez przeszkód, wg dawnych zwyczajów, używać dróg wodnych i lądowych.

1422 – pokój w Melnie pomiędzy Królestwem Polski, Wielkim Księstwem Litewskim a zakonem krzyżackim. Na jego mocy Litwa otrzymała wieczystą rezygnację zakonu ze Żmudzi oraz dostęp do Bałtyku w rejonie Połągi, a Polska odzyskała Nieszawę, Orłowo i Murzynowo, jednocześnie ponownie rezygnując z ziem Pomorza Gdańskiego oraz ziemi chełmińskiej. Dostęp Litwy do Bałtyku odciął ziemie zakonu od Inflant, co w rezultacie położyło kres planom utworzenia państwa prusko-inflanckiego.

1433 – rozejm w Łęczycy pomiędzy Polską a Zakonem Krzyżackim kończył wojnę polsko-krzyżacka w latach 1431-1435 w Koronie. Zastrzeżono, że Zakon nie będzie już popierać Świdrygiełły, a gdyby rozejmu nie dotrzymał, poddani mają prawo wypowiedzieć mu posłuszeństwo. Rozejm obejmował jednak tylko Krzyżaków w Prusach i nie tyczył się inflanckiego oddziału Zakonu.

1435 – pokój w Brześciu Kujawskim pokój kończący wojnę polsko-krzyżacką. Zakończył spór Świdrygiełły (władca Litwy po Witoldzie) i Krzyżaków, którzy sprzymierzeni usiłowali oderwać Litwę od Korony. Następnie podpisano pokój wieczysty w Brześciu Kujawskim, którego gwarantem były stany pruskie mające od tego momentu prawo wypowiedzenia posłuszeństwa zakonowi w razie nieprzestrzegania warunków rozejmu. Wielkim księciem litewskim został Zygmunt Kiejstutowicz.

1466 – II pokój toruński między Polską, a Krzyżakami, kończący wojnę trzynastoletnią 1454-1466. Na mocy II-go pokoju toruńskiego Pomorze Gdańskie, Warmia oraz ziemie chełmińska i michałowska zostałyby przyłączone do Królestwa Polskiego. Państwo zakonu krzyżackiego, obejmujące Prusy właściwe, zwane Książęcymi, ze stolicą w Królewcu stało się lennem Korony,

1570 – pokój w Szczecinie zawarty na kongresie w Szczecinie, kończącym I wojnę północną. W myśl postanowień pokoju Szwecja zmuszona została do zapłaty Danii 150 000 riksdalerów odszkodowania za zwrot twierdzy Älvsborg. Potwierdzono rozwiązanie unii kalmarskiej, a król duński Fryderyk II Oldenburg zrzekał się pretensji do korony szwedzkiej. Strony zgodziły się na przyjęcie zasady uti possidetis, co zostawiało przy Rzeczypospolitej Księstwo Kurlandii i Semigalii i znaczną część Inflant (ale bez Dorpatu).

Uti possidetis – zasada prawa międzynarodowego, wedle której strony prowadzące konflikt zbrojny godzą się na jego zakończenie z zachowaniem aktualnego w danym momencie stanu posiadania - a więc na usankcjonowanie wszystkich zdobyczy i strat wojennych.

1582 – rozejm w Jamie Zapolskim przy mediacji Antonia Possevina, legata papieża Grzegorza XIII. Kończył wojnę Stefana I Batorego z Iwanem Groźnym o Inflanty. Korona Królestwa Polskiego odzyskała Inflanty z Parnawą i Dorpatem, a Wielkie Księstwo Litewskie ziemię połocką, zagarniętą przez Rosję w 1563. Ustanawiał też 10-letni rozejm pomiędzy walczącymi stronami.

1617 – pokój w Buszy pomiędzy I Rzecząpospolitą reprezentowaną przez Stanisława Żółkiewskiego a Imperium osmańskim. Zgodnie z postanowieniami pokojowymi Turcja miała prawo wtrącać się w wewnętrzne sprawy Mołdawii i zatwierdzać hospodarów wołoskich. ostanowienia pokojowe z Buszy zostały później potwierdzone w Chocimiu w 1621.

1618 – rozejm w Dywillinie kończący wojnę polsko-rosyjską trwającą od 1609 r., będącą następstwem dymitriad. Wielkie Księstwo Litewskie uzyskało ziemię smoleńską, Korona ziemię czernihowską i siewierską. Car Michał I Romanow zrzekał się tytułów księcia czernihowskiego, siewierskiego, smoleńskiego oraz inflanckiego[1]. Uzgodniono wymianę jeńców. Drażliwą kwestię zrzeczenia się pretensji do tronu carskiego przez królewicza Władysława pominięto pomimo nalegań strony rosyjskiej. Nie ujęto również w porozumieniu postulatów Rosjan dotyczących zwrotu łupów wywiezionych z Kremla.

1621 – pokój w Chocimiu pomiędzy I Rzecząpospolitą a Imperium osmańskim. Kończył on wojnę polsko-turecką 1620-1621. Zgodnie z postanowieniami pokojowymi Turcja miała prawo wtrącać się w wewnętrzne sprawy Mołdawii i zatwierdzać hospodarów wołoskich.

1622 – rozejm w Mitawie w wojnę ze Szwecją o Inflanty. Rozejm ten pozostawiał Polsce lenno kurlandzkie oraz południowo-wschodnie Inflanty z Dyneburgiem. Tę część Inflant zaczęto nazywać Inflantami Polskimi. Szwecja natomiast, zatrzymywała pozostałą część Inflant.

1629 – rozejm w Altmarku sześcioletni rozejm kończący wojnę polsko-szwedzką 1626-1629 zawarty przy mediacji dyplomacji francuskiej, angielskiej i brandenburskiej. Na jego mocy Szwedzi zatrzymali Inflanty na północ od Dźwiny wraz z Rygą, wszystkie porty pruskie z wyjątkiem Gdańska, Królewca i Pucka. Na mocy postanowień tego rozejmu Malbork, Sztum, Głowa Gdańska i Żuławy Wielkie przechodziły pod panowanie elektora brandenburskiego (w zamian za część wybrzeża z Piławą), a Mitawa wracała do księcia kurlandzkiego. Rozejmowi towarzyszył układ pomiędzy Szwecją a Gdańskiem, na mocy którego Szwedzi mieli prawo do pobierania 5,5% cła od przewożonych towarów, przy czym 3,5% miał otrzymywać król szwedzki, 1% król polski i 1% Gdańsk.

1634 – pokój w Polanowie pomiędzy Rzeczpospolitą a Carstwem Rosyjskim z 14 czerwca 1634 r. kończył wojnę smoleńską 1632-1634, a w praktyce podsumowywał wojny polsko-rosyjskie toczone w I poł. XVII w. Władysław IV zdecydował się na podpisanie pokoju wieczystego potwierdzającego nabytki Rzeczpospolitej z 1619 roku, czyli województwo smoleńskie dla Wielkiego Księstwa i województwo czernihowskie (ziemia czernihowska i siewierska) dla Korony. Ze swojej strony król za rekompensatę w wysokości 20 tys. rubli zrezygnował z tytułu cara moskiewskiego i zrzekł się pretensji do tronu carskiego. Strony traktatu w niezobowiązujący sposób przewidywały wspólne działania w przypadku konfliktów ze Szwecją lub Turcją. Dodatkowymi postanowieniami pokoju były: ugoda dotycząca wymiany jeńców i umowa handlowa, w której władcy zobowiązali się do popierania kontaktów handlowych między państwami.

1635 – rozejm w Sztumowskiej Wsi podpisany między Rzeczpospolitą a Szwecją. Na mocy tego układu Szwedzi w zamian za utrzymanie Inflant oddawali Prusy, porty pomorskie i prawo do cła (na 2 lata otrzyma...