SZLAK KREDA PISANY.pdf

SZLAK KREDĄ PISANY

Wstęp

Introduction

Szlak Kredą Pisany – po atrakcjach ziemi chełmskiej został wytyczo-

ny w ramach „Planu rozwoju turystyki i współpracy międzyregional-

nej powiatu chełmskiego i miasta Chełm” zrealizowanego w projekcie

pt. „Współpraca międzyregionalna powiatu chełmskiego i miasta

Chełm szansą rozwoju turystyki ziemi chełmskiej jako atrakcji wschod-

niej granicy Unii Europejskiej”.

Szlak Kredą Pisany – po atrakcjach ziemi chełmskiej łączy atrak-

cje turystyczne powiatu chełmskiego i miasta Chełm. Trasy wytyczono

tak, aby turysta w ciągu trzech kolejnych dni (jedna trasa– odsłona na

jeden dzień) poznał atrakcje turystyczne powiatu chełmskiego i Chełma.

Początek i koniec każdej odsłony znajduje się w Chełmie, co umożli-

wia zaplanowanie kilkudniowego zwiedzania z każdorazowym powro-

tem do miejsca noclegu w mieście. Jeden dzień warto zarezerwować

na zwiedzanie Chełma, miasta bogatego w tradycje historyczne i kul-

turalne. Turysta samodzielnie planuje kierunek podróżowania po zie-

mi chełmskiej. Szlak prowadzi drogami powiatowymi, wojewódzkimi,

krajowymi oraz umożliwia pokonanie części trasy rowerem, konno lub

kajakiem. Dłuższe odcinki można przebyć, korzystając z komunikacji

miejskiej lub podmiejskiej.

The Chalk-written Route – Around the Chełm Land Tourist Attrac-

was marked out within the con nes of “The Plan of the Tourist and

Interregional Cooperation Development of Chełm County and the City

of Chełm” realised in the project “Interregional Cooperation of Chełm

County and the City of Chełm as a Chance of the Chełm Land Devel-

opment in Terms of Tourist Attraction on the European Union Eastern

Border”.

The Chalk-written Route – Around the Chełm Land Tourist Attrac-

tions combines tourist attractions of both Chełm County and the city of

Chełm. The routes have been marked out so that a tourist can know

the attractions of Chełm County and the city of Chełm in three days (one

route – one day opening). The beginning and the end of each opening

starts in Chełm, which enables tourists to plan a few-day sightseeing

and provides lodgings in the city. Do not forget to visit Chełm – a city

full of historical and cultural traditions. A tourist plans the route direc-

tion around the Chełm Land on his/her own. The route runs through

the county, voivodeship and home ways. It is also possible to cover

some distance by bicycle, on horseback or by canoe. Longer distances

can be covered by using local or suburban transport.

THE CHALK-WRITTEN ROUTE

tions

SZLAK KREDĄ PISANY

Punktem centralnym Szlaku jest miasto Chełm należące do naj-

starszych osad współczesnej Lubelszczyzny. Chełm położony jest we

wschodniej części województwa lubelskiego, geogra cznie – na skra-

ju Pagórów Chełmskich. Specy cznie ukształtowana rzeźba terenu łą-

czy krajobraz nizinny z elementami wyżynnymi i charakterystycznymi

wzgórzami kredowymi.

Chełm

The central point of the route is the city of Chełm , the oldest

settlement of the contemporary Lublin Land. It is situated in the east-

ern part of Lublin Voivodeship, geographically – on the edge of Pagóry

Chełmskie. The speci cally shaped features of the land combine low-

lying landscape with upland elements and typical chalk hills. The rst

traces proving human existence in this area date back to the late Paleo

lithic (10 thousand years B.C.). The rst reference about the city of

Chełm can be found in Jan Długosz’s chronicles, while the rst source

materials about Chełm come from the 13th century.

At the beginning of the 20th century the city was inhabited by

20 thousand people. In the interwar period, it was a signi cant ad-

ministration, economical and educational centre. The Second World

War caused destruction and extermination of the Jewish people,

who made almost half of the city’s residents up to 1939. During the

Nazi occupation a POW camp, Stalag 319, was established in Chełm.

About 80 thousand Russian, Italian and other nationality soldiers

died here.

Today app. 70 thousand residents are living in Chełm which

covers the area of 35.28 km 2 . The city lies on a small river – the Uherka,

south-east from Lublin, 25 km from the Ukraine border (29 km from the

border crossing in Dorohusk, 72 km from the border crossing in Zosin

• Chełm – widok z dzwonnicy

fot. K. Dromlewski

• Chełm – a view from the belfry

Pierwsze ślady obecności ludzi na tym terenie pochodzą z późnego

paleolitu (10 tys. lat p.n.e.). Wzmianki o grodzie chełmskim można od-

naleźć już w kronice Jana Długosza, zaś pierwsze informacje źródłowe

o Chełmie pochodzą z wieku XIII.

Na początku XX wieku miasto liczyło 20 tys. mieszkańców. W okre-

sie międzywojennym było ważnym ośrodkiem administracyjnym, go-

spodarczym i oświatowym. II wojna światowa przyniosła zniszczenia

i zagładę ludności żydowskiej, stanowiącej do 1939 roku niemal poło-

wę mieszkańców miasta. W okresie okupacji w Chełmie funkcjonował

obóz jeniecki – Stalag 319. Zginęło w nim około 80 tysięcy żołnierzy ro-

syjskich, włoskich i innych narodowości.

Obecnie w Chełmie mieszka około 70 tys. osób na obszarze

35,28 km 2 . Miasto leży nad niewielką rzeką Uherką, na południowy

wschód od Lublina, w odległości 25 km od granicy z Ukrainą (29 km

od przejścia granicznego w Dorohusku, 72 km od przejścia granicznego

• Chełm – budynek byłej dyrekcji PKP

fot. K. Dromlewski

• Chełm – a building of the former Head O ce of the Polish State Railways

THE CHALK-WRITTEN ROUTE

Chełm

SZLAK KREDĄ PISANY

• Widok na Chełm

fot. K. Dromlewski

and 92 km from the border crossing in Hrebenne). Chełm is an impor-

tant transport centre; here runs an international transport route: Paris-

Berlin-Warsaw-Chełm-Kiev, joining Western Europe with Ukraine in

the shortest way. Being a frontier city, Chełm plays a role of the indus-

trial-trade-transit centre.

A large number of car parks are free of charge and can be found

very near the city centre, some part of which is excluded from the traf-

c, making a promenade (a little of Lwowska Street and Dr. Edward

Łuczkowski’s Square).

In the city there are a lot of historical places and tourist attrac-

tions. To visit them, we can start from the view terrace on the bell

tower, nearby the Basilica of the Birth of Virgin Mary (Góra Zamkowa).

The bell tower, from which a beautiful view over Chełm spreads out,

was built in 1878. The ground oor houses a Mausoleum of the Nazi

and Stalin’s terror victims. Three bells named Maria, Stanisław and

Julian are situated in the tower. The entrance to the tower (app.

45 m high) is worth paying attention to: more sensitive tourist should

avoid entering the terrace around noon, which is the time of Angelus

bell.

• View of Chełm

w Zosinie oraz 92 km od przejścia granicznego w Hrebennem). Chełm

jest ważnym węzłem komunikacyjnym, przebiega tędy międzynarodo-

wy szlak komunikacyjny: Paryż-Berlin-Warszawa-Chełm-Kijów, łączący

najkrótszą trasą Europę Zachodnią z Ukrainą. Jako miasto przygraniczne

Chełm pełni rolę centrum przemysłowo-usługowo-tranzytowego.

Duża liczba parkingów w Chełmie jest bezpłatna i znajduje się

w niedalekiej odległości od centrum miasta, którego część jest wyłą-

czona z ruchu drogowego, tworząc tzw. deptak (część ulicy Lwowskiej

i plac dr. Edwarda Łuczkowskiego).

W mieście jest dużo zabytków i atrakcji turystycznych. Ich zwie-

dzanie można rozpocząć od tarasu widokowego na dzwonnicy, obok

Bazyliki NNMP (Góra Zamkowa). Dzwonnica, z której rozciąga się wspa-

niały widok na cały Chełm, wybudowana została w 1878 r. Na parterze

budowli znajduje się Mauzoleum O ar Terroru Hitlerowskiego i Stali-

nowskiego. W dzwonnicy umieszczono trzy dzwony o imionach: Maria,

Stanisław i Julian. Wejście na wieżę (wys. ok. 45 m), jest płatne. Uwaga:

wrażliwi turyści powinni unikać wchodzenia na taras widokowy w oko-

licach godziny 12:00, kiedy biją dzwony na Anioł Pański.

• Na Górce Chełmskiej

• On Chełm Hill

fot. K. Dromlewski

SZLAK KREDĄ PISANY

Góra Zamkowa , w przeszłości zwana Górką Katedralną, Starościń-

ską, Górą Soborową. To centralny punkt miasta, mieszkańcom Chełma

znany jako „Górka”. Znajduje się tu: Bazylika pw. Narodzenia Najświęt-

szej Marii Panny, Brama Uściługska, pałac biskupów unickich, klasztor

Bazylianów, budynek Chełmskiego Prawosławnego Bractwa Bogaro-

dzicy oraz rozległy park.

Grodzisko „Wysoka Górka” to wzniesienie kryjące pozostałości

monumentalnego zamku księcia Daniela Romanowicza oraz, prawdo-

podobnie, ślady wczesnośredniowiecznego grodu Lędzian, związane-

go z Grodami Czerwieńskimi. Łagodne podejście pomiędzy kaszta-

nowcami prowadzi na wzniesienie, na szczycie którego, spod krzyża,

rozpościera się przepiękny widok na miasto. Widoczny na Wysokiej

Górce kopiec kryje pozostałości cerkiewki pw. św. Cyryla i Metodego

z drugiej połowy XIX w.

• Chełm – plac Łuczkowskiego

fot. K. Dromlewski

Bazylika pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny

wzniesiona została w latach 1735–1756, według projektu Pawła Fon-

tany. Bazylika jest miejscem kultu cudownego obrazu Matki Boskiej

Chełmskiej koronowanego w katedrze 15 września 1765 r. Kopia ob-

• Chełm – the Łuczkowskiego Square

Góra Zamkowa , formerly named Górka Katedralna, Starościńska,

Góra Soborowa. This is the central point of the city. The Chełm residents

call it just „Górka” (a small hill). The following places of interest can be

found here: The Basilica of the Birth of Virgin Mary, Uściługska Gate,

The Palace of Uniate Bishops, Basilian Monastery, a building of the

Chełm Mother of God’s Brotherhood Orthodox Church and a large park.

The Stronghold „Wysoka Górka” is a hill covering the rem-

nants of a monumental castle belonging to Earl Daniel of Galicia and,

probably, traces of the Lędzian stronghold, dating back to the early

Middle Ages and connected with Red Ruthenia. A mild climb amidst

chestnut trees is leading to the hill, on the top of which, from the cross,

there spreads a beautiful view over the city. The mound, seen on Wy-

soka Górka, has preserved the remnants of the Saints Cyril and Metho-

dius small Orthodox Church from the mid-19th century.

• Bazylika pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny

fot. Ł. Semeniuk

Basilica of the Birth of the Virgin Mary was erected in

the years 1735-1756 by Paweł Fontana’s project. The Basilica is a place

of worship of the miraculous painting of Our Lady of Chełm that was

crowned in the Cathedral on 15 September 1765. Its copy, found at

• Basilica of the Birth of the Blessed Virgin Mary

THE CHALK-WRITTEN ROUTE

SZLAK KREDĄ PISANY

razu znajdująca się obecnie w bazylice, wykonana przez chełmskiego

malarza Władysława Ukleję, została koronowana w 1946 r. przez bisku-

pa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego. Tytuł bazyliki mniejszej został

nadany w 1988 r. przez Jana Pawła II.

Budowla zachowała wiele pierwotnych walorów architekto-

nicznych: wzniesiona na planie krzyża łacińskiego, trójnawowa,

z transeptem i dwiema kwadratowymi wieżami od frontu. Od wscho-

du znajduje się zamknięte półkoliście prezbiterium z dwiema zakry-

stiami po bokach. Fasada główna trójdzielna, dwukondygnacyjna,

podzielona gzymsami. Przed częścią środkową fasady – czteroko-

lumnowy portyk z balustradą. W oknach znajdują się współczesne

witraże.

Wśród wyposażenia można obejrzeć dwa obrazy Francisz-

ka Smuglewicza „Ukrzyżowanie” i „Święty Onufry”, dwie barokowe

gury św. Wojciecha oraz św. Stanisława, srebrne antepedium późno-

barokowe ze sceną hołdu składanego Matce Boskiej Chełmskiej przez

króla Jana Kazimierza i rycerstwo polskie po bitwie pod Berestecz-

kiem w 1651 r.

• Chełm – dzwonnica

fot. K. Dromlewski

• Chełm – a belfry

• Bazylika pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny

fot. K. Dromlewski

present in the Basilica and painted by the Chełm artist Władysław

Ukleja, was crowned in 1946 by Stefan Wyszyński, the Bishop of Lublin

at that time. In 1988, John Paul II conferred a title of minor basilica on it.

The building has preserved many original architectural values:

erected on the plan of the Latin cross, three-aisle, with transept and

two square towers from the front. A closed semicircular presbytery

• Basilica of the Birth of the Blessed Virgin Mary

THE CHALK-WRITTEN ROUTE

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: