informator turystyczny.pdf

Informator

turystyczny

Wstęp

Spis treści

I. Wstęp .......................................................................

II. Zarys dziejów ............................................................

III. Góra Chełmska .........................................................

IV. Zielony Koszalin ........................................................

V. Staromiejska Trasa Turystyczna ...............................

VI. Kultura .....................................................................

1. Wydarzenia kulturalne .................................

2. Muzea i wystawy ..........................................

3. Działalność kulturalna ..................................

VII. Koszalin dla aktywnych ............................................

VIII. Na turystycznym szlaku ...........................................

Redakcja tekstu:

Katarzyna Rojek

Zdjęcia:

Marcin Karasiński

Opracowanie graﬁ czne i DTP:

Aleksandra Cyrny

Koszalin - widok z lotu ptaka

architektonicznych. Koszalin

to także miejsce znaczących

wydarzeń kulturalnych o ran-

dze międzynarodowej, a za-

razem ośrodek turystyki ak-

tywnej i różnorodnych form

rekreacji, którym sprzyjają

szczególnie tutejsze walory

przyrodnicze i pozytywna

moda na ekologię. Jest to

wreszcie miasto, w któ-

rym zawsze coś się dzieje

– gdzie każdy może cieszyć

się pełnią życia.

Koszalin jako cel tury-

stycznych wędrówek urzeka

historyczną atmosferą oraz

fascynującą współczesno-

ścią. Jest to bowiem miasto

zarówno wielu zabytków

gotyckich, jak i licznych no-

woczesnych rozwiązań

Wydano na zlecenie:

Urzędu Miejskiego w Koszalinie

ul. Rynek Staromiejski 6-7, 75-007 Koszalin

tel. (+48) 94 348 86 00, faks (+48) 94 348 86 25

www.koszalin.pl

Wydano na zlecenie:

Polskie Wydawnictwa Reklamowe

ul. Szosa Chełmińska 124, 87-100 Toruń

tel./faks (+48) 56 651 19 61

www.pwr.com.pl

Wydanie 1/2012

ISBN: 978-83-62826-10-0

Zarys dziejów

Wczesne średniowiecze

Po wielkiej wędrówce lu-

dów przybyły na Pomorze

pod koniec VI w. słowiańskie

plemiona Kaszubów, nazwa-

nych przez Rzymian (i póź-

niej Germanów) Wenedami,

a przez Polan – Pomorzana-

mi. Najstarsze ślady dominu-

jącego kaszubskiego grodu

plemiennego, który założono

w tym okresie, odkryli arche-

olodzy w Białogardzie; nieco

później powstało największe

w regionie grodzisko w Bu-

dzistowie (Stary Kołobrzeg).

W okolicach Koszalina taką

funkcję pełniło grodzisko

w Kretominie, datowane

na VIII-X w. W tym okresie

uaktywnił się kult pogański

na Górze Chełmskiej, zwa-

nej wówczas Holm (Cholm,

Golm). Właśnie z tym ośrod-

kiem należy wiązać początki

Koszalina jako osady służeb-

nej dla gontyny pogańskiej,

być może także targowej. Na-

zwa została zapisana po raz

pierwszy w 1214 r. jako „vil-

lam... Cossalitz... iuxta Cholin

in Cholebergensi territorio”

(wieś Koszalin opodal Góry

Chełmskiej w ziemi kołobrze-

skiej) w dokumencie nadania

dla norbertanów z Białobo-

ków koło Trzebiatowa.

Założenie miasta

Z czasów piastowskich

podbojów Pomorza Zachod-

niego nie zachowały się

żadne konkretne informa-

cje o przedlokacyjnej osa-

dzie. W okresie tworzenia się

państwa Gryﬁ tów leżała ona

na wschodnich rubieżach

kasztelanii kołobrzeskiej,

w księstwie kaszubskim,

z głównym ośrodkiem władzy

w Szczecinie. Z woli księcia

Barnima I ziemia kołobrzeska

wraz z Koszalinem znalazła

się w dominium biskupów

kamieńskich. Lokacji miasta

na surowym korzeniu, na pra-

wie lubeckim dokonał biskup

Herman von Gleichen aktem

Zarys dziejów

Odlew najstarszej pieczęci Koszalina z XIII w.

- zbiory Archiwum Państwowego w Szczecinie

Pradzieje

Około 11 000 lat temu

po ustąpieniu lodowca

skandynawskiego pojawili

się niedaleko dzisiejszego

Koszalina pierwsi ludzie

– koczownicza grupa łow-

ców reniferów. Ślady jej

pobytu odkryte zostały

w okolicach jeziora Lubia-

towskiego w postaci obo-

zowiska pod Kretominem

oraz krzemiennych groci-

ków trzonkowych do strzał

łuków na terenie Bonina

i Lubiatowa. Z kolei pod

Dzierżęcinem archeolo-

dzy znaleźli ślady pobytu

oraz narzędzia krzemienne

ludności z kręgu kultury

mezolitycznej (środkowej

epoki kamienia) datowane

na 8000 r. p.n.e. Dokład-

ne przebadanie stanowisk

archeologicznych w Dzier-

żęcinie przyniosło później

kolejne odkrycia, które po-

zwoliły potwierdzić także

osadnictwo w tym rejonie

pomiędzy 6000 a 4000 r.

p.n.e. Znaleziska narzędzi

z tego okresu pochodzą rów-

nież z innych rejonów obec-

nego miasta – z ul. Dworco-

wej, Góry Chełmskiej, Jamna

i Lubiatowa.

Przywilej lokacyjny Koszalina z 23 maja 1266 r.

- zbiory Archiwum Krajowego w Greifswaldzie

Zarys dziejów

z 23 maja 1266 r. Pierwszy-

mi zasadźcami, a zarazem

wójtami miasta Cussalin

zostali koloniści niemieccy

Marquard i Hartmann. Od

tego momentu miejscowa

ludność słowiańska była

spychana do roli służebnej,

a z czasem została całkowicie

zgermanizowana. Pomyśl-

ny rozwój miasta, liczącego

w okresach szczytowych aż

do XIX w. nieco ponad 3000

obywateli, zapewniały ko-

lejne nadania i przywileje

Herb Koszalina

Herb Koszlina przedstawia

na niebieskiej tarczy rycerza

w srebrnej zbroi, na białym

koniu, trzymającego w jednej

ręce czerwoną tarczę z białym

orłem piastowskim i propo-

rzec z gryfem pomor-

skim w drugiej. Wzo-

rowany na pieczęci

księcia Bogusława II

herb miasta został opra-

cowany pod względem

heraldycznym przez

Tadeusza Przypkow-

skiego z Jędrzejowa,

a zatwierdzony uchwa-

łą Rady Miejskiej z dnia

10 lutego 1959 r.

Makieta portu Koszalin XIV-XVII w. - Muzeum w Koszalinie

wojsk szwedzkich. Po 1701 r.

Koszalin znalazł się w Kró-

lestwie Prus. Przy wsparciu

króla Fryderyka Wilhelma

I miasto zostało odbudo-

wane po wielkim pożarze

z 1718 r., w którym spłonął

zamek; ocalały jedynie koś-

ciół i część domów. Podczas

wojen z Napoleonem przez

miasto dwukrotnie przema-

szerowała armia Małego Ka-

prala, w tym pierwszy pułk

piechoty księcia Antoniego

Pawła Sułkowskiego. Zna-

cząca dla rozwoju Koszalina

okazała się reforma pań-

stwa pruskiego w 1816 r.,

w wyniku której powołana

została Regierungsbezirk

Köslin (Rejencja Koszalińska)

w granicach zbliżonych do

województwa koszalińskie-

go z lat 1950-1977. Nastą-

pił wówczas znaczny rozwój

gospodarczy. Wzrosła także

liczba ludności, która w 1858 r.

przekroczyła 10 tys.; w 1939 r.

zaś Koszalin liczył 33,5 tys.

mieszkańców. W XIX w. Ko-

szalin zasłynął z fabryki wę-

dzonych łososi i półgęsków,

Fragment najstarszej mapy

Pomorza Zachodniego

wg Artopeusa z Koszalina z 1544 r.

- Muzeum w Koszalinie

Za czasów pruskich

Bezpotomna śmierć

księcia Bogusława XIV,

ostatniego Gryﬁ ty w 1637 r.

sprawiła, że zaczęto realizo-

wać warunki traktatu sukce-

syjnego zawartego z Bran-

denburgią, w wyniku którego

Hohenzollernowie stali się

władcami Pomorza Zachod-

niego, a do swojej tytulatury

dodali „książę (...) Pomorza,

Kaszub, Wendów”. Decyzje te

zapisano w traktacie wesf al-

skim, który kończył wyniszcza-

jącą Pomorze i Koszalin wojnę

trzydziestoletnią, lecz zostały

zrealizowane dopiero w 1653 r.,

po ustąpieniu z Koszalina

handlowo-gospodarcze,

w tym prawo organizacji

jarmarków, bicia własnej

monety, a nawet prawo do

handlu morskiego. Kosza-

lin dzięki własnemu portowi

na Jamnie został członkiem

Hanzy. Po reformacji i sekula-

ryzacji dominium biskupiego

w Koszalinie powstał rene-

sansowy zamek książęcy, na

którym rezydowali kolejno

książęta z dynasi i Gryﬁ tów

– budowniczy zamku Jan Fry-

deryk, Kazimierz, Franciszek

i jako ostatni jego syn Ulryk.

Koszalin po wielkim pożarze w 1718 r.

Obraz olejny z XIX w. - Muzeum w Koszalinie

Zarys dziejów

Koszalińskimi Ptaka-

mi, który znajduje

się pomiędzy ron-

dem Kardynała Igna-

cego Jeża i gmachem

Politechniki Kosza-

lińskiej. Na sztucznie

usypane wzniesienie

dumnie wjeżdżają na

stylizowanych lawe-

tach dział prosto do

nieba ptaki, dzidy

i karabiny symbolizu-

jące walkę Polaków.

Niżej ustawione płu-

gi oraz inne części

maszyn rolniczych

nawiązują do powo-

jennego osadnictwa.

Kilka pojedynczych

słoneczników i słońc

kojarzy się z radością

życia. Rozciągająca

się na długości 80 m,

najbardziej rozległa

rzeźba przestrzenna

Władysława Hasiora

odsłonięta została

w 1982 r. Artysta osobiście

pracował na dziełem przez

dwa lata; przydatne ele-

Tłoki pieczętne Koszalina

z godłem św. Jana

Chrzciciela, XIX w.

- Muzeum w Koszalinie

a przed pierwszą wojną

światową – z produkcji części

samolotowych LVG, ﬁ lii za-

kładów lotniczych z Hambur-

ga. Największym przed drugą

wojną światową zakładem

była nowoczesna fabryka pa-

pieru, która zatrudniała tysiąc

osób; została ona spalona po

wywiezieniu maszyn przez

Rosjan w 1945 r.

spalone prawdopodobnie

na potrzeby filmowców

dokumentujących „zacię-

te walki o wyzwolenie”.

Postanowieniami trakta-

tu jałtańskiego Pomorze

Zachodnie wraz z Kosza-

linem wróciło w granice

Polski. Pierwsze polskie

ekipy w mieście tworzyli

pocztowcy z Bydgoszczy

(24 marca 1945 r.) i mi-

licjanci, a pierwsza gru-

pa osadników cywilnych,

skierowana przez punkt

repatriacyjny w Gnieźnie,

dojechała do miasta ko-

leją 9-10 maja. W 1950 r.

utworzono województwo

koszalińskie, które zostało

zlikwidowane w 1999 r.

Wizytówką miasta jest

pomnik „Tym, co walczyli

o polskość i wolność Pomo-

rza”, nazywany popularnie

Pomnik Martyrologii Narodu

Polskiego

menty najczęściej wyszuki-

wał na złomowiskach, póź-

niej sam spawał.

Pomnik „Tym, co walczyli o polskość i wolność Pomorza”- W. Hasior

W granicach Polski

Koszalin został 4 mar-

ca 1945 r. zdobyty bez

cięższych walk (Niemcy

rozkaz totalnej ewaku-

acji wydali już 1 marca)

przez oddziały 3. Korpusu

Pancernego Gwardii gen.

Aleksego Panfiłowa i pod-

oddziały 310. Dywizji Pie-

choty. Nastąpiły wówczas

grabieże i podpalenia,

a domy w rynku zostały

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: