ROZRACHUNKI
W toku prowadzenia działalności gospodarczej w jednostce powstają różne należności i zobowiązania.
Ogół należności i zobowiązań wraz z ich regulacją nazywa się rozrachunkami.
Rozrachunki charakteryzują się następującymi cechami:
- osoby dłużnika i wierzyciela są ściśle określone,
- suma będąca przedmiotem rozrachunków jest akceptowana przez obie strony,
- czas zapłaty jest ściśle określony.
Należności i zobowiązania (rozrachunki) powstają w jednostce gospodarczej nie tylko w stosunku do kontrahentów, ale także w relacji do innych jednostek oraz własnych pracowników. Dlatego ogół rozrachunków dzieli się na grupy rodzajowe, jednorodne ze względu na kryterium podmiotowe. Stosując to kryterium, wyróżnia się następujące grupy rodzajowe rozrachunków:
- rozrachunki publicznoprawne,
- rozrachunki z dostawcami i odbiorcami,
- rozrachunki z pracownikami,
- pozostałe rozrachunki.
Konta rozrachunków mają charakter aktywno-pasywny: należności są bowiem składnikiem aktywów, natomiast zobowiązania – składnikiem pasywów.
Po stronie debet tych kont księguje się powstanie należności oraz spłatę i zmniejszenie zobowiązań.
Z kolei po stronie kredyt kont rozrachunków ujmuje się powstanie zobowiązań oraz spłatę i zmniejszenie należności.
Konta rozrachunków mogą wykazywać dwa salda: debetowe i kredytowe. Saldo debetowe oznacza stan należności, natomiast saldo kredytowe – stan zobowiązań.
Rozrachunki publiczno-prawne
Każda jednostka gospodarcza podejmując określoną działalność bierze na siebie obowiązek rozliczania się z budżetem państwa oraz z innymi jednostkami z tytułu osiąganych efektów oraz angażowanych zasobów materialnych i ludzkich. Dlatego też jednostki dokonują rozrachunków z następującymi jednostkami:
a) z urzędami skarbowymi oraz urzędami administracji terenowej – z tytułu podatków: podatku dochodowego, podatku VAT, podatków obciążających koszty działalności,
b) z urzędami celnymi - z tytułu obciążeń publicznoprawnych,
c) z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych – z tytułu składek ubezpieczeniowych i odpisów na fundusze specjalne,
d) z zakładami ubezpieczeniowymi – z tytułu składek za ewidencję ubezpieczenia,
e) z innych tytułów, które wynikają z przepisów o zobowiązaniach podatkowych i zrównanych z nimi płatnościach.
Rozrachunki (należności i zobowiązania) z tytułu podatków, ceł, opłat, składek ubezpieczeniowych i innych tytułów wynikających z przepisów o zobowiązaniach podatkowych i zrównanych z nimi płatnościach są określane mianem rozrachunków publicznoprawnych.
Organizacja ewidencji rozrachunków publiczno prawnych może być różna.
W małych jednostkach gospodarczych najczęściej stosuje się jedno konto syntetyczne „Rozrachunki publicznoprawne” i prowadzi dwuszczeblową ewidencję analityczną. Pierwszy szczebel analityki dotyczy poszczególnych instytucji, natomiast drugi – różnych tytułów rozrachunków.
W większych jednostkach gospodarczych do ewidencji rozrachunków publiczno-prawnych stosuje się zazwyczaj trzy konta syntetyczne:
- „Rozrachunki z tytułu VAT,
- „Rozrachunki z ZUS”,
- „Inne rozrachunki publicznoprawne”.
Rozrachunki z tytułu VAT
Konto „Rozrachunki z tytułu VAT” jest prowadzone w tych jednostkach gospodarczych, które są objęte podatkiem od towarów i usług.
Podatek VAT jest podatkiem wielofazowym, pobieranym w każdej fazie obrotu, i są nim obciążone poszczególne fazy produkcji i dystrybucji.
Prowadzona na koncie syntetycznym „Rozrachunki z tytułu VAT” ewidencja podatku od towarów i usług obejmuje:
- podatek VAT naliczony przy zakupie,
- podatek VAT należny ze sprzedaży,
- rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT,
- korekty naliczonego podatku VAT.
Na koncie tym:
- po stronie debet ujmuje się kwoty podatku naliczonego przy zakupach (VAT naliczony),
- po stronie kredyt – kwoty podatku należnego od dokonanej sprzedaży (VAT należny).
ZAKUP
SPRZEDAŻ
VAT naliczony
VAT należny
Saldo konta „Rozrachunki z tytułu VAT” może być debetowe lub kredytowe.
Saldo debetowe oznacza należność od urzędu skarbowego z tytułu VAT, która jest odliczana od przyszłych zobowiązań (lub podlega zwrotowi).
Saldo kredytowe oznacza zobowiązanie wobec urzędu skarbowego z tytułu VAT.
Treść operacji:
1. Faktura VAT otrzymana od dostawcy za zakupione i przyjęte materiały (zwolnione z VAT).
2. Faktura VAT wystawiona dla odbiorcy za sprzedane wyroby (zwolnione z VAT).
1.1. Faktura VAT za zakupione i przyjęte materiały (kwota brutto):
a) wartość zakupu netto (bez podatku),
b) podatek naliczony.
2.1. Faktura VAT za sprzedane wyroby (kwota sprzedaży brutto):
a) wartość sprzedaży netto,
b) podatek należny.
Rozrachunki z ZUS
Konto „Rozrachunki z ZUS” jest prowadzone w celu ujęcia rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Wyodrębnienie tego konta jest wskazane ze względu na konieczność zapewnienia możliwości kontroli stanu rozrachunku z ZUS-em.
Ewidencja „Rozrachunków ZUS” obejmuje w szczególności:
a) rozrachunki z tytułu składek ubezpieczeniowych płaconych przez pracodawcę, tj. składek na:
- ubezpieczenia emerytalne,
- ubezpieczenia rentowe,
- ubezpieczenia wypadkowe,
b) rozrachunki z tytułu składek ubezpieczeniowych płaconych przez pracowników, tj. składek na:
- ubezpieczenia chorobowe,
- ubezpieczenia zdrowotne,
c) rozrachunki z tytułu odpisów na fundusze specjalne:
- Fundusz Pracy,
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Rozrachunki z ZUS obejmują z jednej strony ustalenie i zwiększenie kwoty zobowiązania jednostki gospodarczej wobec ZUS-u, które ewidencjonuje się po stronie kredyt konta.
Z drugiej strony rozrachunki z ZUS dotyczą uregulowania i zmniejszenia zobowiązań wobec ZUS-u, co księguje się po stronie debet konta.
Konto „Rozrachunki z ZUS” wykazuje zazwyczaj saldo kredytowe, które oznacza stan zobowiązań jednostki wobec ZUS-u.
1. Pk – naliczone składki z tytułu ubezpieczenia społecznego (emerytalne, rentowe i wypadkowe) finansowane przez pracodawcę oraz na fundusz pracy i FGŚP, obciążające koszty działalności.
2. Lista płac – składki ubezpieczenia społecznego (emerytalne, rentowe i chorobowe) oraz zdrowotnego finansowane przez pracownika.
3. Lista zasiłków – wypłata zasiłków z listy ZUS.
4. WB – spłata zobowiązania wobec ZUS z tytułu składek (w kwocie nadwyżki naliczonych składek nad wypłaconymi zasiłkami).
Rozrachunki z pozostałych tytułów publicznoprawnych
Rozrachunki z pozostałych tytułów publicznoprawnych, poza podatkiem VAT i rozrachunkami z ZUS-em, są ewidencjonowane na koncie syntetycznym „Inne rozrachunki publicznoprawne”.
W szczególności na koncie tym księguje się należności oraz zobowiązania z następujących tytułów:
- podatku dochodowego od osób fizycznych,
- podatku dochodowego od osób prawnych,
- podatku akcyzowego,
- podatku od nieruchomości,
- podatku od środków transportowych,
- opłat transportowych,
- składek ubezpieczeń majątkowych i osobowych.
Po stronie kredytowej konta „Inne rozrachunki publicznoprawne” ujmuje się zobowiązania z różnych tytułów publicznoprawnych oraz zmniejszenie należności z tych tytułów.
Z kolei po stronie debetowej księguje się uregulowanie i zmniejszenie zobowiązań z innych tytułów publicznoprawnych oraz powstanie należności z tych tytułów.
Konto to może wykazywać zarówno saldo debetowe, wyrażające należności z innych tytułów publicznoprawnych, jak i saldo kredytowe, ukazujące stan zobowiązań z innych tytułów publicznoprawnych.
Ewidencja analityczna prowadzona do konta „Inne rozrachunki publicznoprawne” dotyczy poszczególnych tytułów tych rozrachunków oraz jednostek, z których rozrachunki te są dokonywane.
1. Naliczenie podatku akcyzowego i cła przy odprawie celnej.
2. Zarachowanie potrąconej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
3. Zarachowanie podatku od nieruchomości, podatku od środków transportu i składek PFRON (Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych).
4. Zarachowanie podatku dochodowego od osób prawnych.
5. Przelew do urzędu celnego uprzednio naliczonego podatku akcyzowego i cła.
...
MegaCoNz2014