mikroekspresje_twarzy.pdf

Ustka,28.12.2008 –02.01.2009

Bodźcepodprogowe w komunikacji interpersonalnej –

jak wysyłamy iodczytujemy mikroekspresje twarzy

Dorota Badowska

StudenckieKołoNaukoweNeurobiologii

Zdolnośćrozpoznawaniatwarzyjestniezwykleważna umiej ֒ etnościa wży

ciu społecznym: umożliwia wzajemna identyﬁkacj ֒ e i służy jako podstawowe

narz ֒ edziewkomunikacjiinterpersonalnejnietylkouludzi,alerównieżinnych

gatunków, np. owiec czy makaków. Percepcja twarzy jest procesem bardzo

złożonym, przebiegajacym zarówno na poziomie świadomym jak i nieświa

domym. Jej przebieg można podzielić na kilka etapów:

1. Detekcja twarzy – „ten bodziec jest twarza”. Detektor twarzy u ludzi

jestniezwykleczuły,cosprawia,żeczasemdostrzegamytwarzenp.we

wzorze na dywanie czy w kształcie chmury.

2. Rozpoznanie wyrazu twarzy – bardzo ważny etap umożliwiajacy nam

stwierdzenie, czy oznacza ona dla nas zagrożenie (czy nie wyraża np.

strachu lub wrogości)

3. Określenie, czy jest to twarz znajoma czy nieznajoma?

4. Kategoryzacja– czy to twarzkolegiz wydziałuczy aktora z telewizji?

5. Identyﬁkacja osoby – kto to jest? Jakie wspomnienia wiaża si ֒ e z ta

osoba?

6. Pełne rozpoznanie – przywołanie imienia osoby

Istotnym pytaniem jest czy w twarzy rozpoznajemy komponenty (szcze

góły) czy konﬁguracje (całokształt)? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi.

Prawdopodobnie przetwarzanie jednych i drugich odbywa si ֒ e równolegle

i jest wzajemnym dopełnieniem.

Wbadaniachnamakakachwykazanoistnieniewkorzeskroniowejmózgu

grup neuronów aktywnych wyłacznie podczas obserwacji twarzy, co wi ֒ ecej

wyłacznie twarzy widzianych od frontu, z proﬁlu lub głowy widzianej od

dołu, z góry czy od tyłu. Reakcja jeszcze innych neuronów jest specyﬁczna

dla widoku konkretnego osobnika albo ekspresji. Obszary mózgu, w któ

rych zlokalizowany jest ten procesor twarzy to kora skroniowa (orientacja

przestrzennairozpoznaniebodźca),zakr ֒ etwrzecionowaty(rozpoznanierasy

i tożsamości), ciało migdałowate (uznanie twarzy za znajoma, reagowanie

emocjonalne) i wyspa (odczuwanie i rozpoznanie wstr ֒ etu).

Przetwarzanie informacji o twarzy przebiega podobnie jak w przypadku

innych bodźców. Sygnał z siatkówki dociera do wzgórza, nast ֒ epnie przez

ciało kolankowate boczne dociera do kory wzrokowej V1 płata potylicz

nego. W korze V1 szlak si ֒ e rozwidla na dwie drogi. Droga brzuszna (tzw.

droga „co?”) w płacie skroniowym umożliwia nam określenie kolejno gł ֒ ebi,

kształtu,koloruiwygladucałegobodźca.Dzi ֒ ekidrodzegrzbietowejwpłacie

ciemieniowym (drodze „gdzie?”) określamy lokalizacj ֒ e bodźca. Płat cie

mieniowy otrzymuje informacje nie tylko z kory V1, ale też ze wzgórków

czworaczych wzgórza. Istnienie tej alternatywnej drogi tłumaczy zjawisko

ślepowidzenia (ang. blindsight ): po zniszczeniu kory V1 niewidomi pacjenci

sa w stanie określić, gdzie jest bodziec, choć go nie widza.

IISylwestroweWarsztatyNaukowe

Systemyprocesowaniatwarzymożnapodzielićrównieżnasystempodsta

wowy,umożliwiajacyokreśleniewygladutwarzy,oraznasystemrozszerzony,

dzi ֒ eki któremu identyﬁkujemy twarz, skupiamy na niej uwag ֒ e i reagujemy

emocjonalnie. Zaburzenie działania pierwszego systemu objawia si ֒ e prozo

pagnozja – choroba polegajaca na nierozpoznawaniu twarzy. Uszkodzenie

systemurozszerzonegomoże skutkowaćagnozja prozopoafektywna – nieroz

poznawaniem emocji na twarzach.

Za rozpoznawanie eks

presjiodpowiadawielestruk

tur.Niektóre,jakkoraoczo

dołowoczołowaitylnacz ֒ eść

lewej półkuli, sa aktywne

niezależnie od rodzaju pre

zentowanychekspresji. Inne

sa specyﬁczne dla określo

nych emocji. Istotna rol ֒ e

pełniciałomigdałowateod

powiadajace za rozpozna

wanie strachu i złości. Co

ciekawe, wysyła hamujace

projekcje do zakr ֒ etu wrze

cionowatego, który odpo

wiada za określenie cech

wygladuiidentyﬁkacj ֒ e twa

rzy. Może być to potencjal

nie wytłumaczeniem, dla

czegoniektóreoﬁarygwałtunie sa w staniepodaćpolicjitakpodstawowych

danych jak rasa czy kolor włosów napastnika. W stresie ciało migdałowate

jest bardzo aktywne. Możliwe, że nadmiernie hamuje wtedy zakr ֒ et wrzecio

nowaty, utrudniajac procesowanie twarzy. Za percepcj ֒ e gniewu odpowiada

zakr ֒ et obr ֒ eczy i obszar rdzeniowy pnia mózgu, natomiast wstr ֒ et rozpozna

jemy dzi ֒ eki aktywności jader podstawy, wyspy oraz skorupy. Wyspa jest

struktura zwiazana z ze zmysłem smaku i powonienia. Łaczy zatem od

bieranie sygnałów obrzydzenia od innych ludzi z afektywna ocena danego

pożywienia lub zapachu.

Szczególnymrodzajemekspresjisa mikroekspresje,czylipodprogowewy

razy emocji – zbyt krótkotrwałe, by nasz rozmówca odebrał je świadomie.

Pojawiaja si ֒ e na naszych twarzach w sposób niekontrolowany i odzwier

ciedlaja nasze prawdziwe emocje, cz ֒ esto te, których nie chcemy ujawnić.

Zjawisko zostało odkryte przez amerykańskiego badacza, Paula Eckmana.

Analizował on nagranie video rozmowy lekarza i pacjentki, która usiłowała

ukryć swój zamiar popełnienia samobójstwa. W zwolnionym tempie wi

doczne były krótkotrwałe wyrazy smutku na jej twarzy, które maskowała

uśmiechem. To odkrycie stało si ֒ e poczatkiem całej serii badań dotyczacych

komunikacji podprogowej.

Wyst ֒ epowanie mikroekspresji tłumaczy si ֒ e istnieniem dwóch systemów

kontroli mi ֒ eśni. Pierwszy, tzw. układ piramidowy, umożliwia świadome ste

Rysunek 1: Kora ruchowa umożliwia świa

doma kontrol ֒ e mimiki i ekspresj ֒ e uśmiechu

pozowanego (z lewej). Uśmiech spontaniczny

jest za to efektem działania ośrodków pod

korowych, dzi ֒ eki czemu może być prezento

wanyautomatycznie,bezudziałuświadomości

(z prawej).

Ustka,28.12.2008 –02.01.2009

rowanie ruchami – informacje do mi ֒ eśni biegna niemal bezpośrednio z kory

motorycznej. Drugi układ, tzw. pozapiramidowy, odpowiada m.in. za nie

świadome wykonywanie ruchów, ponieważ ma swój poczatek w strukturach

podkorowych. Duże znaczenie ma układ limbiczny, co oznacza, że emocje

maja silny wpływ na wyraz naszej twarzy (ryc. 1). Istnieja mi ֒ eśnie, które

nie sa kontrolowane przez układ piramidowy, jednak moga być pobudzane

przezukładpozapiramidowynp.mi ֒ esieńmarszczacybrwimożebyćświado

mie uruchamiany przez jedynie 15% populacji.

Ciekawym przykładem jest uśmiech. Wyróżniamy uśmiech spontaniczny

(tzw. uśmiech Duchenne’a) orazpozowanyjak do zdj ֒ ecia (uśmiech paname

rykański). Jak je rozróżniamy?Badania dowiodły, że uśmiech spontaniczny,

w odróżnieniu od panamerykańskiego,oprócz ust angażuje również oczy.

Mikroekspresje sa odczytywane przez nas nieświadomie dzi ֒ eki syste

mowiszybkiegoreagowaniaemocjonalnegoangażujacegociałomigdałowate.

Wykazano, że można skutecznie symulować wpływ mikroekspresji w la

boratorium. Podprogowa prezentacja zdj ֒ eć ekspresji gniewu, strachu czy

obrzydzeniapodczasnagraniavideoistotniewpływanato,jakosobybadane

oceniaja wypowiedzi aktorów w ﬁlmie. Daje to podstawy do prowadzenia

dalszych badań nad odbieraniem mikroekspresji zarówno na poziomie psy

chologicznymjak i neuropsychologicznym.

Dla zainteresowanych– nagrania mikroekspresji w zwolnionym tempie:

http://www.youtube.com/watch?v=EXm6YbXxSYk

http://www.youtube.com/watch?v=BPmsH7-OY4s

Literatura

[Grabowska, 1997] Grabowska (1997). Mózgazachowanie . PWN.

[Ohme, 2003a] Ohme, R. K. (2003a). Podprogowe informacje mimiczne.

[Ohme, 2003b] Ohme, R. K. (2003b). Tajemnice mikroekspresji. In Auto-

matyzmy w regulacji psychicznej: nowe perspektywy , pages 97–108. R. K.

Ohme and M. Jarymowicz.

[Ohme, 2006] Ohme, R. K. (Kwiecień 2006). Czy te oczy moga kłamać? In

Polityka .

[www, nd] www (n.d.). http://thebrain.mcgill.ca.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: