popper.odt

Zadanie logiki odkrycia naukowego

dokonanie logicznej analizy, procedury badawczej (badacz formułuje, konstruuje zdania, hipotezy, systemy teorii) i zbadanie metod nauk empirycznych

wnioskowanie indukcyjne

prowadzi od zdań jednostkowych (szczegółowych) tj. sprawozdania z eksperymentu, do zdań uniwersalnych, jak hipotezy lub teorie

problem indukcji

•                     kiedy wnioskowanie indukcyjne jest uprawnione (widzieliśmy białe łabędzie =?= wszystkie łabędzie są białe) – niezależnie od ilości zdań jednostkowych, zdanie uniwersalne może być fałszywe (Franek jest G, Tomek jest G, to wszyscy faceci są G)

•                     od szczegółu do ogółu

•                     prawdziwość zdań jednostkowych pochodzi z doświadczenia (Franek jest G)

•                     prawdziwość zdań uniwersalnych pochodzi ze zdań jednostkowych (wszyscy faceci są G), na podstawie indukcji (wnioskowania – uogólnienia cechy/opisu na wszystkie osoby o innych cechach, tych samych cechach). Jednak taki sposób może prowadzić, zamiast do prawdziwości zdania, do jego fałszu. (prawdziwość zdania uniw. jest spr. na podstawie rozłożenia go na zdania jednostkowe)

czy wnioskowanie indukcyjne jest logicznie prawomocne

•                     zasada indukcji – byłaby zdaniem pozwalającym nadać wnioskowaniom indukcyjnym postać poprawną z logicznego punktu widzenia (Reichenbach)

▪                     nie może być prawdą czysto logiczną, jak tautologia i zdanie analityczne

▪                     musi być zdaniem syntetycznym – zdaniem, którego negacja jest logicznie możliwa (negacja nie jest wewnętrznie sprzeczna)

▪                     musi być sama w sobie zdaniem uniwersalnym (Hume) – próba założenia takiej zasady prowadzi do "regressus ad infinitum" (błędnego koła) → żeby uzasadnić to zdanie musimy się powołać do wnioskowania indukcyjnego, a żeby uprawomocnić wnioski trzeba by założyć zasadę indukcji wyższego rzędu... itd. (traktując zasadę jako zdanie, prawdziwość jego musielibyśmy znać z doświadczenia)

▪                     zasada indukcji → „zasada przyczynowości powszechnej” → „ważna a priori” - z założenia, czyli niezależnie od doświadczenia, przed doświadczeniem, intuicyjnie (dawniej wnioskowanie z przyczyn o skutkach)

▪                     wg Poppera nie do rozwiązania są

◦                     problemy związane z logiką indukcyjną

◦                     oraz problemy dotyczące osiągnięcia pewnego stopnia rzetelności lub prawdopodobieństwa zdań pochodzących z indukcji

▪                     wg Reichenbacha – zasada indukcji to narzędzie rozstrzygające prawdziwość, rozstrzyga o prawdopodobieństwie. Nauka nie może dotrzeć do prawdy czy fałszu, ale może jedynie osiągnąć pewne ciągłe stopnie prawdopodobieństwa
Popper powyższe twierdzenie odrzuca jako prowadzącą do regressus ad infinitium albo do doktryny aprioryzmu

Teoria Poppera dot. logiki indukcyjnej

•                     dedukcynizm – scharakteryzować ją można jako teorię dedukcyjnej metody sprawdzania, lub jako pogląd, iż hipotezę sprawdzić można jedynie empirycznie i to wyłącznie po jej sformułowaniu (przeciwna do indukcynizmu)

•                     psychologia empiryczna pyta o fakty, logiczna wiedza naukowa pyta jedynie o prawdziwość czy ważność (Kantowskie quid facti =/= quid juris)

•                     logiczna analiza pyta o:

▪                     czy twierdzenie można uzasadnić?

▪                     jeśli tak to w jaki sposób

▪                     czy jest ono sprawdzalne

▪                     czy jest logicznie zależne od pewnych innych twierdzeń?

▪                     albo może stoi z nimi w sprzeczności?

•                     żeby twierdzenie poddać tego rodzaju badaniu logicznemu, trzeba je najpierw znać

dedukcyjne sprawdzanie teorii

•                     -

•                    

•                     cele ostatniego rodzaju testów jest stwierdzenie, w jakiej mierze nowe konsekwencje sprawdzanej teorii sprostać mogą wymaganiom praktyki. Procedura sprawdzania ma char. dedukcyjny. Z tej teorii dedukuje się pewne zdania jednostkowe (przewidywania) za pomocą innych wcześniej przyjętych zdań. Wybiera się zdania sprzeczne z teorią. Porównuje się pozostałe zdania z wynikami praktyki. Jeżeli jednostkowe wnioski są możliwe do przyjęcia (są zweryfikowane), teoria jest do przyjęcia. Jeśli wnioski są niemożliwe do przyjęcia (sfalsifikowane) teorię odrzucamy. ///poparcie dla teorii jest tylko czasowe, gdyż każda późniejsza decyzja negatywna może ją obalić

Problem Demarkacji

- problem znalezienia kryterium , pozwalającego na odróżnienie pomiędzy naukami empirycznymi a logicznymi

•                     Popper odrzuca metodę indukcji, gdyż nie dostarcza ona dogodnego wyróżnika wskazującego na empiryczny, nie-metafizyczny charakter systemu teoretycznego (nie dostarcza dogodnego „kryterium demarkacji”)

•                     co za tym idzie odrzuca próby rozwiązania problemu demarkacji typu: pojęć wyprowadzanych (zdania logiczne redukowalne do) z doświadczeń zmysłowych, czy redukowalność do elementarnych zdań doświadczeniowych

•                     wg Poppera istnieje tylko jedna droga racjonalnej argumentacji.

•                     Polega na badaniu konsekwencji logicznych i ukazaniu ich płodności – zdolności do rozjaśniania problematyki epistemologicznej

doświadczenie jako metoda

•                     nauka empiryczna ma reprezentować tylko jeden świat: „świat rzeczywisty”, lub „świat naszego doświadczenia”.

•                     Warunki empirycznego systemu teoretycznego:

•                     syntetyczny – aby mógł reprezentować niesprzeczny, możliwy świat

•                     musi spełniać kryterium demarkacji – nie może być metafizyczny, ale musi reprezentować świat możliwego doświadczenia

•                     musi być systemem w pewien sposób wyróżnionym spośród innych jako system reprezentujący nasz świat doświadczenia

•                     system ten wyróżnia fakt, iż poddany został sprawdzaniu i z prób tych wyszedł zwycięsko (stosując metodę dedukcyjną)

•                     naukę empiryczną charakteryzuje (nie tylko forma logiczna ale też) metoda dystynktywna – pozwalająca wyróżnić pewien teoretyczny system spośród innych

•                     obserwacja – spostrzeganie otaczających zjawisk (zobaczenie jakiegoś przedmiotu, ruch gwiazdozbioru) celowe spostrzeżenie w określonym czasie, w określonym terminie. Musi być zaplanowane, mieć określony cel. jest systematyczna, zaplanowane.

•                     Eksperyment – obserwacja, w celu potwierdzenia, obalenia tezy. Jest ingerowana. Organizowanie, planowanie warunków, przystosowanie ich. (np. obserwowanie więźniów i strażników) eksperyment Zimbardo i Milgrama (w wolnym czasie obejrzeć - eksperyment)

•                     analiza – rozkład na czynniki

•                     synteza – łączenie tych czynników w jedną całość
(zdolności analityczne i syntetyczne)

•                     teoria – usystematyzowany zespół, zbiór twierdzeń określających rzeczywistość

•                     teza – twierdzenie (do sprawdzenia)

•                     hipoteza – ma bardziej przypuszczający charakter

•                     empiria /empiryzm – oparte na doświadczeniu, poznaniu zmysłowym

•                     zdanie jednostkowe – dot. konkretnych przedmiotów

•                     uniwersalne – dot. wszystkich przedmiotów danego rodzaju,
może być fałszywe gdyż nie jest zdaniem tautologicznym
wszystkie teorie są teoriami(?)

•                     problem indukcyjny – teoria naukowa (np. grawitacji) jest prawdziwa, musimy ją sprawdzić, jest oparta na doświadczeniu. Ale Popper zwraca uwagę, że informację o doświadczeniu może dostarczyć tylko zdanie jednostkowe, nie uniwersalne. Liczba doświadczeń jest liczbą skończoną, zaś teoria dotyczy wszystkich zaistniałych i możliwych do zaistnienia przypadków. (np. indyk myślał o niedzieli...)

Głównym problemem jest

•                     demarkacja (przeprowadzenie linii demarkacyjnej między tym co naukowym i nienaukowym),

•                     dedukcja,

•                     indukcja,

uznaje falsyfikowalność – wykazanie fałszywości zdania

weryfikacja – potwierdzenie prawdziwości

odrzuca indukcję – trzeba by przeszukać cały wszechświat by potwierdzić prawdziwość zdania, a jest to nie możliwe.

Nie można potwierdzić prawdziwości zdania uniwersalnego na podstawie zdań jednostkowych (które nie obejmują wszystkich przypadków)

np. 1 – bóg stworzył świat w 6 dni – nie jest zdaniem naukowym, bo nie możemy potwierdzić, sprawdzić prawdziwości

np. 2 – woda wrze w 100 stopniach Celsjusza – tak, zdanie naukowe, bo można zweryfikować, sprawdzić jego prawdziwość (woda w górach gotuje się w niższej temperaturze, z powodu niższego ciśnienia)

np. 3 – świat jest moim snem -

np. gdy czarny kot przebiegnie drogę,

wiele argumentów potwierdzających można znaleźć (białe łabędzie)

kryterium demarkacji jest potencjalny falsyfikator

różnica między twierdzeniem naukowym a nie naukowym (metafizycznym) polega na tym, że tego drugiego nie da się sfalsyfikować.

żeby zdanie, twierdzenie, teoria było naukowe musi istnieć możliwość falsyfikacji go, musi istnieć możliwość obalenia go

„jutro będzie padać albo nie będzie padać” - zdanie tautologiczne, prawdziwe, nie da się sfalsyfikować, jest zdaniem prawdziwym, bo na pewno mówi prawdę. Nie jest naukowe

(zdania pokroju „w moim pokoju są 4 czerwone kulki” - nie są naukowe, bo są po prostu trywialnie potwierdzone, zweryfikowane) – interesujące problemy nie poddają się indukcji przez wyliczenie

naukowe jest to co interesujące

teorie, które już zostały sfalsyfikowane, i uznane za nie prawdziwe – nadal pozostają naukowymi

teoria naukowa może być prawdziwa, ale to nie znaczy że możemy ją udowodnić, możemy nie mieć kryterium, przy pomocy, którego możemy stwierdzić że teoria jest prawdziwa (np. teoria o ufoludkach; teoria o alpiniście, który we mgle nie widzi czy już wszedł na szczyt, czy jednak nie. Może uznać że jest na szczycie, ale nie ma definitywnego kryterium, że jest na szczycie)

teoria naukowa może być nieprawdziwa, fałszywa, gdyż została obalona

skolaborowana – częściowo potwierdzona

to co decyduje o naukowości naszych tez, zdań, teorii to możliwość obalenia

logiczna postać nauki ma postać dedukcji nie indukcji. Możemy formułować teorie a później sprawdzać je krytycznie.

4 stanowiska epistemologiczne:

•                     absolutyzm – bezwzględne, nie zależy od niczego (istnieją powszechne zasady sprawiedliwości nie zależą od kręgu cywil. itp.) ↨

•                     relatywizm – prawdziwość się względna od czegoś (kręgu cywilizacyjnego, czasu, sytuacji historycznej, kręgu kulturowego)

•                     subiektywizm – zakłada, że dana cecha (prawdziwość, sprawiedliwość, dobro) zależy od subiektu (podmiotu),  ↨

•                     obiektywizm – nie zależy od podmiotu

można mówić np. o relatywnym subiektywizmie itp.

Popper należy do absolutnego (nie zależy od niczego, prawdziwość być może ale nie musi) obiektywizmu