Strategia Rozwoju
Zielonogórskich Fabryk Mebli ZEFAM S.A.
na lata 1998-2002
Spis treści:
1. Analiza przemysłu meblarskiego w latach 90-tych
1.1. Rys historyczny
1.2. Produkcja
1.3. Sprzedaż
1.4. Zużycie
2. Prognoza dla przemysłu meblarskiego na lata 1998-2002
2.1. Popyt na meble i produkcja
2.2. Zabezpieczenie surowcowe
2.3. Dostosowanie do wymogów UE
3. Plan rozwoju ZEFAM S.A. na lata 1998-2002
4. Plan sprzedaży na lata 1998-2002
5. Plan Rachunków Wyników w latach 1997-2002
Lata 90-te mają dla polskiego meblarstwa szczególne znaczenie. Z dominacji rzemiosła meblarskiego w okresie międzywojennym, przez odbudowę ze zniszczeń w pierwszych latach po wojnie, centralizację przedsiębiorstw i tworzenie państwowego przemysłu meblarskiego w latach 1951-70, ożywienie inwestycyjne i dynamiczny wzrost produkcji i sprzedaży w latach 1971-80, wreszcie przez czas kryzysu społeczno-gospodarczego lat 80-tych - przeszło ono do stopniowej restrukturyzacji oraz przekształceń własnościowych niezbędnych do funkcjonowania w warunkach jednolitego rynku europejskiego. Przełom lat 1989/90 był dla dużych państwowych przedsiębiorstw zaskoczeniem strategicznym. Względnie bezpieczna egzystencja pod ochroną centrum gospodarczego i komfort sprzedaży wszystkiego, co wyprodukowały, zastąpiła walka o nabywcę. Ograniczony popyt na rynku krajowym i załamanie rynku wschodniego powodowały szybkie narastanie zapasów. Przyszła pora spłacania zaciągniętych w latach 80-tych kredytów, zniknęły dotacje, a łatwość dostępu do środków inwestycyjnych została zastąpiona polityką dodatniej stopy procentowej. Pojawiły się problemy finansowe zagrażające upadłością. Przedsiębiorstwa meblarskie - produkujące przecież bezpośrednio na rynek dóbr konsumpcyjnych - stosunkowo szybko zaczęły dostosowywać się do zmian otoczenia.
Zgodnie z Ustawą z 19 lipca 1990 r. proces przekształceń własnościowych był dokonywany drogą kapitałową lub likwidacyjną.
Droga kapitałowa:
- publiczne udostępnienie akcji - FM Swarzędz;
- sprzedaż akcji lub udziałów - FM w Olsztynie, Bydgoszczy, Nowe, Czersku, Gościcinie, Goleniowie, Słupsku i Wolsztynie.
Droga likwidacji:
- sprzedaż majątku - FM w Ostrowi Mazowieckiej, Suwałkach i w Kolbuszowej;
- wniesienie majątku z inwestorem zagranicznym - FM w Obornikach
- metodą leasingu - FM w Chojnicach i Dobrodzieniu;
- sprzedaż majątku przez likwidatora - FM w Przemyślu, Kozienicach, Krakowie i Częstochowie.
W programie powszechnej prywatyzacji przedsiębiorstw i umieszczania ich akcji w Narodowych Funduszach Inwestycyjnych ujęto w sumie 13 fabryk mebli:
- Opolu;
- Zamościu;
- Jasienicy;
- Zielonej Górze;
- Białej Podlaskiej;
- Radomsku;
- Jarocinie;
- Piotrkowie Trybunalskim;
- Białymstoku;
- Strzyżowie;
- Katowicach;
- Głuchołazach;
- i Włocławku
Około 40% dużych przedsiębiorstw państwowych wykupiły firmy niemieckie:
- Schieder - FM w Olsztynie (Mazurskie FM) oraz Bydgoskie i Słupskie;
- Klose - Pomorskie, Czerskie i Gościcińskie FM;
- Steinhoff - Goleniowskie FM;
Programy restrukturyzacyjne w polskim przemyśle meblarskim obejmują zmiany związane z przekształceniami techniczno-technologicznymi (restrukturyzacja przedmiotowa), w ekonomice i rynku oraz w systemie własnościowym (restrukturyzacja podmiotowa). Trwają wysiłki zmierzające do wprowadzenia zasad „lean management” oraz sprawdzonych w warunkach konkurencji nowoczesnych instrumentów zarządzania. Na poziomie strategicznym uelastyczniane są struktury organizacyjne, wprowadzana strategia marketingowo-logistyczna obsługi klienta. Na poziomie operacyjnym stosuje się rachunek kosztów zmiennych, budżetowanie, a także analizę efektywności inwestycji, progu rentowności.
Przemysł meblarski jest w ostatnich latach jednym z przemysłów o najwyższym tempie wzrostu produkcji zarówno w ujęciu ilościowym jak i wartościowym. Dynamika produkcji sprzedanej - 122% w 1996 roku (w cenach stałych) znacznie przekracza średni poziom w przemyśle wynoszący około 109%. W latach 1989-95 wartość produkcji mebli (w cenach porównywalnych) nieomal się podwoiła. Szacuje się, że w 1996 roku wyprodukowano mebli za około 6 mld zł (2,1 mld USD).
Przemysł meblarski przy zatrudnieniu około 52% wszystkich pracowników przemysłu drzewnego oraz około 42% majątku trwałego brutto - wytwarza 53,5% wartości produkcji sprzedanej. Udział przemysłu meblarskiego w przemyśle drzewno-papierniczym to 43% zatrudnienia, 22% majątku trwałego oraz 36,5% wartości produkcji sprzedanej. W całości działalności produkcyjnej w Polsce na meblarstwo przypada 3,5% zatrudnienia i 2% wartości produkcji sprzedanej.
Przemysł meblarski dysponuje znacznymi niewykorzystanymi zdolnościami produkcyjnymi. Uznawany za najbardziej nowoczesną branżę przemysłu drzewnego posiada technologie i wyposażenie techniczne, które nie odbiegają od dobrego średniego poziomu światowego. Przy niskiej kapitało- i energochłonności, niewielkim zagrożeniu dla środowiska naturalnego, elastycznej lokalizacji i możliwości dostosowywania do potrzeb rynku - inwestowanie w rozwój tego przemysłu oznacza nowe miejsca pracy i aktywizowanie regionów nie uprzemysłowionych.
Wydatki na meble w strukturze budżetów gospodarstw domowych stanowią od 0,4% (gospodarstwa emerytów i rencistów) do 0,9% (gospodarstwa pracownicze). Przeciętna zyskowność netto sprzedaży w branży wynosi ok. 2%. Zmiany w strukturze produkcji przemysłu meblarskiego zmierzają do jej dywersyfikacji (rozszerzenia asortymentu wyrobów) oraz dostosowywania do wymagań odbiorców (głównie zagranicznych).
W 1994 r. w strukturze mebli i wyrobów stolarskich 6,8% stanowią półwyroby meblowe i stolarskie. Na meble przypada 93,2%, przy czym drewniane to 88,8%. W produkcji mebli drewnianych dominują mieszkaniowe (87% w 1990 r., 78% w 1994 r., 87% w 1995 r.). W tej grupie rośnie udział mebli liczonych w kompletach (17% w 1990 r., 32,8% w 1994 r.) oraz mebli pojedynczych (29% w 1990 r., 34,2% w 1994r.). maleje natomiast udział mebli segmentowych ( z 23% w 1990 r. do 17,2% w 1994 r.) i pozostałych (31% w 190 r. i 15,8% w 1994 r.). W grupie mebli drewnianych mieszkaniowych liczonych w kompletach rośnie udział mebli wypoczynkowych (23% - 1991 r., 39% - 1994 r.), maleje zaś udział mebli dziecięcych i młodzieżowych (z 23% w 1991 r. do 12% w 1994 r.). Udział pozostałych asortymentów wzrósł z 40% w 1991 r. do 45% w 1994 r.
Rozwój handlu w Polsce jest z jednej strony ściśle związany ze stabilizacją gospodarki i zachodzącymi w niej zmianami systemowymi, a z drugiej - zależy w dużej mierze od możliwości elastycznego dostosowywania się poszczególnych przedsiębiorstw do zmian koniunktury światowej czy europejskiej. Dokonująca się w latach 1990-96 restrukturyzacja polskiego przemysłu drzewnego znalazła więc również swoje odbicie w kształtowaniu się zarówno wolumenu jak i struktury towarowej i geograficznej sprzedaży wyrobów tego przemysłu, w tym mebli.
Dla przemysłu przerobu drewna wymiana handlowa z zagranicą miała i ma większe znaczenie niż przeciętnie w całej gospodarce. Eksport Wyrobów drzewnych, w tym głównie mebli stał się w latach 1992-93 stymulatorem rozwoju produkcji i bodźcem do przełamania kryzysu. Od wieli lat Polska jest liczącym się na rynkach Europy eksporterem mebli. Główny towar eksportowy przemysłów przerobu drewna jest także w ostatnich trzech latach dynamicznie rozwijającą się specjalnością całego polskiego eksportu - czwartą pod względem wartości grupą towarową w 1995 r. W 1996 roku eksport mebli w wysokości około 1.500 mln USD stanowił ponad 6% wartości polskiego eksportu. Równocześnie, dynamika eksportu mebli - około 119% (w mln USD) należała do najwyższych wskaźników i znacznie przewyższała dynamikę eksportu ogółem wynoszącą około 107%.
W okresie 1989-95 eksport mebli zwiększył się blisko dziewięciokrotnie (w mln USD), zaś udział eksportu w produkcji wzrósł w tym czasie z poziomu 17% do 75%.
Struktura geograficzna polskiego eksportu mebli jest od 1992 roku dość stabilna - przy jednoczesnej dominacji państw Unii Europejskiej, na który trafia w ostatnich latach około 80% eksportowanych mebli. Tak duży odsetek sprzedaży w państwach zachodnioeuropejskich świadczy o akceptacji polskich mebli na tych wymagających rynkach.
Należy przy tym podkreślić, że e coraz większym stopniu konkurencyjność polskich mebli wynika z ich dobrej jakości, ciekawego wzornictwa a nie z ceny. Najważniejszym odbiorcą polskich mebli wśród państw Europy zachodniej są Niemcy. Od roku 1994 zajmujemy na tym rynku drugie (za Włochami) miejsce pod względem wartości dostaw. W roku 1995 udział tego rynku w polskim eksporcie wyniósł ponad 64% (w 1994 roku około 69%). Ocenia się, że choć w najbliższych latach rynek niemiecki nadal będzie najważniejszym rynkiem zbytu polskich mebli, to jednak jego udział w strukturze geograficznej będzie się systematycznie zmniejszał Od 1995 roku zauważa się bowiem wyraźną tendencję do wzrostu znaczenia rynków państw byłego Związku Radzieckiego. Meble są obok żywności najbardziej dynamiczną grupą towarową w eksporcie na Wschód. W 1996 roku eksport mebli do tego obszaru stanowił ponad 165% poziomu roku poprzedniego (eksport ogółem 140%). O ile w 1995 roku udział tej grupy państw jako odbiorców polskich mebli wynosił około 12%, to w 1996 roku wzrósł od do około 17%. Rynek ten tworzą głównie Rosja, Ukraina i Białoruś.
Transformacja systemowa polskiej gospodarki spowodowała, że po okresie kryzysu, rozwój przemysłu meblarskiego możliwy na skutek dynamicznego wzrostu eksportu, dał impuls do wzrostu produkcji i zużycia w zasadzie wszystkich produktów pierwiastkowego przerobu drewna. Jednakże, zużycie samych mebli - jednego z najbardziej przetworzonych produktów drzewnych utrzymuje się od 1990 roku na zbliżonym, bardzo niskim poziomie. Wynika to głównie z zahamowania działalności sektora budowlanego i obniżenia poziomu zamożności społeczeństwa.
W latach 1992-1995 liczba mieszkań oddanych do użytku zmniejszyła się o 56%. W 1996 roku oddano do użytku 59 tys. mieszkań, co stanowiło znów tylko 88% poziomu roku poprzedniego. Spadek dochodów realnych ludności zachodzący już od lat 80-tych, został zahamowany w końcu 1994 roku. Wzrost płac realnych w 1995 roku o niecałe 3% nie mógł jeszcze przynieść istotnej zmiany w zachowaniach nabywczych ludności i w strukturze konsumpcji dóbr trwałego użytku, w tym również mebli. Sytuację pogarszał fakt ogromnego wzrostu cen mebli. W latach 1990-1994 ceny detaliczne mebli i elementów meblarskich wzrosły niemal pięciokrotnie, w 1995 roku - o kolejne 27% a w 1996 o niecałe 19%. Czynniki te spowodowały znaczne ograniczenie wydatków ludności na meble, choć ze względu na wartościowe ujmowanie wielkości produkcji i zużycia, trudno jest ocenić rzeczywistą skalę zdławienia popytu.
W przeliczeniu na jednego mieszkańca, zużycie mebli w Polsce przedstawia poniższa tabela. W państwach gospodarczo rozwiniętych wskaźnik ten jest wielokrotnie wyższy (np. w Niemczech około 20-krotnie), choć należy pamiętać o różnicach w sile nabywczej walut narodowych.
Lata
1993
1994
1995
1996
Zużycie w USD
12
11
15
21
Tak niskie zużycie mebli w Polsce świadczy o potencjalnej chłonności tego segmentu rynku i dużych możliwościach jego dalszego rozwoju. Do poprawy poziomu zużycia mebli koniecznych jest jednak dalszy ogólny rozwój gospodarczy Polski powodujący wzrost poziomu zamożności społeczeństwa.
...
irq65