proces pielegnowania.pdf

Monika Tomaszewska*

Proces pielęgnowania – element jakości świadczeń pielęgniarskich

Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy,

ponieważ wiedza jest ograniczona

Albert Einstein

Początek ogromnego postępu, jaki dokonał się w pielęgniarstwie datuje się na koniec

lat 60 -tych kiedy to rozpoczęto nauczanie pielęgniarek na poziomie wyższym. Teoretycznie

przeniesienie na grunt polski założeń zindywidualizowanego nastąpiło pod koniec lat 70 –

tych w związku z międzynarodowym programem badawczym nad procesem pielęgnowania

prowadzonym pod auspicjami Europejskiego Biura WHO [1].

Według definicji Wirginii Henderson proces pielęgnowania to: „Uporządkowany i

systematyczny sposób określania problemów opiekuńczych człowieka, ustalanie planów ich

rozwiązywania, realizowanie tych planów oraz ocenianie stopnia efektywności osiąganej w

rozwiązywaniu zidentyfikowanych problemów”.

Indywidualizacja w kontekście człowieka oznacza zwracanie uwagi na jego

charakterystyczne

(czyli

cechy

indywidualne).

Zatem pielęgnowanie

zindywidualizowane jest dostosowane do potrzeb i oczekiwań podmiotu opieki oraz do

warunków w jakich prowadzona jest opieka. Za najbardziej istotny punkt rozpoczęcia

wszelkich działań w tym zakresie uważa się rozpoznanie stanu biopsychospołecznego

jednostki, a co za tym idzie postawienie diagnozy pielęgniarskiej. Zakres gromadzonych

danych w wymiarze biologicznym obejmuje kolejno ocenę funkcjonowania: układ krążenia

(np. RR, tętno, sinica, duszność), układu oddechowego. Pokarmowego, moczowo –

płciowego, kostno – stawowo - mięśniowego czy nerwowego. Natomiast zakres danych w

zakresie sfery psychicznej dotyczy głównie oceny procesów poznawczych (zapamiętywania,

myślenia, postrzegania itd.). Istotnym coraz częściej jest także wymiar społeczny

funkcjonowania człowieka skupiający się głównie na pełnionych rolach w rodzinie, rolach

zawodowych czy społecznych

W procesie pielęgnowania pielęgniarka świadomie stosuje diagnozę pielęgniarska oraz

podejmuje celowe i planowe działania mające na celu poprawę stanu lub utrzymania

dotychczasowego. Wymaga to od niej nie tylko znakomitego przygotowania merytorycznego

ale także doskonałej umiejętności komunikowania oraz prowadzenia dokumentacji [2].

cechy

Proces pielęgnowania (załącznik 4) proponowany dla lecznictwa stacjonarnego składa

się z następujących po sobie etapów i wchodzących w ich skład faz. W praktyce trudno

czasami dostrzec i wyodrębnić poszczególne elementy składowe. Jednakże przyjęto, jak w

większości krajów europejskich czteroetapowy proces pielęgnowania (Ryc.1):

1. Etap I – rozpoznanie stanu pacjenta - diagnoza pielęgniarska.

2. Etap II – planowanie opieki

3. Etap III – realizowanie opieki

4. Etap IV – ocena wyników

Diagnoza

pielęgniar

ska

Ocena

Planowani

opieki

Realizacja

planu

Ryc.1. Elementy składowe procesu pielęgnowania.

Źródło: opracowanie własne

W etapie pierwszym pielęgniarka gromadzi istotne dla przyszłego pielęgnowania

dane, dokonuje ich analizy i formułuje diagnozę pielęgniarską. Diagnoza pielęgniarska ma

niezwykle istotne znaczenie bowiem wskazuje wyraźnie, w jakim stanie jest pacjent objęty

opieką. Stawianie diagnozy jest zadaniem niełatwym, wymagającym od pielęgniarki dobrego

przygotowania, praktyki, logicznego myślenia, prawidłowego wyciągania wniosków. Dobrze

postawiona diagnoza sugeruje cel pielęgniarskich działań. Przykładowe diagnozy

pielęgniarskie: Niepokój pacjenta spowodowany nową, trudną sytuacją – hospitalizacją;

Dalszym etapem procesu pielęgnowania jest planowanie opieki, w którym pielęgniarka

decyduje, co i w jaki sposób powinno być zrobione dla pacjenta, z pacjentem. Pielęgniarka

musi tutaj świadomie dokonywać wyboru najbardziej odpowiednich metod i sprzętu

niezbędnych do osiągnięcia zamierzonego stanu. Niezbędna jest tutaj ogromna widza

pielęgniarki i doświadczenie zawodowe. Przykład planu opieki pielęgniarskiej:

Cel pielęgnowania : Zminimalizowanie napięcia emocjonalnego, likwidacja niepokoju

PLAN OPIEKI

• Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa poprzez zapoznanie z topografią oddziału i

szpitala, kartą praw pacjenta, zespołem terapeutycznym, pacjentami

• Pomoc w adaptacji do warunków szpitalnych, zapoznanie z regulaminem szpitala,

oddziału, organizacją pracy

• Nawiązanie kontaktu z pacjentem, przedstawienie się pacjentowi i jego rodzinie,

wskazanie osoby odpowiedzialnej za opiekę pielęgniarską

• Szczere, jasne i zrozumiale przekazywanie komunikaty, informacje, wyjaśnienia,

zwłaszcza dotyczące stanu jego zdrowia

• Ograniczyć ilość osób przebywających na sali, jeśli pacjent ma takie życzenie

• Organizacja czasu wolnego, dostarczenie ulubionych czasopism

Kolejnym etapem procesu pielęgnowania jest realizowanie planu czyli zastosowanie

wcześniej zaplanowanych działań w praktyce. Przykład: Stała obecność przy chorym jego

partnerki i personelu zmniejszyła lęk. Każdorazowo pacjent uzyskuje pełną informację na

temat planowanych działań pielęgnacyjnych, diagnostycznych i terapeutycznych. Pacjent

został poinformowany o regulaminie szpitala, oddziału, zapoznany z topografią oddziału,

poznał prawa pacjenta. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości personel jest do jego

dyspozycji. Pacjenta umieszczono na sali 2 – osobowej celem zapewnienia spokoju, ciszy,

możliwości wypoczynku. Rodzina dostarczyła pacjentowi ulubioną prasę.

I etap ostatni ocena uzyskanych wyników. Przykład: W wyniku podjętych działań

pielęgnacyjnych i edukacyjnych stan zdrowia Pana C. poprawił się. Dolegliwości bólowe

ustąpiły całkowicie. Obecnie chory przygotowywany jest do wypisu ze szpitala. Zabiegi

pielęgnacyjne wykonywano szybko, sprawnie tak aby pacjent mógł jak najwięcej czasu

odpoczywać. Niepokój i lęk związany z faktem hospitalizacji ustąpił. Wyjaśniono choremu

istotę choroby, pacjent stał się aktywnym członkiem zespołu terapeutycznego. Edukacja z

zakresu walki z otyłością, możliwości zaprzestania palenia spotkała się z ogromnym

zainteresowaniem pacjenta. Już podczas pobytu w szpitalu chory zminimalizował ilość

wypalanych papierosów i bez zastrzeżeń stosował się do zaleceń dietetycznych oferowanych

przez szpital. Nie bez znaczenia jest również ogromna motywacja do zmniejszenia masy

ciała poprzez stosowanie ćwiczeń dynamicznych. W trakcie pobytu w szpitalu pacjent

nauczył się pomiaru wskaźnika masy ciała ciśnienia tętniczego. Obecnie wykazuje większą

świadomość związaną z niebezpiecznymi następstwami nadciśnienia i otyłości. Jest w pełni

świadom zagrożeń. W pełni zdolny do samoopieki. Dodatkowo uzyskuje wsparcie ze strony

partnerki życiowej, która aktywnie uczestniczyła w całym procesie edukacji.

Z punktu widzenia praktycznego istotne znaczenia ma także w sytuacji wypisu

pacjenta przekazanie oprócz zaleceń lekarskich także pielęgniarskie wskazówki do

samoopieki. Przykład : Zalecenia dietetyczne – opis diety DASH; wskazówki programu

rzucenia palenia „Zdecydowanie nie palić”; Kontrola ciśnienia tętniczego krwi 1 x na dobę,

prowadzenie dzienniczka kontroli nadciśnienia; Pomiar BMI 1 raz w miesiącu lub 1 x w

tygodniu kontrola masy ciała; Aktywność fizyczna – rozkład i intensywność ćwiczeń (1 raz

dziennie 30 minut) – pływanie, jazda na rowerze, marsz, spacery .

Pielęgnowanie zindywidualizowane jest istotne z punktu widzenia jakości świadczeń

pielęgniarskich ponieważ pozwala nie tylko na szybkie i wnikliwe rozpoznanie problemów

pacjenta ale prowadzony w sposób prawidłowy zapewnia całościową i ciągłą opiekę. W

praktyce to wszystkie zadania, które obecnie wykonujemy tyle, że zapisane i nieco

rozszerzone. Wprowadzenie procesu pielęgnowania wraz z kartą historii pielęgnowanie daje

pielęgniarce poczucie spełnionej misji, jest także wyrazem jej pracy włożonej w proces

zdrowienia pacjenta. Taka dokumentacja daje czytelny dla każdego członka zespołu

terapeutycznego obraz tego, co i dlaczego w zakresie opieki jest aktualnie zrobione lub będzie

realizowane na następnej zmianie dyżurowej w stosunku do pacjenta. Jest również jedną ze

skutecznych metod komunikowania się personelu w sprawach opieki.

Zatem, jak w dzisiejszych realiach wdrożyć proces pielęgnowania? Proponuję na

początek uzgodnić z decydentami wprowadzenie tzw. pilotażu, czyli wcześniej przygotowany

zestaw dokumentów poprzedzony szkoleniami personelu wdrożyć na jednym oddziale. Wzór

historii pielęgnowania, karty na podstawie której oceniany będzie stan pacjenta w chwili

przyjęcia, a potem zapisywane wyniki obserwacji, rozpoznane problemy i na koniec

wskazówki do samoopieki, czyli de facto proces pielęgnowania można opracować sobie

dowolnie (zgodnie z wymogami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2006

roku w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz

sposobu jej przetwarzania). Rozporządzenie nie nakreśla jednak formy oraz zawartości karty

indywidualnej pielęgnacji [2]. Leży to raczej w gestii osób odpowiedzialnych za jej formę

bezpośrednio w placówce, której ona dotyczy. Należy jednak pamiętać, że zwrot

“indywidualna pielęgnacja” wskazuje, że dokumentacja powinna uwzględniać indywidualizm

pacjenta, jego stan bio- psycho- społeczny, jego potrzeby, jego postawę pro- lub

antyzdrowotną. Aby móc wprowadzić taki model pielęgnowania konieczna jest także zmiana

organizacji pracy w oddziale. Pielęgniarka powinna być odpowiedzialna za opiekę nad

konkretnymi pacjentami, a nie wszystkimi. Podział na grupy czy sale jest tutaj absolutnie

pożądany. Zatem w proponowanym modelu jedna pielęgniarka opiekuje się średnio 10

pacjentami w oddziale. W sytuacjach kryzysowych może korzystać z pomocy koleżanki.

Osoba odpowiedzialną za całość pielęgnowania jest pielęgniarka oddziałowa. Taka

organizacja pracy daje indywidualne poczucie odpowiedzialności każdej ze stron.

O tym, że proces pielęgnowania stanowi swego rodzaju miernik jakości świadczy to,

że w normie ISO 9001 : 2000 model PDCA (planuj, wykonuj, sprawdzaj, działaj), odnoszący

się zarówno do pojedynczego procesu, jak również do sieci procesów, do złudzenia

przypomina etapy procesu pielęgnowania (Ryc.2).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: