Męczeństwo Polikarpa.pdf

Tekst zdigitalizowano na podstawie Pierwsi Świadkowie, wstępy i opracowanie

Marek Starowieyski, tłumaczenie Anna Świderkówna, Kraków 2010.

Przygotował do digitalizacji i opracował: Grzegorz Kopeć

(kope.grzegorz@gmail.com)

Męczeństwo świętego Polikarpa, biskupa Smyrny

Kościół Boży w Smyrnie do Kościoła Bożego w Filomelion 1 i do wszystkich gmin

świętego i powszechnego Kościoł a 2 , gdziekolwiek się znajdują: miłosierdzie, pokój i

miłość Boga Ojca i Pana naszego Jezusa Chrystusa niechaj będzie udzielone wam

obficie 3 .

Męczeństwo według Ewangelii

I.1. Piszemy wam, bracia, o tych, co ponieśli śmierć męczeńską 4 , i o

błogosławionym Polikarpie, który przez męczeństwo swoje położył niejako pieczęć

na prześladowaniu i przyczynił się do jego zakończenia. Niemal wszystkie

wcześniejsze wydarzenia do tego właśnie zmierzały, by Pan mógł pokazać raz

jeszcze męczeństwo według Ewangelii.

2. Polikarp, podobnie jak Pan, czekał aż zostanie wydany, i my również

powinniśmy go w tym naśladować, mając na oku zawsze nie tylko własny pożytek,

ale i pożytek naszych bliźnich 5 . Świadczy to bowiem o miłości prawdziwej i rzetelnej,

jeśli chcemy nie tylko samych siebie zbawić, lecz także i wszystkich naszych braci.

Smyrneńscy męczennicy 6

II.1. Błogosławione zatem i wspaniałe wszystkie te męczeństwa, które dokonały się

zgodnie z wolą Bożą. Musimy być dość pobożni na to, by uznawać, że wszystko jest

w ręku Boga. 2. Któż by nie podziwiał wielkoduszności męczenników, ich cierpliwości

i miłości do Pana? Pod razami biczów, które rozdzierały ciało ukazując jego

wewnętrzną budowę aż po najgłębsze żyły i arterie, oni trwali niewzruszenie tak, że i

widzowie płakali nad nimi z litości. Doszli do takiej mocy ducha, że nikt z nich nawet

nie westchnął ani nie jęknął. Pokazali nam wszystkim, że w owej godzinie tortur

wielkoduszni męczennicy Chrystusowi nie są już w ciele i że to raczej Chrystus jest

właśnie przy nich i z nimi rozmawia. 3. Toteż zapatrzeni w łaskę Chrystusa wzgardzili

1 Filomelion – gmina w Pizydii, na granicy z Frygią.

2 Kościół nazywany jest tu „powszechnym”, gr. katholiké . Termin ten występuje po raz pierwszy u

Ignacego ( Smyrn. VIII,2). Kościół powszechny (katolicki) jest tu przeciwstawiony grupom heretyckim.

3 Jud 2.

4 Gr. martýrion (świadectwo), później: męczeństwo.

5 Flp 1,4.

6 Są to jedyne wiadomości o tym prześladowaniu, jakimi dysponujemy.

torturami tego świata. Nawet ogień nieludzkich katów był dla nich zimny, gdyż myśleli

tylko o tym, żeby uniknąć nie gasnącego nigdy ognia wiecznego i oczami swego

serca widzieli już dobra przygotowane dla tych, co wszystko zniosą, dobra, jakich

„ani ucho nie słyszało, ani oko nie widziało, ani serce człowieka nie zdołało pojąć” 7 ,

lecz jakie Pan im ukazał, bo już nie ludźmi, lecz aniołami byli. 4. Podobnie i ci,

których skazano na walkę ze zwierzętami, straszne znosili udręki. Rozciągano ich na

ostrych muszlach i zadawano najrozmaitsze inne wyszukane tortury, by – jeśli to

tylko możliwe – skłonić ich do zaparcia się przez przedłużającą się mękę.

III.1. Wiele sztuczek wymyślał przeciw nim diabeł, lecz dzięki Bogu nikogo z nich

nie przemógł. Wielce szlachetny Germanik umacniał ich nieśmiałość własną

wytrwałością. Zasłużył też sobie na podziw w walce z dzikimi zwierzętami. A kiedy

prokonsul chcąc go przekonać powiedział mu, że lituje się nad jego młodością,

Germanik przyciągnął do siebie bestię i podrażnił ją, aby jak najszybciej porzucić to

życie w świecie niesprawiedliwości i bezprawia. 2. Wówczas cały tłum, zadziwiony

odwagą świętego i zbożnego plemienia chrześcijan, zaczął krzyczeć: „Precz z

bezbożnikami! 8 Sprowadźcie Polikarpa!”

Pojmanie Polikarpa

IV.1. Jeden z nich jednak, imieniem Kwintus, Frygijczyk 9 niedawno przybyły z

Frygii, uląkł się na widok zwierząt. To on dobrowolnie zgłosił się sam [jako

chrześcijanin] skłaniając do tego jeszcze kilku innych. I jego właśnie prokonsul

namówił usilnymi prośbami, żeby złożył przysięgę i ofiarę. Dlatego też, bracia, nie

pochwalamy tych, co sami się zgłaszają, gdyż nie tak naucza Ewangelia.

V.1. Godny zaś najwyższego podziwu Polikarp z początku przyjął te wiadomości

bez niepokoju, lecz pragnął pozostać w mieście, wielu wszakże starało się go

nakłonić, żeby oddalił się po kryjomu. Udał się więc do małego mająteczku niezbyt

odległego od miasta i przebywał tam z kilku towarzyszami. W dzień i w noc nic

innego nie robił, tylko modlił się za wszystkich i za Kościoły na całym świecie tak, jak

było to w jego zwyczaju. 2. A na trzy dni przed aresztowaniem miał na modlitwie

7 1Kor 2,9; Iz 64,3.

8 Dosł. „ateistami”. Zarzut o ateizm był często stosowany w stosunku do chrześcijan, ponieważ

odmawiali kultu wszystkim bogom pogańskim.

9 Postać skądinąd nieznana. Frygia była krajem, w której zrodził się montanizm – ruch rygorystyczno-

charyzmatyczny. Montaniści głosili, że ucieczka przed męczeństwem jest równoważna z zaparciem

się wiary i chętnie sami siebie wydawali na męczeństwo. Ostatnie słowa tego punktu wyraźnie

potępiają tę praktykę.

widzenie: zobaczył swoją poduszkę spaloną doszczętnie w ogniu. I zwróciwszy się

do swoich towarzyszy powiedział im: „Mam być spalony żywcem”.

VI.1. Kiedy nadal go szukano, przeniósł się do innej wsi, a natychmiast przyszli [do

domu, który właśnie opuścił] ci, co go szukali. Nie znalazłszy go zatrzymali dwóch

małych niewolników, z tych zaś jeden na torturach wyznał prawdę. 2. Było zatem

zgoła niemożliwe, żeby miał się ukryć, skoro ci, co go wydali, byli jego

domownikami 10 . A naczelnik policji, który otrzymał to samo imię, co Herod, i tak

właśnie się nazywał, spieszył się bardzo, żeby zaprowadzić go na stadion. Tak

Polikarp miał dopełnić swojego losu stając się uczestnikiem [męki] Chrystusa, tych

zaś, co go wydali, czeka kara, jaką poniósł sam Judasz.

VII.1. Biorąc więc ze sobą owego niewolnika – a było to w piątek, w porze

wieczerzy – konni policjanci, tak samo jak zwykle uzbrojeni, wyprawili się jak na

zbójcę. Późno wieczorem wtargnąwszy wszyscy razem znaleźli go odpoczywającego

w małej izdebce na piętrze. I stamtąd mógł jeszcze przejść do innego majątku, lecz

nie chciał, bo powiedział: „Niech się stanie wola Boża”. 2. Dowiedziawszy się zatem,

że policjanci są już na miejscu, zszedł i rozmawiał z nimi. A oni dziwili się widząc jego

wiek i jego spokój 11 , i że tyle trudu włożono, aby pojąć człowieka tak starego.

Natychmiast, choć późna była pora, kazał dać im jeść i pić, ile chcieli, a prosił tylko o

użyczenie mu jednej godziny, żeby mógł się pomodlić spokojnie. 3. Kiedy oni

przystali, zaczął modlić się stojąc, a był tak pełen łaski Bożej, że przez dwie godziny

nie mógł przestać mówić 12 . Zrobiło to wielkie wrażenie na tych, co go słuchali, a wielu

żałowało, że przyszli uwięzić tak świętego starca.

VIII.1. W modlitwie swojej wspomniał Polikarp wszystkich, a szczególnie tych, z

którymi kiedykolwiek się spotkał, wielkich i małych, sławnych i nic nie znaczących,

wspominał też cały Kościół powszechny wszędzie na ziemi. Kiedy zaś skończył się

modlić i przyszedł czas, by wyruszyć w drogę, wsadzili go na osła i powiedli do

miasta, a był to dzień wielkiego szabatu 13 . 2. Wyjechał mu na spotkanie naczelnik

policji, Herod, wraz ze swym ojcem Niketesem. A zaprosiwszy do swego powozu

starali się go przekonać i mówili: „Cóż to złego powiedzieć: Cezar jest Panem 14 ,

złożyć ofiary, spełnić inne rzeczy z tym związane i w ten sposób ocalić sobie życie?”

10 Por. Mt 10,36.

11 Do spokoju zachęcał Polikarpa w swym liście Ignacy (IV, 1).

12 Modlono się głośno, stojąc zwróciwszy się w kierunku wschodnim.

13 Określenie niezrozumiałe.

14 Słowo „Pan”, gr. Kýrios , znaczyło to samo, co Bóg.

On z początku nic im nie odpowiedział, a gdy nalegali, rzekł: „Nie zrobię tego, co mi

radzicie”.

3. Oni zaś, widząc, że nie zdołali go przekonać, powiedzieli mu wiele rzeczy

obraźliwych i tak szybko wyrzucili z powozu, że wysiadając zranił się w nogę. Nie

odwróciwszy się nawet, jakby nic się nie stało, szedł naprzód żwawo, w kierunku

stadionu, a na stadionie był taki zgiełk, że nie można było nawet usłyszeć, gdy ktoś

chciał coś powiedzieć.

IX.1. Kiedy zaś Polikarp wchodził na stadion rozległ się głos z nieba: „Odwagi,

Polikarpie, i bądź mężem”. Nikt nie widział tego, kto mówił, ale ci z naszych, którzy

byli tam obecni, głos słyszeli.

Polikarp i prokonsul 15

W końcu go wprowadzono i wrzask był wielki, kiedy ludzie usłyszeli, że Polikarp

został pojmany. 2. Prokonsul kazał go stawić przed sobą i zapytał, czy to on jest

Polikarpem. Gdy Polikarp potwierdził, usiłował go nakłonić do zaparcia się mówiąc:

„Miej szacunek dla swego wieku” i inne rzeczy podobne, jak to zwykle w takich

wypadkach mówią: „Złóż przysięgę na szczęście Cezara, zmień zdanie, powiedz:

Precz z bezbożnikami!” Polikarp zaś skierował surowe spojrzenie na cały ów tłum

bezbożnych pogan zgromadzonych na stadionie, a pogroziwszy im ręką, westchnął i

wznosząc oczy ku niebu powiedział: „Precz z bezbożnikami!” 3. A gdy prokonsul

nalegał i mówił: „Przysięgnij, a uwolnię cię, przeklnij Chrystusa!”, odrzekł mu

Polikarp: „Osiemdziesiąt sześć lat Mu służę 16 , a nic złego mi nie uczynił. Jakże

mógłbym lżyć mojego Króla, który mnie zbawił?”

X.1. Gdy on nadal jeszcze nalegał powtarzając: „Złóż przysięgę na szczęście

Cezara”, Polikarp odparł: „Jeśli wyobrażasz sobie, że złożę przysięgę, jak powiadasz,

na szczęście [bóstwo opiekuńcze] Cezara, jeśli udajesz, że nic wiesz, kim jestem,

słuchaj, [co oświadczam] otwarcie: Jestem chrześcijaninem 17 . Jeśli zaś chcesz

poznać naukę chrześcijańską, daj mi jeden dzień i posłuchaj mnie”. 2. Prokonsul

powiedział: „Przekonaj lud”. A Polikarp: „Z tobą jestem gotów dyskutować. Nauczono

nas bowiem władzom i zwierzchnościom ustanowionym przez Boga okazywać

stosowny szacunek, jeśli to nie przynosi nam szkody. Tamtych jednak nie uważam

za godnych, żeby przed nimi się bronić”.

15 Prokonsul – rzymski namiestnik, zarządca prowincji.

16 Sens: „Jestem chrześcijanin od urodzenia i mam 86 lat” co znaczy, że został ochrzczony zaraz po

urodzeniu. Jest to pierwsze świadectwo chrztu dzieci.

17 Gr. christianós .

XI.1. Na to prokonsul: „Mam zwierzęta, im cię rzucę, jeśli nie zmienisz zdania”.

Polikarp odparł: „Sprowadź je, bo niemożliwa jest dla nas taka zmiana zdania, która

by prowadziła od lepszego do tego, co gorsze, dobrze zaś jest zmieniać, by przejść

od złego do sprawiedliwości”. A prokonsul znowu: „Ogniem cię każę spalić, skoro

gardzisz dzikimi zwierzętami, jeśli nie zmienisz zdania”. Polikarp zaś powiedział:

„Grozisz mi ogniem, który płonie przez chwilę i po niedługim czasie gaśnie. Nie wiesz

bowiem nic o ogniu przyszłego sądu i wiecznej kary, jaki przygotowany jest dla

bezbożnych. Ale dlaczego zwlekasz? Dalej, rób co chcesz!”

Wyrok

XII.1. A gdy to mówił i wiele jeszcze innych rzeczy, przepełniała go siła i radość, a

twarz jego jaśniała łaską. Nie tylko nie był załamany ani zaniepokojony tym, co mu

powiedziano, lecz wręcz przeciwnie, to właśnie prokonsul się zdumiewał. Posłał też

swego herolda na środek stadionu, żeby ogłosił trzykrotnie: „Polikarp oświadczył, że

jest chrześcijaninem”. 2. Na te słowa herolda cały tłum pogan i Żydów zamieszkałych

w Smyrnie w nieopanowanym gniewie zaczął krzyczeć wielkim głosem: „Oto

nauczyciel Azji, ojciec chrześcijan, burzyciel naszych bogów. To on uczy tylu ludzi,

żeby nie składali ofiar i nie kłaniali się [bogom]”. Mówiąc to wydawali okrzyki i żądali

od azjarchy Filip a 18 , żeby wypuścił lwa na Polikarpa. On jednak odparł, że nie ma

prawa [tego uczynić], bo skończyły się już walki zwierząt. 3. Wtedy wpadli na pomysł,

żeby wołać jednogłośnie: „Spalić Polikarpa żywcem!” Trzeba było bowiem, by

wypełniło się widzenie, które zobaczył: Ujrzawszy podczas modlitwy swoją poduszkę

w ogniu powiedział przecież proroczo zwracając się do wiernych, którzy z nim byli:

„Mam być spalony żywcem”.

XIII.1. Wszystko działo się teraz bardzo szybko, szybciej niż można to powiedzieć.

Tłum zaraz zaczął z łaźni i z warsztatów zbierać drewno i chrust, a najgorliwiej

zajmowali się tym Żydzi, jak to jest w ich zwyczaju. 2. Kiedy zaś stos przygotowano,

Polikarp złożył sam wszystkie szaty, a rozwiązawszy pas chciał także zdjąć obuwie.

Przedtem nigdy tego nie robił, bo zawsze wierni prześcigali się kto pierwszy dotknie

jego ciała. Nawet już przed męczeństwem był stale otoczony czcią z powodu

świętości swego życia. 3. Natychmiast więc ułożono wokół niego przygotowane na

stos materiały. A kiedy chciano go przybić, powiedział: „Zostawcie mnie tak. Ten kto

18 Postać skądinąd nieznana. Azjarcha – przełożony konfederacji miast w prowincji Azji pełniący

funkcje kultowe. Do jego zadań należało urządzanie igrzysk.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: