ANNA ŚWIĘCH, K4
BIOMEDYCZNE PODSTAWY ROZWOJU I WYCHOWANIA
MODUŁ 2. Wymieni objawy mogące wskazywać na wykorzystywanie seksualne dziecka i poda zasady postępowania w przypadku podejrzenia o przemoc seksualną.
Jak rozpoznać przemoc seksualną wobec dzieci?
Nie zawsze wymienione tu objawy somatyczne i psychologiczne świadczą o nadużyciach wobec dziecka-często mogą być związane z innymi problemami małoletniego. Same zaś objawy somatyczne mają niewielką wartość diagnostyczną, ale stanowią istotny element rozpoznania wykorzystania seksualnego,zwłaszcza przy powiązaniu ich z objawami natury behawioralnej i psychologicznej. Jednak nie wolno ich nigdy lekceważyć i należy rozważyć je pod kątem wykorzystywania seksualnego.
Objawy somatyczne:Najczęściej mają charakter pośredni. Należą do nich: * Krwawienie z narządów rodnych,* Choroby przenoszone droga płciową (weneryczne),* Zakażenie wirusem HIV,* Infekcje dróg moczowo-płciowych,* Ciąża,* Urazy odbytu, pochwy,* Przerwanie błony dziewiczej, * Urazy zewnętrznych narządów płciowych,* Ból przy oddawaniu moczu czy kału, obecność krwi w stolcu,* Infekcje jamy ustnej (opryszczka, afty, zajady).[1]
Objawy psychologiczne i behawioralne:* Nadmierna erotyzacja dziecka: zabawy, rysunki ściśle powiązane z erotyką (np. mężczyźni z zaznaczonymi fallusami lub oddający mocz), prowokacyjne i uwodzicielskie zachowania seksualne, wczesna lub nasilona masturbacja dziecięca, nieadekwatna do fazy rozwoju psychoseksualnego;
* Dziecko używa słów o tematyce erotycznej, które nie są proporcjonalne do jego rozwoju psychicznego;
* Negatywny nastrój, apatia lub nadmierne pobudzenie emocjonalne;* Lęk, niepokój (związany z pójściem do szkoły, spaniem w oddzielnym pokoju, kontaktami z ludźmi);
* Poczucie winy, niska samoocena;* Mniejsza koncentracja uwagi, rozkojarzenie;* Sięganie po alkohol i narkotyki;* Zaburzenia łaknienia - anoreksja, bulimia; * Nadpobudliwość psychoruchowa, często pojawiają się u dziecka tiki nerwowe, których wcześniej nie miało;* Problemy w szkole, złe relacje z rówieśnikami, agresja w stosunku do nich;* Wtórne moczenie nocne;* Zachowania regresywne (np. ponowne ssanie palca czy smoczka); * Koszmary senne i budzenie się z krzykiem;* Bóle brzucha, głowy, nudności, wymioty (objawy psychosomatyczne);* Lęki nocne;* Myśli samobójcze; * Akty prostytucji. [2]
Klasyfikacja objawów przemocy seksualnej (według Frances Sink):I poziom - Bezpośrednia komunikacja:Dziecko mówi o swoich przeżyciach, potrafi to pokazać na sobie; może pokazać np. siniaki na ciele, plamę nasienia;
II poziom - Komunikaty pośrednie:Przeżywa lęk, napięcie, podejmuje zabawy o treści erotycznej itp.;III poziom - Ostre urazowe objawy:Cierpi na zaburzenia snu, moczenie nocne, zaburzenie łaknienia, płaczliwość, problemy szkolne;IV poziom - Objawy stresu chronicznego:Ma zaburzenia psychosomatyczne, depresję, izoluje się, podejmuje próby samobójcze.[3]
Zasady postępowania w przypadku podejrzenia o przemoc seksualną:
Dziecko wykorzystywane seksualnie zazwyczaj potrzebuje wszechstronnej pomocy. Jednym z pierwszych kroków, które należy podjąć w takiej sytuacji jest przeprowadzenie profesjonalnego wywiadu z dzieckiem. Nie wolno dopuścić, by molestowane dziecko narażone było na wielokrotne pytanie o to, co się wydarzyło. Warto więc zadbać, by jego zeznania nagrano na taśmie magnetofonowej lub VHS. Terapeuta, psycholog, który podejmie terapię z dzieckiem wykorzystywanym seksualnie, powinien na samym początku zapewnić, że wierzy w słowa dziecka i może mu ono całkowicie zaufać. Warto zadbać, aby rozmowie towarzyszyła jakaś zabawa, aby dziecko mogło rysować. Ważne jest, by nikt i nic nie zakłócało rozmowy. Osoby wchodzące, zaglądające do pokoju, telefony czy hałas mogą sprawić, że dziecko wycofa się z kontaktu, poczuje się zagrożone, zakłopotane, zawstydzone. Powinno się pozwolić dziecku wyrażać wszystkie uczucia, które w danej chwili przeżywa- zarówno te pozytywne jak i negatywne. Dziecko, z podejrzeniem o wykorzystywanie seksualne musi mieć poczucie bezpieczeństwa oraz pewność, że winę za to, co się stało ponosi tylko sprawca, a nie małoletnia ofiara. Nie należy być w stosunku do takiego dziecka zbyt nadopiekuńczym, gdyż może znów poczuć się w pewien sposób zagrożone. Dziecku należy się pochwała oraz docenienie przez dorosłych tego, że odważyło się podzielić swymi traumatycznymi przeżyciami. Rodzice nieletniego-którzy w tym przypadku również odgrywają niebagatelną rolę- powinni spróbować zrozumieć i zaakceptować fakt, że dziecko o molestowaniu nie powiedziało wcześniej, lub jak tylko się ta sytuacja rozpoczęła.[4]
Spis literatury:1.Czernikiewicz W., Pawlak-Jordan B.: Wykorzystywanie seksualne dzieci, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 1998, s.25-34 2.Lew-Starowicz Z.: Przemoc seksualna, Jacek Santorski & CO, Warszawa 1992, s.23-32 3.Pacewicz A.: O nadużyciach seksualnych wobec dzieci, IPZiT, Warszawa 1994, s.9-45
1
[1] Czernikiewicz W., Pawlak-Jordan B.: Wykorzystywanie seksualne dzieci, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 1998, s. 25
[2] Czernikiewicz W., Pawlak-Jordan B.: Wykorzystywanie seksualne dzieci, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 1998, s. 26-27
[3] Frances Sink [w:] Czernikiewicz W., Pawlak-Jordan B.: Wykorzystywanie seksualne dzieci, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 1998, s. 27
[4] Pacewicz A.: O nadużyciach seksualnych wobec dzieci, IPZiT, Warszawa 1994, s.9-45
social-work