Fobie.pdf

Każdy człowiek doświadcza różnego rodzaju lęków czy strachu w obliczu zagrażających sytuacji,

przedmiotów, zwierząt itp. Strach jest wtedy naturalną i pożądaną reakcją organizmu na zagrożenie.

Zdarza się jednak, że u niektórych ludzi nasilenie lęku w konkretnych, obiektywnie bezpiecznych

sytuacjach - w windzie, na widok pająka lub wśród obcych ludzi na przyjęciu - jest tak duże, że

utrudnia normalne funkcjonowanie.

Taki lęk, wywołany przez sytuacje i/lub przedmioty zewnętrzne w stosunku do osoby, która go

przeżywa nazywamy lękiem fobicznym. Nasilenie tego lęku jest różne - od niepokoju po

przerażenie przypominające atak paniki. Towarzyszą mu objawy somatyczne, takie jak uczucie

osłabienia, czerwienienie się, przyspieszenie akcji serca i poczucie "kołatania" serca, zawroty

głowy, przyspieszenie oddechu, suchość w ustach, bladość skóry, pocenie się, nudności, napięcie i

drżenie mięśni, a nawet utrata kontroli nad zwieraczami odbytnicy czy pęcherzem moczowym. W

zachowaniu, poza mimiczną ekspresją lęku, pojawia się ucieczka lub zastyganie w bezruchu.

Reakcja fizyczna bywa tak gwałtowna i głęboka, że osoba go doświadczająca nierzadko ma

wrażenie, iż zaraz zemdleje lub umrze. Wtórnie pojawia się więc lęk przed utratą kontroli, chorobą

psychiczną, śmiercią. Często wystarczy sama myśl o potencjalnym zagrożeniu, aby wywołać

objawy fobii. Lęku nie zmniejsza fakt, że inne osoby nie uważają danej sytuacji za niebezpieczną

lub zagrażającą. Zdarza się, że otoczenie chorego radzi mu "wziąć się w garść", nie wykazując

zrozumienia dla jego „bezpodstawnych” obaw. Tymczasem dla chorych strach ten jest nie do

przezwyciężenia.

Czego boją się osoby cierpiące na fobie? Lęki mogą dotyczyć pojedynczych, specyficznych

sytuacji, jak: bliskość szczególnych zwierząt, wysokość, pioruny, ciemność, lot samolotem,

zamknięte przestrzenie, korzystanie z publicznych toalet, jedzenie pewnych pokarmów, wizyta u

dentysty, widok krwi lub ran i obawa przed narażeniem na określone choroby. Są także fobie

obejmujące złożone sytuacje, jak agorafobia - obejmuje lęk przed otwarta przestrzenią i

niemożnością otrzymania pomocy, a także przed obecnością tłumu. Wiąże się to ze strachem przed

wyjściem z domu, przed wejściem do sklepu, przebywaniem w miejscu publicznym,

podróżowaniem samemu. W przypadkach skrajnych chory może w ogóle nie wychodzić z domu,

przeraża go myśl, że mógłby np. zemdleć i pozostać bez opieki. Innym przykładem bardziej

uogólnionych fobii są fobie społeczne, które koncentrują się wokół obawy przed oceną innych ludzi

skupionych w stosunkowo małych grupach, prowadzącej do unikania sytuacji społecznych. Mogą

być zawężone do określonych sytuacji np. wystąpień publicznych, kontaktów z płcią przeciwną lub

rozlane - obejmujące niemal wszystkie sytuacje społeczne poza kręgiem najbliższej rodziny. Może

to prowadzić do całkowitej izolacji społecznej. Fobie często współwystępują z depresją także jako

zaburzeniem wtórnym.

Istnieje kilka teorii na temat przyczyn powstawania fobii. Niektóre z nich bez wątpienia pojawiaj

się w wyniku wcześniejszego niemiłego przeżycia związanego z przedmiotem irracjonalnego lęku.

Na przykład osoba lękająca się zamkniętych przestrzeni (klaustrofobia) może zdawać sobie sprawę,

że strach pojawił się w dzieciństwie, kiedy ktoś zamknął ją w szafie. Fobie mogą też być rezultatem

nieszczęśliwych okoliczności, w których wytwarza się błędne koło lęku, zachowania i nagrody.

Sytuacja błędnego koła zostaje zapoczątkowana pojawieniem się wzbudzającego lęk bodźca. Po

tym doświadczeniu sama myśl o ponownym przeżyciu tego samego wystarcza, by człowiek był

gotowy zrobić wszystko w celu uniknięcia takiej sytuacji. Wkrótce jednak chory przestaje

prowadzić normalne życie, podporządkowując wszystko próbom znalezienia coraz bardziej

radykalnych sposobów na uniknięcie lęku. Czasem lęk przed pierwotnym bodźcem może zostać

skierowany na inny, związany z nim przedmiot lub sytuacje. Na przykład ktoś, kto jako dziecko

omal nie utonął, może później odczuwać bardzo silny i irracjonalny lęk przed wodą, nawet kałużą.

Często ten pierwotny bodziec zostaje zapomniany albo zagubiony w nieświadomości.

Kto cierpi na fobie? Okazuje się, że w większości przypadków to kobiety, jedynie na fobie

społeczne zapadają równie często mężczyźni. Zaburzenia te najczęściej pojawiają się już w

dzieciństwie, w okresie dojrzewania i wczesnym okresie wieku dorosłego. Jeśli nie są leczone,

mogą utrzymywać się przez dziesięciolecia. Stąd ważne jest wczesne rozpoznanie i interwencja.

W jakiej postaci najczęściej występują fobie u dzieci i młodzieży? Dla okresu dzieciństwa

charakterystyczne są fobie specyficzne, takie jak np. strach przed psami, ciemnością, lekarzami itp.

Często zaburzenie jest zapoczątkowane przez realne wydarzenie np. pogryzienie przez psa lub

bolesną wizytę u dentysty. W okresie dojrzewania pojawiają się fobie społeczne, są wtedy wyrazem

szczególnych trudności nastolatka z odnalezieniem się w grupie rówieśniczej. Kontakty z

rówieśnikami wiążą się z tak dużym poziomem stresu, że może on zacząć unikać kolegów w

wybranych sytuacjach lub nawet całkowicie, co wiąże się z odmową chodzenia do szkoły.

Paraliżujący lęk przed oceną jest przyczyną tzw. fobii szkolnej, kiedy odmowa chodzenia do szkoły

wiąże się ze strachem przed odpowiedzią na forum klasy, porażką na klasówce itp. Poziom stresu w

sytuacjach oceniania jest tak duży, że całkowicie uniemożliwia przypomnienie sobie wyuczonego

materiału. Jako, że uczeń "narażony" jest na sytuację fobiczną niemal codziennie i realnie

doświadcza porażek, bez wczesnej interwencji i wsparcia stan szybko ulega pogorszeniu.

Istnieje kilka sposobów terapii fobii, zależnych od założeń danej szkoły psychoterapeutycznej.

Podejście psychodynamiczne zakłada, że lęk fobiczny jest zewnętrznym wyrazem, symbolem

głębszego, nieświadomego konfliktu psychicznego, którego odkrycie pomoże odnaleźć prawdziwą

przyczynę lęku i skonfrontować pacjenta z jego obawami. Podstawą terapii behawioralnej jest

założenie, że zachowania lękowe są utrwalane przez negatywne okoliczności, więc terapeuta stara

się zapewnić pacjentowi pozytywne doświadczenia, które pomogłyby mu pokonać własny strach.

W przeciwieństwie do terapeutów psychodynamicznych, behawioryści nie uważają dociekania

pierwotnych przyczyn fobii za sprawę najważniejszą, natomiast są przekonani, że można

doprowadzić do zmiany zachowania pacjenta, nakłaniając go do konfrontacji z przedmiotem lęku i

desensytyzacji. Chodzi o to, by własne doświadczenie przekonało chorego, iż sytuacja, której tak

bardzo się obawia nie jest aż tak niebezpieczna. Czasami konieczne jest leczenie farmakologiczne

anksjolitykami.

Jak w przypadku większości zaburzeń psychicznych, często zasadniczym warunkiem poprawy

stanu zdrowia jest przyjęcie przez pacjenta do wiadomości faktu, że jest chory i potrzebuje

specjalistycznej pomocy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: