Pomiary ciśnienia tętniczego – pozornie prosta sprawa
24.01.2011
Opracował dr hab. med. Jerzy Gąsowski
· Pomiar ciśnienia ma wartość wtedy, kiedy jest wykonany dokładnie.
· Należy stosować mankiety dostosowane do obwodu ramienia pacjenta.
· Sprzęt powinien być okresowo kalibrowany, a aparaty automatyczne powinny posiadać walidację.
Konwencjonalny pomiar ciśnienia tętniczego – niezależnie od tego, czy jest wykonywany przy pomocy standardowego sfigmomanometru rtęciowego lub aneroidu, czy też przy pomocy sprzętu półautomatycznego – obarczony jest potencjalnym błędem, który wpływa na wartość kliniczną wykonywanych pomiarów. Poniżej krótko przypominamy podstawowe zasady i sposoby unikania najczęstszych błędów. Zgodnie z zaleceniami ESH i PTNT pomiar ciśnienia powinien być wykonywany w odpowiednich warunkach. Pomieszczenie, w którym dokonuje się pomiaru powinno być miejscem spokojnym. Pacjent powinien siedzieć na wygodnym krześle z oparciem. Ramię, na którym dokonuje się pomiaru, powinno być podparte, a tętnica ramieniowa, na którą założony jest mankiet, powinna znajdować się na wysokości serca. Chory przed pomiarem powinien pozostawać w absolutnym spoczynku co najmniej przez 5 minut. Jeśli po kilkuminutowym spoczynku pacjent wstanie, np. celem zdjęcia okrycia, to badanie wykonane po takim manewrze nie jest badaniem spoczynkowym. Istotnym aspektem pomiaru jest zastosowanie odpowiednio dobranego mankietu. Rozmiary mankietu powinny zostać dopasowane do obwodu ramienia pacjenta. U osób, u których obwód ramienia wynosił mniej niż 32 cm, używano mankietów o standardowych wymiarach, z nadmuchiwaną częścią o długości 22 cm i szerokości 12 cm. U osób z większym obwodem ramienia stosowano mankiety z częścią nadmuchiwaną o wymiarach 35 × 15 cm. Zastosowanie mankietu zbyt wąskiego skutkuje zawyżeniem wartości ciśnienia tętniczego, a co za tym idzie możliwością przeszacowania konieczności zwiększenia dawek leków. Przyjmuje się, że mankiet zbyt szeroki może zaniżać wartości ciśnienia. Pierwszy pomiar powinien być wykonany na obu ramionach, a następne należy wykonywać na tętnicy ramieniowej, na której zmierzono większe ciśnienie. Przy braku różnicy ciśnień pomiary najlepiej przeprowadzać na ramieniu kończyny górnej niedominującej (tj. u osób praworęcznych na lewej kończynie górnej). Należy pamiętać, że w niektórych sytuacjach powinno się unikać pomiarów na danej kończynie (np. gdy kończyna objęta jest niedowładem lub u chorych dializowanych w przypadku obecności przetoki tętniczo-żylnej). Ciśnienie skurczowe odpowiada fazie I (pojawienie się tonów) a rozkurczowe fazie V (zanik) tonów Korotkowa. Gdy faza V jest niemożliwa do wyznaczenia, za ciśnienie rozkurczowe przyjmuje się fazę IV, to jest ściszenie tonów. Ze względu na zjawisko paralaksy, opadająca kolumna rtęci powinna znajdować się na wysokości oczu badającego. Osobnym zagadnieniem jest dokładność, z jaką zapisywane są wyniki pomiarów. Klasyczne rtęciowe sfigmomanometry mają podziałki wyskalowane zwykle co 2 mm słupa rtęci. Wynika stąd, że nie ma możliwości zmierzenia wartości ciśnienia kończącej się na cyfrze 5 (np. 125/95 mm Hg). Najdobitniej problem dokładności zapisu zmierzonych wartości przejawia się pod postacią tzw. preferencji cyfry końcowej (digit preference). W związku z ciągłymi zmianami ciśnienia u poszczególnego pacjenta, a także różnicami wartości ciśnienia pomiędzy chorymi, rozkład wartości pomiarów kończących się odpowiednio na 0, 2, 4, 6 oraz 0 powinien być jednakowy i wynosić po 20%; nie powinny występować wartości 1, 3, 5, 7, 9. Pomiary kończące się np. na 0 i 5 mm Hg świadczą o niedokładnym zapisie zmierzonych wartości ciśnienia. Podobnie wyskalowane są sfigmomanometry sprężynowe (tzw. aneroidy). Stosowane jeszcze w praktyce starsze aneroidy wyskalowane co 5 mm Hg nie powinny być używane. Aparaty półautomatyczne, zwykle oparte na technice oscylometrycznej, podają wynik z dokładnością do 1 mm Hg. Sprzęt używany do pomiaru ciśnienia powinien co pewien czas (zwykle co 6 miesięcy) podlegać kalibracji i legalizacji. W przypadkach urządzeń automatycznych lub półautomatycznych należy używać sprzętu posiadającego walidację. Pełny wykaz automatycznego i półautomatycznego sprzętu do pomiarów ciśnienia (w tym 24-godzinnego) posiadającego walidację znajduje się na stronie internetowej www.dableducational.org.
Źródło:
http://kardiologia.mp.pl/w-pigulce/show.html?id=57378
aGianna