Zakażenia.pdf

Wstęp

Zakażenia grzybicze

• W ciągu ostatnich 20 lat obserwuje sięduży wzrost

zakażeńgrzybiczych u ludzi (stanowiąobecnie

ok. 6% wszystkich wyhodowań). Jest to cena jaką

płacimy za postęp w medycynie, zwłaszcza w

chirurgii nowotworów, przeszczepów narządów, za

coraz bardziej nowoczesne inwazyjne metody

diagnostyczne oraz coraz szersze spektrum

antybiotykoterapii

Katedra i Zakład Mikrobiologii

Lekarskiej

Warszawski Uniwersytet

Medyczny

Grzyby

• To roślinopodobne, eukariotyczne mikroorganizmy

obficie występujące w przyrodzie, saprofity lub

pasożyty (brak chlorofilu), jednokomórkowe lub

wielokomórkowe, dimorficzne

• Grzyby sąorganizmami heterotroficznymi, dla których

pokarmem jest materia organiczna. W swoich

komórkach nie posiadajązielonego barwnika-

chlorofilu, dlatego teżnie sązdolne do

przeprowadzania procesu fotosyntezy.

• Grzyby rozprzestrzeniająsiępoprzezzarodniki,

które występująw powietrzu, glebie, na

roślinach i zwierzętach. Obecne sątakże w

kurzu, na różnych urządzeniach, a także na

ubraniach, w budynkach i pomieszczeniach źle

wentylowanych, zawilgoconych.

Rozprzestrzenianiu sięzarodników grzybów

obecnie sprzyja klimatyzacja pomieszczeń.

Wzrost grzybów często obserwowany jest na

obiektach sportowych, a zwłaszcza basenach.

Morfologia grzybów

Morfologia c.d.

• jednokomórkowe (drożdże i drożdżopodobne:

Saccharomyces, Candida, Cryptococcus, Geotrichum )

– Grzyby drożdżopodobne rosnąw postaci

charakterystycznych pojedynczych komórek (blastospory),

w których występująpojedyncze jądra. W procesie

pączkowania grzyby te mogątworzyćstrukturęnazywaną

pseudogrzybnią.

• wielokomórkowe (pleśniowe: Mucor sp., Rhizopussp.,

Aspergillus sp., Penicilliumsp ., dermatofity) Grzyby pleśniowe

to twory wielokomórkowe zbudowane ze strzępek–

rurkowatych komórek, które najczęściej sąrozgałęzione. Masy

strzępek tworzągrzybnię. Grzybnia może rozpościeraćsięna

znacznej powierzchni dorastając nawet do kilkunastu metrów.

• Grzyby dimorficzne , w zależności od

warunków otoczenia, mogąistniećzarówno

w postaci drożdżakowejlub w postaci grzybni.

W warunkach naturalnych i w temperaturze

poniżej 25 0 C grzyby te wykazująbudowę

strzępkową. Natomiast budową

drożdżopodobnącharakteryzująsięjako

patogeny lub pasożyty, które mogąznajdować

się, np.: w ustroju człowieka lub w hodowlach

inkubowanychw temperaturze 37 0 C.

Sytematykagrzybów chorobotwórczych

Dermatofity –grzyby skóry

- Microsporumspp., Epidermophytonspp.,

Trichophytonspp.

Drożdże i drożdżopodobne

- C. albicans, C. krusei, C. parapsilosis, C. tropicalis,

Saccharomyces cerevisiae, Geotrichum spp.,

Rhodotorulaspp., Cryptococcus neoformans

Pleśnie

- Mucor spp., Rhizopusspp., Absidiaspp., Aspergillus

spp., Penicilliumspp., Fusariumspp.

Grzyby wywołujące grzybice tropikalne

- Histoplazmaspp. Blastomycesspp. i inne

Podziałzakażeńgrzybiczych

1. Pierwotne

Wywołane przez typowe patogeny, które mogązakażać

i rozwijaćsięw tkankach ludzi zdrowych:

Histoplasmacapsulatum, Coccidioidesimmitis,

Blastomycesspp .

2. Wtórne

Wywołane przez grzyby oportunistyczne:

Candida spp., Aspergillus spp., Mucor spp.

Candida jako flora fizjologiczna

• Czynniki etiologiczne zakażeńgrzybiczych

Patogeny oportunistyczne -czynnikiem sprzyjającym

zakażeniu jest niewydolnośćlub niedobór w układzie

immunologicznym.

Grzyby drożdżopodobne:

- C. albicans

- C.tropicalis

- C.parapsilosis

-C.glabrata

-C.krusei

Grzyby pleśniowe: Aspergillus, Rhizopus, Mucor

- Aspergillus fumigatus, Aspergillus nidulans

-Aspergillus flavus, Aspergillus niger, grzyby

dermatofitowe

 skóra -okolice wilgotne

-fałdy skórne

-okolica okołoodbytnicza

 błony śluzowe

-jama ustna

-nosogardziel

-jelito grube

-pochwa

Ryzyko zakażeńgrzybiczych

Cechy grzybów istotne

w chorobotwórczości

choroby

nowotworowe

cukrzyca

choroby krwi

• Zdolnośćwytwarzania zarodników

warunkujących dużąrozsiewalność

• Termotolerancja

• Właściwości adhezyjne

• Właściwości alergizujące

• Wytwarzanie mykotoksyn(aflatoksyna)

• Zdolnośćwytwarzanie 2 różnych

antygenowo form drożdżowej i

strzępkowej

uraz

oparzenia

zabieg chirurgiczny

biorcy narządów

wcześniactwo

zakażenie wirusem

HIV

antybiotykoterapia

kortykoterapia

chemioterapia

immunosupresja

narkomania

Kandydoza skóry

Kandydoza błon śluzowych

- obejmuje każdy obszar skóry o wzmożonej wilgotności

objawy kliniczne: rumień, pękanie lub maceracja skóry

(C.albicans, C.glabrata, Cryptococcus spp., Malassezia

furfur )

a) jamy ustnej na błonach śluzowych policzków i języka pojawiają

siębiałe, silnie przylegające naloty, podobne do pleśniawek

-ostra rzekomobłoniasta - (pleśniawki) u osób chorych na

HIV, na białaczkę, po leczeniu sterydami z powodu np.

astmy

-ostra zanikowa - po antybiotykoterapii

-ostra zanikowa związana z noszeniem protez

-przewlekła rozrostowa -zajmuje wewnętrzną

powierzchniępoliczków

b) przełyku –u chorych na AIDS, po chemioterapii

c) pochwy -(80% C. albicans , 50% C. glabrata )

-w cukrzycy, ciąży, niedobory immunologiczne,

stosowanie tamponów, dopasowana bielizna

Kandydoza jamy ustnej

Zakażenia grzybicze w ginekologii

i położnictwie

• Grzybicze zakażenie pochwy i sromu ( VulvovaginalCandidiosis-VVC )

dotycząnawet 75% aktywnych seksualnie kobiet

• Szczyt zachorowańwystępuje między 16, a 30 r.ż .

• 75% kobiet przebyło grzybicze zapalenie pochwy min raz w ciągu życia

• U większości wystąpi min jeden objawowy epizod zakażenia VVC w ciągu

życia

• 5-55% populacji kobiet to bezobjawowe nosicielki grzybów Candida spp.

• 10-20% cierpi z powodu powikłanej kandydozy pochwy

• 40-50% kobiet jest leczonych z powodu nawracającej kandydozy pochwy

• 30% kobiet w ciąży choruje na kandydozępochwy

• Przejściowe lub stałe nosicielstwo grzybów drożdżopodobnych z rodzaju

Candida w pochwie szacuje sięna 6-30%

•jest chorobąo charakterze zapalnym,

powierzchniowym

•penetrująw głąb tkanek jamy ustnej

•następuje zmiana formy komórek grzyba

z blastospory na mycelialną

•komórki przylegajądo komórek nabłonka jamy ustnej

wydzielane przez nie enzymy, glikoproteiny

i metabolity hamująfagocytozęi odpowiedźze strony

układu immunologicznego

Klinicznie wyróżniamy kilka typów kandydozy jamy

ustnej.

Zakażenia grzybicze w ginekologii

i położnictwie

Kandydoza sromu i pochwy,

cewki i pęcherza moczowego

• Objawy:

– upławy, świąd, pieczenie

– bóle w okolicy sromu,

w przedsionku pochwy, nasilające

sięw nocy

– treśćpochwy obfita, gęsta, biała

lub kremowa

– nadżerki w pochwie

– częste parcie na mocz

– bóle podczas oddawania moczu

– zaczerwienie i obrzęk ujścia

zewnętrznego cewki moczowej

– biały mocno przylegający nalot

w okolicy ujścia cewki

– krwawienie z cewki po uciśnięciu

• U ciężarnych

kolonizacja pochwy

grzybami jest

zjawiskiem

powszechnym

– W I trymestrze

występuje u ok. 10%

– W III trymestrze

występuje u ok. 23-

55%

– U 60-90% występują

objawy

• Ciąża:

– ↑steroidogenezy-↑

depzytówglikogenu

– ↑przylegania grzybów do

śluzówki

– Immunosupresyjny wpływ

na odpornośćkomórkową:

estrogenów, progesteronu,

βHCG, somatotropiny

łożyskowej

• Antykoncepcja hormonalna

– Podażegzogennych

steroidów

• Czynniki etiologiczne:

– C. albicans

– C. tropicalis

– C. kefyr

– C. guilliermondii

– C. parapsilosis

– C. glabrata

– inne gatunki z rodzaju

Candida

Kandydoza pochwy w ciąży

Kandydoza, a ciąża

• W przypadku zakażenia płynu

owodniowego i zapalenia błon płodowych

na tle grzybiczej infekcji pochwy

– Poronienie

– Poród przedwczesny

– Przedwczesne pęknięcie błon płodowych

– Subklinicznepostacie zakażenia wewnątrzowodniowego

wywołanego Candida spp. –indukcja czynności skurczowej

macicy

– Wrodzona grzybica noworodka –u 6% noworodków matek

zakażonych Candida spp. stwierdza siępleśniawki w j. ustnej (u

noworodków zdrowych matek –0,8%)

• noworodki –zakażenie

okołoporodowe

– obejmuje zwykle zewnętrzne narządy płciowe, skóręi

prawie zawsze jamęustną

– ostry przebieg kliniczny (prawie 70%), rzadziej

przewlekłe

– objawy:

• obrzęk, zaczerwienienie, drobne, bolesne ubytki nabłonka-

nadżerki na powierzchni sromu i w przedsionku pochwy

Aspergiloza

Diagnostyka zakażeńgrzybiczych

 postaćalergiczna, oskrzelowo -płucna (astma)

Mikrobiologiczna

Molekularna

(wykrywanie DNA i RNA)

(hodowla,

bakterioskopia

bezpośrednia)

 grzybniakkropidlakowy płuc (aspergiloma) -po przebytej gruźlicy

wykrywanie antygenów (ELISA

mannanCandida

galaktomannanAspergillus)

PCR

 aspergiloza zatok przynosowych (leki immunosupresyjne)

Inwazyjna choroba -nierozpoznana u 35% pacjentów w momencie śmierci

śmiertelność-65%

Obecnośćmetabolitów

D -arabinitol (Candida)

D -mannitol (Aspergillus)

Schemat postępowania

diagnostycznego

podejrzenie o

zakażenie grzybicze

Diagnostyka

• Barwienie metodąGrama –fioletowe

Gram dodatnie

• Preparat tuszowy na obecnośćotoczek

Cryptococcus spp.

• Podłoże Sabouraudaz chloramfenikolem

i gentamycynąoraz bez antybiotyków

inkubacja do 10 dni w temp. 30-35 O C

hodowla

badanie

mikroskopowe

badanie potwierdzające

serologiczne

identyfikacja

morfologiczna,

biochemiczna

wykrywanie antygenów

i przeciwciał

badanie wrażliwości

na antybiotyki

LECZENIE

obserwacja i kontrola

Serologiczna

Diagnostyka

Identyfikacja

• Test filamentacji -Obserwacja nici

filamentacyjnych Candida spp.

Po inkubacji pozytywnej próbki

surowicy przez ok. 3h w temperaturze

37 O C.

• Test na chlamydospory–na

podłożach ubogich C. albicans

wytwarza komórki przetrwalnikowe –

chlamydospory.

• Agary selektywne -Podłoże chromogenne

CHROMagar

( C. albicans-zielone kolonie,

C. tropicalis –niebieskie,

C. krusei –różowe matowe,

C.glabrata–różowe, błyszczące!)

• Testy biochemiczne (rozkład cukrów)

API ID 32 C –automatyczny odczyt komputerowy

DIAGNOSTYKA GRZYBÓW PLEŚNIOWYCH(1)

Preparat bezpośredni z materiału klinicznego

w celu wykazania obecności strzępków grzyba,

konidioforów, konidiów.

Izolacja przez hodowlę (makrohodowla).

Obserwacja makrohodowliw celu oceny

morfologii kolonii.

DIAGNOSTYKA GRZYBÓW PLEŚNIOWYCH(2)

Mikrohodowlaszkiełkowa (hodowla

prowadzona na szkiełkach podstawowych

w komorach wilgotnych).

Obserwacja mikrohodowliw celu oceny

elementów morfotycznych grzybów pleśniowych

pozwalających na identyfikację(konidiofory,

konidia)

Aspergillus fumigatus– kolonie filcowate, zielone

Aspergillus flavus– kolonie filcowate, żółte

Aspergillus niger– kolonie puszyste, czarne

Lekowrażliwość

• E-test

• Metoda referencyjna, ilościowa,

podłoże Casitonelub RPMI

inkubacja 24-48h 37°C, MIC –

minimalne stężenie leku

hamujące wzrost drobnoustroju.

AmphoterycynaB –AP,

Flukonazol –FLU,

Vorikonazol–VO,

Itraconazol–ITR,

Caspofungina–CS,

Posaconazol-POS

Grupy leków

przeciwgrzybiczych

Polieny

Amfoterycyna B

(Ambisome,

Amphocil

Abelcet),

Nystatyna

Azole

Ketokonazol

Flukonazol

Itrakonazol

Worikonazol

Posakonazol

Analogi

nukleozydów

5-fluorocytozyna

Kandyny

Kaspofungina

Aniulafungina

Wiążąsięz

ergosterolem

błony komórkowej

Blokująsyntezę

ergosterolu

Blokująsyntezę

kwasów

nukleiaowych

Blokują

syntezęglukanu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: