promocja zdrowia.doc

Edukacja Zdrowotna

Promocja zdrowia

Podstawowe założenia promocji zdrowia sformułowano w 1986 roku w karcie Ottawskiej uchwalonej podczas pierwszej konferencji promocji zdrowia Ottawie.

Promocja zdrowia to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego poprawę. Promocja zdrowia jest dyscypliną nauki i sztuką pomagającą ludziom
w dokonywaniu zmian w ich stylu życia, aby mogli zbliżyć się do optimum swojego zdrowia.

Definicja zdrowia

Zdrowie to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby, kalectwa, niepełnosprawności.

Zdrowie to także:

- prawidłowe funkcjonowanie układów, narządów

- zdolność do logicznego myślenia, umiejętne rozpoznanie i wyróżnienie uczuć, radzenie sobie
ze stresem, lękiem, depresją (zdrowie psychiczne)

- prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie (zdrowie społeczne)

- posługiwanie się powszechnie akceptowanymi normami i zasadami moralnymi oraz przekonaniami religijnymi (zdrowie duchowe).

Zdrowie w / g Światowej Organizacji Zdrowia

1. Jest wartością, dzięki której jednostka lub grupa może realizować swoje aspiracje, potrzebę satysfakcji, może zmieniać środowisko i radzić sobie z nim.

2. Jest zasobem (bogactwem) dla społeczeństwa, gwarantującym jego rozwój społeczny
i ekonomiczny.

3. Jest środkiem do codziennego życia, umożliwiającym lepszą jako jakość.

Czynniki warunkujące zdrowie

1. Styl życia i zachowanie zdrowotne (upodobania, nawyki, zwyczaje 60 % na stan zdrowie)

2. Środowisko fizyczne i społeczne (wpływ 20 – 25 %)

3. Czynniki genetyczne (wpływają 15 – 20%)

4. Służba zdrowia (wpływa 10 – 15 %)

Kryteria oceny zdrowia

Kryterium medyczne: Zjawiska fizjologiczne lub patologiczne zachodzące na różnych poziomach organizacji organizmu, od poziomu komórkowego po czynności różnych układów.

Kryterium subiektywne: Polega na opisie odczuć człowieka związane ze stanem swojego organizmu, czyli samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego.

Kryterium społeczne: Wynika z przynależności do rodziny, grupy rówieśniczej, środowiska itp. Każda osoba prowadzi określony styl życia i ustala się przy tym pewien stan równowagi, której naruszenie podlega ocenie przez najbliższe środowisko społeczne.

Wychowanie Zdrowotne

Polega na kształtowaniu nawyków służących konserwacji i doskonaleniu zdrowia, na rozwijaniu pozytywnego zainteresowania zdrowiem w oparciu o niezbędne wiadomości, na formowaniu postawy umożliwiającej skuteczną profilaktykę, ratownictwo, leczenie, pielęgnację, rehabilitację oraz stosowanie zasad higieny w życiu jednostki i społeczeństwa.

Zadania wychowania zdrowotnego

1. Ochrona zdrowia – polega na wdrażaniu do profilaktyki chorób zwłaszcza zakaźnych, kształtowania właściwych nawyków dietetycznych, walki z nałogami wychowanie w zgodzie
z zasadami bezpieczeństwa.

2. Ratowanie zdrowia – działania ratownicze polegające na udzielaniu pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i zachorowaniach, świadomość granic własnych kompetencji medycznych, regularnego korzystania z usług służby zdrowia, sztuka aktywnego współdziałania pacjenta w procesie leczenia, nie nadużywanie leków.

3. Doskonalenie zdrowia – hartowanie organizmu w sferze fizycznej i psychicznej. Rozwijanie metod samokontroli zdrowia i rozwoju. Udział w ćwiczeniach ruchowych, przystosowanie rodzinne wraz w wychowaniem sensualnym, przysposobienie zawodowe w aspekcie zdrowotnym.

Przejawy patologii

Przejawy patologii to m. in. agresja, przemoc, sięganie po środki psychotropowe, konsekwencje zdrowotne, trudności z nauką, brak myślenia o ewentualnych konsekwencjach. Na zjawiska patologiczne szczególnie narażone są dzieci i młodzież.

Powstawaniu patologii sprzyjają dokonujące się przeobrażenia polityczne, społeczne i
ekonomiczne.

Prowadzenie działań profilaktycznych ma charakter działań trzy rzędowych

I –rzędowa profilaktyka

Adresowana jest do społeczeństwa i w jej ramach wyraźnie akcentuje się budowanie i rozoranie różnorodnych umiejętności społecznych (tak profilaktyka dokonuje się poprzez plakaty, ulotki, foldery)

II –rzędowa profilaktyka adresowana jest do osób zagrożonych, czyli do tzw. grup podwyższonego ryzyka, w których prawdopodobieństwo występowania zagrożenia jest wysokie. Celem jest udzielenie niezbędnej pomocy dla zniwelowania tych zagrożeń.

III – rzędowa profilaktyka skierowana jest do osób, które mają już problemy, czyli
są uzależnione, a celem działań jest umożliwienie powrotu im do prawidłowego funkcjonowania
w życiu społecznym.

Przejawy patologii (jest ich bardzo dużo): agresja, lekceważenie norm społecznych, poczucia sprawiedliwości, popełnianie przestępstw, uzależnienie od narkotyków, alkoholizm, chuligaństwo, przynależność do sekt, zachowania aspołeczne, pasożytniczy tryb życia.

Skumulowaniu czynników aspołecznych w rodzinie prowadzi do powstania rodziny patologicznej (tak rodzina wykracza poza normy społeczne).

Definicja rodziny patologicznej w / g Marii Łopatkowej

Oboje lub jedno z rodziców jest alkoholikiem, przestępcą lub trudni się nierządem.

Inne przypadki rodzin autorka definicji zalicza do kategorii rodzin zagrożonych, wychodząc
z założenia, że patologia to już nie jest zagrożenie chorobą, lecz sama choroba.

Typy rodzin w /g Stanisława Kawuli

1. rodzinne wzorce wychowania

- rodziny normalne

- rodziny jeszcze wydolne

- rodziny niewydolne                           

- rodziny patologiczne              te dwie ostatnie rodziny to rodziny dysfunkcyjne

Rodzina dysfunkcyjna w / g St. Kawuli to rodzina zdezorganizowana, zdezintegrowana, problemowa, dysharmonijna.

Rodziny patologiczne

Alkoholizm

(także dotyczy dzieci i młodzieży)

Uzależnienie od alkoholu powoduje pogorszenie standardu życia, konflikty małżeńskie. Całe życie rodzinne toczy się wokół alkoholika (mówi się o współzależności członków rodziny. Tak rodzina stanowi dla dziecka źródło traumatycznych przeżyć (do 5 roku życia dziecko jest uzależnione
od rodziców, dziecko w patologicznej rodzinie doznaje upokorzeń, ma brak poczucia bezpieczeństwa.

Alkohol wyzwala agresję, rodzi przestępczość.

Uzależnienie

Rozumiane jest jako stan psychiczny, zwykle także fizyczny polegający na utracie kontroli nad swoim zachowaniem, stałej patologicznej zależności od środka i przymusie spożywania go.

Obok uzależnienia fizycznego i emocjonalnego pojawia się specyficzny mechanizm tej choroby, zwany system iluzji i zaprzeczeń.

System iluzji dotyczy przekonania chorego, że nie jest uzależniony (w każdej chwili może przestać pić).

Uzależnienie fizyczne wiąże się z tym, że aby uzyskać stan upojenia to osoba uzależniona musi przyjmować środek w coraz to większych dawkach.

Uzależnienie psychiczne przejawia się pragnieniem przyjmowania środków uzależniających.

Uzależnienie społeczne jest związane z używaniem środków uzależniających w grupie. Mechanizm przynależności do grupy pociąga za sobą mechanizm zachowań. Coraz więcej młodych ludzi jest uzależnionych. W przypadku młodego człowieka okres popadania w uzależnienie wynosi
od 1-3 lat, u dorosłego około 5 lat.

Alkohol wyzwala agresję, rodzi przestępczość.

Proces uzależnia od alkoholu przebiega w następujących fazach:

1. faza wstępna – picie alkoholu w celu uzyskania ulgi oraz wzrost tolerancji na alkohol

(miedzy 1 a 2 fazą pojawia się luka pamięci)

2. faza ostrzegawcza – coraz większa koncentracja na alkoholu, picie po kryjomu z chciwością, szukanie okazji do picia, unikanie rozmów o alkoholu i swoim piciu.

3. faza krytyczna – upośledzenie kontroli nad piciem, pojawia się agresja przeplatana stanami wyrzutów sumienia, użalania się nad sobą, pojawiają się próby samobójcze. Następuje zerwanie lub ograniczenie kontaktów z znajomymi, pojawia się poranne picie wraz z piciem wielodniowych ciągów (w tedy także rozpoczyna się 4 faza)

4 faza przewlekła – następuje wtedy utrata rodziny, pracy, pojawiają się i narastają coraz większe problemy zdrowotne.

Konteksty picia:

Panie picie – okazjonalne,

Panowie – ciekawość

Narkomania

Dotyczy wszystkich grup społecznych.

Powszechność (odlot, odjazd). Reklamy, gadżety, stwarzają pozory normalności

Fazy uzależnienia od narkotyku:

1. faza eksperymentalna – motywacją jest ciekawość.

2. faza brania – używanie narkotyku w towarzystwie (świadomie dokonuje zakupu)

3. faza nadużywania (sam wykazuje aktywność, zaczyna dążyć do zdobycia narkotyku, konsekwencjami SA gorsze oceny, kłopoty z koncentracja pamięci a także pierwsze problemy zdrowotne.

4. faza uzależnienia (ciągłe branie) osoba uzależniona odczuwa silny narkotyczny głód, bardzo pragnie narkotyku, nie potrafi opanować tego uczucia.

Jak działają poszczególne narkotyki?

Amfetamina – daje na początku dużo energii, pobudza organizm, brak potrzeby snu, brak apetytu, agresja, rozszerzenie źrenic.

Objawy i skutki zażycia narkotyku (zależy o wielkości dawki)

Dostrzegalne objawy zażywania narkotyków to: gwałtowny spadek masy ciała, przewlekły katar, zaburzenia pamięci i myślenia, krwawienie z nosa, przekrwione oczy, nadmiernie zawężone lub rozszerzone źrenice, niereagujące na światło, bełkotliwa niewyraźna mowa.

Słodkawa unosząca się woń w pokoju, częste wietrzenie pomieszczenia, używanie kadzidełek, ślady po ukłuciach, ślady krwi na bieliźnie.

Młody człowiek zażywający narkotyki często kłamie, wynosi cenne przedmioty, sprzedaje je dla pozyskania pieniędzy.

Uzależnia od nikotyny

Papieros zawiera:

1.nikotynę – substancja silnie trująca

2. ciała smoliste są silnie trujące mają rakotwórcze działania

3. tlenek węgla (czad) – łączy się z hemoglobiną (blokuje hemoglobinę) następuje osłabienie dotlenienia organizmu

3. kwasy – powodują powstawanie stanu nieżytu oskrzeli

Młodzi ludzie sięgają po papieros z ciekawości, panującej mody, towarzyskości, przydania sobie dorosłości, podnoszenie własnej wartości.

Temat: Założenie programowe szkoły promującej zdrowie

Trzy cechy szkoły promującej zdrowie

1. Cecha szkoły promującej zdrowie to program edukacyjny

- wprowadzenie do programu nauczania szkoły elastycznego i spiralnego nauczania o zdrowiu opartego na rozpoznaniu aktualnych i przyszłych potrzeb uczniów i ich aktywnym uczestnictwie

- kształcenie nauczycieli w zakresie treści i metod edukacji zdrowotnej

2 cecha to Etos zdrowia w szkole

a) środowisko fizyczne (czysta, bezpieczna, dopasowana do potrzeb baza, zdrowe posiłki)

b) atmosfera w której minimalizowany jest stres

c) środowisko społeczne – właściwie sformułowane regulaminy i ich egzekwowanie przez wszystkich, częste i właściwe kontakty między nauczycielami i innymi pracownikami szkoły

3 cecha szkoły promującej zdrowie to współdziałanie nauczycieli z rodzicami i społecznością lokalną.. Przejawem dbania o zdrowie psychiczne jest to, że jest to proces.

Strategia – taka szkoła preferuje metodę skutecznego działania nie ma w niej miejsca
na współzawodnictwo i rywalizację (między klasami, szkołami), uczniowie, rodzice nauczyciele
i inny pracownicy szkoły są dla siebie wiarygodni.

Zdrowie psychiczne uczniów kształtowane jest poprzez poszanowanie ich godności, kształtowanie poczucia własnej wartości.

Budowa programu:

1. Treści, metody, zadania powinny uwzględniać oczekiwania dzieci w różnym grupach wiekowych.

2. Działania realizowane w Wychowaniu Zdrowotnym powinny dotyczyć również osób odpowiedzialnych za dzieci i młodzież: nauczyciele, rodzice, opiekunowie i inni pracownicy).

3. Zasadniczy cel działań wychowania zdrowotnego powinno być realizowane w systemie odrębnych realizowanych zajęć.

4. Za realizację wychowania zdrowotnego odpowiedzialni są nauczyciele – specjaliści

5. Działania podejmowane w ramach realizowania wychowania zdrowotnego powinny mieć zintegrowany charakter, za taką realizację odpowiada nauczyciel –specjalista.

6. Musi być stworzona atmosfera sprzyjająca zdrowiu w ogóle a zdrowiu ucznia szczególnie

Cele

Program szkoły promującej zdrowie ma dwa cele

Cel bezpośredni odnosi się do ucznia

W wyniku realizacji programu uczeń ma posiąść zdolność samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia własnego i innych ludzi.

Cel ten powinien być realizowany poprzez:

- ukazanie uczniowi zdolności, jakie w sobie posiada

- zapoznanie ze sposobami zachowania i umacniania zdrowie a także jego poprawy

- przekazywania a także utrwalania zasad zdrowego stylu życia

- rozwijanie zdolności samokontroli i samoregulacji

- rozwiązywanie problemów zdrowotnych

- kształtowanie postawy odpowiedzialności za swoje zdrowie a także umiejętności przewidywania skutków i następstw swoich zachowań

- przekazywanie i utrwalanie głównych zasad zdrowego stylu życia

Cel pośredni

Współpraca z rodzicami

Współpraca ze środowiskiem szkolnym – tworzenie przyjaznej atmosfery dziecku

Edukacja Zdrowotna obejmuje, więc przekazywanie i nabywanie

1. świadomości i rozumienia zdrowia

2. wiedzy o zdrowiu

3. postaw wobec zdrowia swojego i innych

4. umiejętności niezbędnych dla kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i radzeniu sobie z nowymi sytuacjami.

Obszary tematyczne programu zdrowotnego

8 bloków

1. Promocja zdrowia

2. Higiena osobista i higiena otoczenia

3. Zdrowie psychiczne

4. Ruch w życiu człowieka

5. Zdrowy styl odżywiania

...