Baza AGRO W WOJ.ŚWIĘTOKRZYSKIM(1).pdf

Diagnoza bazy agroturystycznej…

INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH

INFRASTRUCTURE AND EKOLOGY OF RURAL AREAS

Nr 1/2007, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 149–161

Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi

Ewa Pałka

DIAGNOZA BAZY AGROTURYSTYCZNEJ

W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM

W ASPEKCIE PROCESÓW INTEGRACYJNYCH

____________

THE DIAGNOSE OF AGROTOURIST BASE

IN THE ŚWIĘTOKRZYSKIE VOIVODSHIP

IN ASPECTS OF INTEGRATION PROCESSES

Streszczenie

W warunkach transformacji gospodarki rozpoczętej w latach dziewięćdzie-

siątych XX wieku w Polsce zaistniała poważna szansa dla rozwoju agroturystyki

i turystyki wiejskiej, ponieważ zmiany systemu gospodarowania objęły również

obszary wiejskie. Przemiany społeczno-ekonomiczne, które zachodzą w rolnictwie

stwarzają zapotrzebowanie na alternatywne, uzupełniające źródła dochodu dla

ludności zamieszkującej obszary wiejskie.

Województwo świętokrzyskie ze względu na lokalizację obszarów chro-

nionych oraz specyficzny charakter rolnictwa ma szczególne możliwości rozwoju

turystyki na obszarach wiejskich. Znaczne walory turystyczne sprzyjają napływowi tu-

rystów. Istotny udział w przyroście bazy noclegowej w województwie świętokrzy-

skim w ostatnich latach mają gospodarstwa agroturystyczne. Celem ustalenia aktual-

nej liczby gospodarstw agroturystycznych w województwie świętokrzyskim

wykorzystano różnorodne niepublikowane źródła informacji. Do określenia poten-

cjału agroturystycznego w poszczególnych gminach posłużono się wyliczo-nymi

wskaźnikami statystycznymi, jak np.: gęstość gospodarstw agroturystycznych na

100 km 2 , wskaźnik gęstości bazy noclegowej (Gb), wskaźnik intensywności ruchu

turystycznego wg Charvata oraz wskaźnik funkcji turystycznej (Tf).

Słowa kluczowe: agroturystyka, baza turystyczna, rozwój terenów wiejskich,

infrastruktura, turystyka wiejska

149

Ewa Pałka

Summary

The most serious barrier in the development of extra-agricultural activity in

rural areas is the poor level of the development of both technical and social infra-

structure in the country. Increase in outlays on the development of technical infra-

structure in the first half of the 1990s contributed in many regions of Poland to the

development of comparatively new tourist service offered by individual farmers in

their own farms, called agricultural tourism and rural tourism. The

development of tourist services in rural areas in Poland, should be conformable

with regional strategies of the development, because, as the example of the Euro-

pean Union countries shows, agricultural tourism and rural tourism not only

stimulates the development of regional infrastructure, but at the same time it fa-

vours the preservation of old relics of rural architecture and development of eco-

nomic initiatives in rural areas.

Świętokrzyskie voivodship is one of the viovodships in which the rural

areas are of great importance. These areas are inhabited by more than half of the

population and the issues concerning them are among the most important ques-

tions. Very essential are demographic problems, of which especially the worsening

of the age structure which is the consequence of the drop of the natural increase

and the negative migration balance. The results of the Census showed that agri-

culture remains the main source of income only for a small part of them. There is

also a distinctive division of the voivodship into the northern part with small agri-

cultural holdings and southern in which the agriculture plays a much more im-

portant part.

Despite the decrease in differences between urban and rural areas they are

still visible. The rural areas are not as good as urban areas in the field of infra-

structure and access to basic technical-sanitary installations remains insufficient.

In the period of political transformation Polish agriculture was very

neglected. Divided farms in connecting with low quality of soil conducts to serious

difficulty in effective farming. This situation seriously determined state agriculture

politic. Main items of state to head towards structural changes of country areas

are first of all actions in conducting to increase of employment in poseagriculture

sectors at agriculture areas, support of consolidate institutions of regional devel-

opment Realization these items should be consistent with trend of EU structural

politic. There is small percentage in general touristic movement 60-80 thousand in

the Świętokrzyskie Province, but at farthest dynamic development of agrotouristic

base, participation will grow on village resting. Refreshment in agrotouristic

farms at weak in base dormitory in the Świętokrzyskie Province, it can in greatest

degree than other ventures contribute to growth of revenue of rural population

and effect moderating big jobs. Particular areas take a stand in saint cross prov-

ince for rational refreshment on village, on nature, to clean conditions of natural

environments ecologically.

Key words: agrotourism, tourist base, rural development, infrastructure, rural

tourism

150

Diagnoza bazy agroturystycznej…

WSTĘP

Współcześnie dla przyszłości ludności wiejskiej ważne stało się stworzenie

dodatkowych miejsc pracy na wsi, lecz poza gospodarstwem rolnym [Zegar

2002]. Coraz częściej właściciele gospodarstw rolnych, aby zapewnić stałe

dochody, prowadzenie produkcji rolnej uzupełniają inną działalnością pozarol-

niczą. Jednocześnie rozszerzają zakres świadczonych usług, na które zapotrze-

bowanie społeczne stale wzrasta. Może to być np. turystyka wiejska, agrotury-

styka, produkcja „zdrowej żywności”, rękodzieło ludowe. Duże znaczenie dla

dochodów gospodarstw wiejskich, oferujących usługi turystyczne, ma możli-

wość łączenia oferty turystycznej z jednoczesną możliwością sprzedaży tury-

stom własnych produktów rolnych, zarówno indywidualnie, jak i w formie cało-

dziennego wyżywienia.

Województwo świętokrzyskie ze względu na lokalizację obszarów chro-

nionych oraz specyficzny charakter rolnictwa ma szczególne możliwości roz-

woju turystyki na obszarach wiejskich. Znaczne walory turystyczne sprzyjają

napływowi turystów [Pałka 2004].

Największy udział w przyroście bazy noclegowej w województwie świę-

tokrzyskim w ostatnich latach mają gospodarstwa agroturystyczne. Dynamika

tego wzrostu jest jednak trudna do ustalenia, ze względu na rozbieżność danych

pochodzących z różnych źródeł informacji.

Celem artykułu jest próba diagnozy potencjału agroturystycznego woje-

wództwa świętokrzyskiego. W tym celu zestawiono liczbę gospodarstw agrotu-

rystycznych i miejsc noclegowych, występujących w tych gospodarstwach, we-

dług poszczególnych powiatów i gmin województwa. Podstawowym źródłem

informacji były dane źródłowe uzyskane w drodze przeprowadzonych badań

terenowych w roku 2005. Materiały te uzupełniono zestawieniami udostępnio-

nymi przez WODR w Modliszewicach oraz informacjami publikowanymi przez

Urzędy Gmin i liczne Stowarzyszenia Agroturystyczne. Zestawienia liczbowe

posłużyły do wyliczenia wskaźników statystycznych, takich jak: wskaźnik

gęstości gospodarstw agroturystycznych na 100 km 2 , wskaźnik gęstości bazy

noclegowej (Gb), wskaźnik intensywności ruchu turystycznego wg Charvata

i wskaźnik funkcji turystycznej (Tf).

UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO-EKONOMICZNE

ROZWOJU USŁUG TURYSTYCZNYCH NA OBSZARACH WIEJSKICH

Turystyka wiejska występowała w Polsce od dawna, ale dopiero

w warunkach transformacji ustrojowej zainteresowanie turystów wypoczynkiem

na polskiej wsi bardzo się uaktywniło. O możliwościach rozwoju turystyki

w ogóle, w tym agroturystyki, czy turystyki wiejskiej decyduje w Polsce przede

wszystkim atrakcyjność wielu terenów – góry, rzeki, jeziora, lasy. Konkurencyj-

151

Ewa Pałka

ność turystyki wiejskiej i agroturystyki, wobec innych form wypoczynku poza

walorami krajobrazowymi, wynika przede wszystkim z bogactwa kulturowego

polskiej wsi i zachowanych tradycyjnych form gospodarowania. Wprawdzie

u podstaw agroturystyki i turystyki wiejskiej leży wrodzona potrzeba

kontaktu człowieka z przyrodą, ale współcześnie kształtowane formy turystyki

w Polsce są również wynikiem przemian gospodarczych ostatniej dekady lat

[Guzik 2002]. Turyści coraz częściej wybierają krótkie, niedrogie, indywidualne

pobyty w gospodarstwach agroturystycznych, w warunkach naturalnego środo-

wiska przyrodniczego, zamiast urlopu w dużych ośrodkach wypoczynkowych.

Turyści krajowi dostrzegają atrakcyjność i konkurencyjność obszarów

wiejskich z tradycyjnymi sposobami gospodarowania, tradycjami rękodzieła

ludowego, zabytkami architektonicznymi. Wypoczynek na wsi jest stosunkowo

tani oraz dostępny dla szerokiej rzeszy społeczeństwa. Ogólna dostępność tej

formy wypoczynku doprowadziła w niektórych regionach kraju do zbyt małej

podaży miejsc noclegowych w porównaniu z liczbą chętnych (przerost popytu

nad podażą). Biorąc pod uwagę postępujący w Polsce wzrost zarówno społecz-

nej świadomości, jak i zapotrzebowania na „zdrową żywność” oraz wypoczynek

na wsi, można przypuszczać, iż usługi turystyczne na obszarach wiejskich będą

się rozwijać coraz dynamiczniej. Obecnie w Polsce ponad 11 tys. gospodarstw

świadczy usługi z zakresu agroturystyki czy turystyki wiejskiej, z czego tylko

około 1 tys. zrzeszonych w Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej jest skatego-

ryzowane (tab. 1 i tab. 3).

O wzroście znaczenia agroturystyki i turystyki wiejskiej jako alternatyw-

nej formy wypoczynku świadczy systematyczny wzrost liczby miejsc noclego-

wych w polskich gospodarstwach agroturystycznych: z 5,5 tys. w 1998 r. do

11,2 tys. w 2001 r., przy jednoczesnym spadku ogólnej liczby miejsc noclego-

wych z 791,8 tys. w 1998 r. do 611,8 tys. w 2002 r. (tab. 1).

Rozwój agroturystyki i turystyki wiejskiej w Polsce wiąże się między in-

nymi z rozbudową infrastruktury noclegowej. W latach 1998–2001 liczba skate-

goryzowanych obiektów noclegowych wzrosła z 608 do 1080 (tab. 2). Z rozbu-

dową infrastruktury noclegowej wiąże się wzrost liczby udzielonych noclegów.

Polska odbiega w tym względzie od innych krajów europejskich. Turystyka

wiejska i agroturystyka jest ogromnie popularna w Austrii, Niemczech, Szwecji,

Danii, Francji, Irlandii. W Polsce tylko około 0,5% turystów wybiera wypoczy-

nek na wsi. Natomiast co czwarty mieszkaniec innych krajów Unii Europejskiej

spędza wakacje na wiejskiej farmie. W krajach Unii Europejskiej działalność

pozarolniczą podjęło 40% właścicieli gospodarstw rolnych, z tego przeciętnie od

3 do 10% gospodarstw (w zależności od kraju i regionu) zajęło się agroturysty-

ką. Przeciętnie w krajach Unii Europejskiej dochody z działalności turystycznej

uzyskuje ponad 20% rolników. W Niemczech tę formę wypoczynku wybiera już

około 3% turystów zagranicznych. W roku 1985 taki wypoczynek oferowało

około 1,4% gospodarstw w Niemczech. Dziesięć lat później gospodarstwa

152

Diagnoza bazy agroturystycznej…

agroturystyczne stanowiły już 3,5% ogólnej liczby gospodarstw rolnych. Jednak

w żadnym kraju Unii Europejskiej, turystyka nie bazuje tak na usługach gospo-

darstw wiejskich, jak w Austrii, gdzie ofertę wypoczynku przedstawia około

10% wszystkich gospodarstw, proponując łącznie 300 tys. miejsc noclegowych

[Długokęcka 2002].

Tabela 1. Wybrane dane o bazie turystyki w Polsce w latach 1998–2002

Table 1. Selected data about tourism in Poland in period 1998 – 2002

Wyszczególnienie/ Rok

1998

1999

2000

2001

2002

Liczba obiektów noclegowych ogółem

13 437

13 546

8 626

8 686

7 948

W kwaterach agroturystycznych

608

755

808

1 073

898

Liczba miejsc noclegowych ogółem

791 808 770 351 668 332 651 542 611 870

W kwaterach agroturystycznych

5 509

7 172

8 133

11 188

9 557

Źródło: dane GUS 2003, Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa.

Tabela 2. Gospodarstwa agroturystyczne wg województw w 2000 r. i 2001 r.

Tabela 2. Farms according to provinces in period 2000 and 2001

Skategoryzowane

gospodarstwa agroturystyczne zrzeszone

w Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej

Liczba

obiektów

Liczba miejsc

noclegowych

2000

2001

2000

2001

Razem

801

1080

8087

11234

opolskie

świętokrzyskie

łódzkie

124

788

mazowieckie

135

179

lubuskie

259

475

śląskie

382

247

podlaskie

293

582

warmińsko-mazurskie

456

211

kujawsko-pomorskie

472

476

zachodniopomorskie

465

438

wielkopolskie

154

663

1443

dolnośląskie

121

797

1362

podkarpackie

110

693

979

pomorskie

100

1115

1132

lubelskie

117

133

966

1136

małopolskie

144

159

1202

1675

Źródło: dane GUS 2003, Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa.

153

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: