Badanie neuropsychologiczne.pdf

PODSTAWOWE INFORMACJE O BADANIU NEUROPSYCHOLOGICZNYM

DZIECKA

Oprac. na podstawie: Heubrock, D., Petermann, F. (2000). Lehrbuch der Klinischen Kinderneuropsychologie.

HogrefeVerlag;

Martin,G.N.(2001).Neuropsychologia.Warszawa:WydawnictwoLekarskiePZWL .

Dla studentów III roku psychologii dziennej i zaocznej SWPS we Wrocławiu, opracowała mgr Mirosława

Niewiarowska.

Neuropsychologiajestdziedzinąinterdyscyplinarną,wyjaśniapowiązaniamiedzycentralnym

układemnerwowymaprzeŜywaniemizachowaniemczłowieka.

Ocenaneuropsychologicznazakładanastępującecele:

1.Identyfikacjęrodzajuwczesnegolubłagodnegozaburzeniafunkcjipoznawczych.

2.ZróŜnicowanie pomiędzy chorobą lub uszkodzeniem mózgu i innymi czynnikami, takŜe

powodującymi upośledzenie zdolności poznawczych, np. depresja moŜe maskować efekty

uszkodzeniamózgu.

3.Ocenęniedoboróworazzachowanychfunkcji,atakŜepomocwzaplanowaniurehabilitacji.

4.Ocenęefektówoperacjichirurgicznej,terapiipsychofarmakologicznej.

5.Ocenę problemów szkolnych i opóźnień rozwojowych u dzieci, np. w celu

zróŜnicowania pomiędzy zaburzeniami umysłowymi, emocjonalnymi i specyficznymi

problemami w zakresie uczenia się. Jest to ocena najczęściej przeprowadzana przez

psychologówszkolnych, anieprzezneuropsychologów.

Diagnostyka neuropsychologiczna dzieci i młodzieŜy jest szczególnie wskazana w

następującychprzypadkach:

Diagnozaneuropsychologicznadzieckapowinnaskładaćsięznastępującychelementów:

dokładny wywiad z uwzględnieniem analizy dokumentacji wcześniejszego leczenia

medycznego,informacjeorozwojudzieckauzyskanenp.zprzedszkola,świadectwaszkolnei

informacjeuzyskaneodnauczycieli,itp.,

badanie waŜnych funkcji podstawowych (np. orientacja w czasie i przestrzeni, dominacja

ręki,motoryka,funkcjonowaniesensoryczne,itp.),

badaniezapomocątestówpsychometrycznych

obserwacja zachowania – pomimo dobrze dziś rozwiniętych metod diagnozy

psychometrycznej i z wykorzystaniem komputera odgrywa nadal waŜną rolę, szczególnie

istotna w diagnozie niemowląt, małych dzieci i dzieci przedszkolnych, poniewaŜ w tym

okresieŜyciadzieckametodypsychometryczneikomputeroweuŜytecznesąwograniczonym

zakresie.

uszkodzenie mózgu, kości czaszki (np. w wypadku samochodowym), choroby

neurologiczne(np.wirusowelubbakteryjnezapaleniemózgu,);

długotrwałeiznacznezaburzeniaumiejętnościszkolnych,któreniedająsięwyleczyć

tradycyjnymimetodamiterapii;

znaczne zaburzenia emocjonalne lub zaburzenia zachowania z towarzyszącymi

zaburzeniamiumiejętnościszkolnychlubopóźnieniemrozwoju;

nagłe zaburzenia pamięci, funkcji poznawczych, motorycznych, językowych,

zaburzenia zachowania lub zaburzenia osobowości, które nie dają się wyjaśnić za

pomocąinnychbadańpsychologicznych.

Schemat wywiadu neuropsychologicznego (przeprowadzanego z rodzicami lub

opiekunami):

1.Opiswcześniejszychiaktualnychproblemówmedycznych,psychicznych,zzachowaniem,

szkolnych,itp.

2.Dokładnyopiszaburzeńwzachowaniu:

zmianynastroju,wybuchyzłości,

stanykrótkiejutratyświadomości,

zaburzeniauwagi.

3.Zaburzeniasnu.

4.Dotychczasowyrozwój:

przebiegciąŜy,komplikacje,

naduŜywanieprzezmatkęsubstancjitypunarkotyki,alkohol,nikotyna,zatruciawynikającez

zanieczyszczeniaśrodowiska,innetoksyny,

komplikacjeporodowe,

komplikacjepoporodowe,np.Ŝółtaczkaunoworodka,

„kamieniemilowe”rozwojudziecka,

choroby,zwysokągorączkąorazwypadki,urazygłowy(wktórymmiejscugłowy).

5.ObciąŜeniazestronyrodziny:

porównanierozwojuzrozwojemewentualnegorodzeństwa,

neurologiczne,psychicznelubinnezaburzeniawystępującewrodzinie.

Rozmowazdzieckiem.

Do dziś dyskutowany jest udział dziecka w pierwszym spotkaniu diagnostycznym. Za

obecnościądzieckaprzemawiaargument,ŜemoŜeonospontanicznieiwyczerpującoopisać

swoje problemy, poraŜki i sukcesy. Przeciwko przemawia fakt, Ŝe tego typu rozmowa

(wywiad) moŜe być dla dziecka bardzo obciąŜająca psychicznie. Zaleca się w przypadku

dziecimłodszych,do12r.Ŝ.,Ŝebyprzypierwszymkontakciezdiagnostąobecnybyłrodzic

lubinnyopiekundziecka.

Regułyrozmowyzdzieckiem:

1. Kontaktwspierającyibudującyzaufanie(„Twojamamamówiła,ŜejuŜoddawnaw

szkole bardzo się starasz i mimo to dostajesz złe oceny. To jest na pewno bardzo

nieprzyjemnedlaciebie.Jakmyślisz,dlaczegonaukatakcięŜkociidzie?”).

2. Nie tylko stawianie pytań, lecz równieŜ dawanie informacji („Myślę, Ŝe moŜemy ci

pomóc. Przychodzi do nas sporo dzieci, które mają podobne do twoich trudności z

nauką.NiektóreznichjuŜradząsobielepiejwszkole.Zadamciterazjeszczekilka

pytań,Ŝebymmogłalepiejpoznać,jakmogęcipomóc”).

3. Pytanienietylkooproblemy,lecztakŜeomocnestronydziecka(„TerazjuŜwiem,Ŝe

pisaniesprawiacisporotrudności.KaŜdedzieckopotrafijednakcoślepiej,niŜinne

dzieci.Cotypotrafiszrobićszczególniedobrze?”).

4. Stawianiepytańtakkonkretnie,jaktojestmoŜliwe(„Mówisz,Ŝenalekcjidlaciebie

wszystko za szybko się dzieje. Czy moŜesz mi teraz dokładnie opisać, najlepiej jak

potrafisz,codokładniedziejesięwtwojejgłowie,kiedynauczycielwyjaśniawklasie

cośnowego?”).

5. Proszenie o moŜliwie wiele konkretnych przykładów i opisów konkretnych sytuacji

(„Opowiadałeśmiwcześniej,ŜeuwaŜaszmalowaniezaokropne.Chciałabymjednak

zobaczyć,jakmalujesz.Wiem,Ŝetoniesprawiaciprzyjemności,alejaknaprzykład

namalowałbyśdom?”).

BadaniepodstawowychmoŜliwościdziecka

Orientacja,np.:

„Napiszmiswojeimięinazwiskoiaktualnyadres”,

„Jakidzieńmamydzisiajiktórajestterazgodzina?”,

„CzymoŜeszmipowiedzieć,gdzieterazjesteś?”.

RozróŜnianieprawejilewejstrony,np.:

naswoimciele–„PokaŜtwojąlewąrękę”,„PokaŜtwojąprawąrękąnatwojeleweoko”,

nacieledrugiejosoby–„PokaŜmojepraweucho”,„PokaŜtwojąlewąrękąnamojąprawą

nogę”.

Dominacjaręki,lateralizacja,np.:

„Którąrękąpiszesz,myjeszzęby,trzymaszłyŜkę?”,

„Którąrękątrzymaszmiotłęprzyzamiataniu?”,itp.

Motoryka ,np.:

naok.10cmszerokimpaskudywanuiśćwprzóditył,

skokibokiemprzezlinię,

„pajacyk”.

Funkcjonowaniesensoryczne ,np.:

rozróŜnianieinazywaniekolorów,

zlokalizowaniemiejscadotknięciaciałazzamkniętymioczami.

Diagnostykapsychometryczna:

Inteligencjaogólna

testy inteligencji, ocena rozwoju umysłowego, np. WISCR; w diagnozie

neuropsychologicznej testy inteligencji uŜywane są przede wszystkim do uzyskania profilu

poszczególnych funkcji, zaleŜności między funkcjami; skalę Wechslera określa się jako

„koniapociągowegoocenyneuropsychologicznej”;

TestMatrycRavena.

Uwaga

Test d2 do Badania Uwagi (analiza takich wskaźników uwagi jak szybkość spostrzegania,

ogólnazdolnośćspostrzeganiaikoncentracja);

podtestyWISCR:Arytmetyka,PowtarzanieCyfr,BrakiwObrazkach.

Zdolnośćwidzeniaprzestrzennego

TestPamięciWzrokowejA.Bentona(od8.rokuŜycia),słuŜydobadaniapamięciipercepcji

wzrokowej,przydiagnozieorganicznychchoróbmózgu;

TestMatrycRavena;

WzrokowoMotoryczny Test Gestalt L. Bender (od 3. roku Ŝycia), słuŜy do badania

orientacji przestrzennej, stosuje się m.in. przy diagnozie organicznych chorób mózgu,

upośledzeniaumysłowego

TestBenderKoppitz.

Pamięć

Test Diagnozowanie Uszkodzeń Mózgu (DUM), od 5. roku Ŝycia, do oceny zaburzeń

pamięciwczasieuczeniasięnamaterialefiguralnym;zadaniembadanegojestzapamiętanie

seriifigurprzedstawionychnarysunkach,anastępnieodtworzenieichzpamięciprzypomocy

drewnianychpatyczków;

podtestyWISCR:PowtarzanieCyfr(pamięćbezpośrednia),WiadomościiSłownik(efekty

uprzedniegouczeniasię);

Test15SłówRey’a.

Język

skalawerbalnaWISCR;

AFASkala,skaladobadaniamowydzieckazniedokształceniemmowyotypieafazji,słuŜy

do oceny sprawności językowej i komunikacyjnej dziecka, dla dzieci przedszkolnych i

młodszychszkolnych.

Tworzenierozumowania/pomysłów

TestSortowaniaKartzWisconsinWCST,testrozumowaniaabstrakcyjnegoielastyczności

poznawczej.

Metodydiagnostykineuropsychologicznej:

testypsychometryczne,

diagnostykazwykorzystaniemkomputera,

obserwacja zachowania – systematyczna obserwacja zachowania jest bardzo waŜna,

szczególnie przy diagnozie niemowląt i małych dzieci (w tym wieku nie ma moŜliwości

wykonaniatestówpsychometrycznych,zaburzenianeurologicznewtymwiekupojawiająsię

najpierwwzachowaniu),

innetechniki,którychwynikimogąsiępojawićpodczaszbieraniawywiadu,np.:

elektroencefalografia EEG, tomografia komputerowa TK (computerized tomography–CT),

emisyjna tomografia pozytronowa PET, czynnościowy rezonans magnetyczny (functional

magneticresonanceimagingfMRI).

___________________________________________________________________________

Zadaniawymagającerysowaniafigurstałysięjednymzpodstawowychnarzędziwbadaniach

neuropsychologicznych,atozewzględunaczułośćnawieleróŜnychschorzeńorganicznych.

NiŜejopisanetestyopartesąwłaśnienazadaniachtypurysowaniefigur.

Wzrokowo–MotorycznyTest–PostaciowaniaL.Bender

Bender L. (1994). WzrokowoMotoryczny Test Gestalt. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

PodręcznikdotestudostępnywczytelniSWPS.

Test wykorzystywany w diagnozie neuropsychologicznej. SłuŜy do badania orientacji

przestrzennej w toku kopiowania dziewięciu wzorów rysunkowych. Celem testu jest

określeniezdolnościosobydoujmowania(spostrzegania)całościwzrokowomotorycznych,z

zachowaniemrelacjiprzestrzennychiczasowych.

Stosowany jest przy diagnozowaniu róŜnych rodzajów organicznych schorzeń mózgu,

upośledzenia umysłowego, psychoz alkoholowych, demencji starczej. Stosowany takŜe do

wykrywaniaprzypadkówsymulacjiupośledzeniaumysłowegoichoróbpsychicznych.

Normydladzieciod3do10lat(orazdladorosłych).

TestBenderKoppitz

TestsłuŜydobadaniapoziomurozwojuintegracjiwzrokoworuchowej.Zadaniemosobyjest

przerysowanie dziesięciu wzorów. W analizie bierze się pod uwagę ilość i rodzaj

popełnianych błędów. Test wykorzystywany jest równieŜ do diagnozowania dzieci z

mikrouszkodzeniami mózgu, zaburzeń w zakresie przystosowania społecznego, a takŜe do

prognozowaniaosiągnięćszkolnychwmłodszychklasachszkołypodstawowej.Przeznaczony

jestdobadaniadzieciwwiekuod5do8lat.

E. Koppitz oparła system analizy rysunku na prawidłowościach rozwojowych. Daje on

moŜliwośćoceny,czyrysunekdzieckajesttypowydlajegowieku.

Obszerneomówienietestuznajdujesięw:

JaworskaJ.(1990).TestBenderKoppitz.Warszawa:COMPWZMEN.

TestPamięciWzrokowejA.Bentona

Na podstawie: Benton, A. (1996). Test pamięci wzrokowej Bentona. Warszawa: Pracownia Testów

PsychologicznychPTP.PodręcznikdotestudostępnywczytelniSWPS.

Test wykorzystywany w diagnozie neuropsychologicznej. UŜywany jest jako narzędzie do

wykrywania organicznych uszkodzeń mózgu. SłuŜy do badania pamięci i percepcji

wzrokowej. Oparty jest na danych empirycznych, które mówią, Ŝe do najwcześniejszych

objawów uszkodzenia kory mózgowej naleŜą zaburzenia pamięci świeŜej i koncentracji

uwagi.

Badanyrysujeprzedstawianemuwzoryzpamięcilubjeprzerysowuje.Normydladzieciod8

do14lat(orazdladorosłychwwieku1569lat).

W zaleŜności od wersji test bada głównie: pamięć świeŜą, adekwatność spostrzegania

wzrokowego, szybkość spostrzegania i zapamiętywania, dokładność spostrzegania,

koncentrację uwagi, zdolności grafomotoryczne, trwałość pamięci, zdolność rozpoznawania

wzrokowego,koordynacjęwzrokoworuchową.

Rysunki badanego oceniane są pod kątem dwóch wskaźników – ilości poprawnych

odwzorowańorazliczbybłędów.RóŜnetypybłędówkorelujązespecyficznymijednostkami

chorobowymi. Benton wyróŜnia sześć kategorii błędów: pominięcia, zniekształcenia,

perseweracje,rotacje,przesunięcia,zmianywzględnejwielkościfigur.

Wykonanietestuprzezdzieci(Benton,1996,s.8487).

Test Bentona jest uŜytecznym narzędziem badania dzieci z podejrzeniem uszkodzenia lub

choroby mózgu. Zdolność róŜnicowania testem w przypadku dzieci jest mniejsza niŜ w

przypadku osób dorosłych. Mimo to róŜnicowanie to jest istotne z klinicznego punktu

widzenia.

U dzieci z podejrzeniem uszkodzenia mózgu często pojawiają się wybiórcze zaburzenia

funkcjonowania intelektualnego. Przy dobrze rozwiniętych funkcjach werbalnych stwierdza

się powaŜne zaburzenia spostrzegania wzrokowego i koordynacji wzrokoworuchowej. Z

powodudobrzerozwiniętychzdolnościwerbalnych(widocznychwskalachinteligencji,np.

Stanfordzka Skala Inteligencji Bineta), często przecenia się ich zdolności do nauki i

moŜliwościprzystosowawcze.

W praktyce klinicznej często powstaje problem, czy u dziecka wykazującego zaburzenia

emocjonalne lub behawioralne, występuje jednocześnie uszkodzenie mózgu. Test Bentona

jest wysoce uŜyteczny dla róŜnicowania pomiędzy uszkodzeniami mózgu i psychogennymi

zaburzeniamiemocjonalnymiudzieci.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: