Polska myśl polityczna 1918 - 1939.doc

Polska myśl polityczna w latach 1918-1939.

SOCJALDEMOKRACJA KRÓLESTWA POLSKIEGO I LITWY (SDPIL)

·             Odrzucała hasła niepodległości Polski i nie uznawała prawa narodów do samostanowienia,

·             Stała na stanowisku, że zamykanie się narodów w oddzielne państwa grozi rozproszeniem rewolucyjnych sił proletariatu, a właśnie teraz zjednoczenie jest mu tak potrzebne,

·             Uważała, że międzynarodowe zwycięstwo rewolucji socjalistycznej automatycznie rozwiąże kwestię narodową,

·             W listopadzie 1918r. SDKPiL wraz z PPS-Lewicą wysunęła hasło dyktatury proletariatu.

POLSKA PARTIA SOCJALISTYCZNA ( PPS )             

·             Odzyskanie niepodległości głównym warunkiem urzeczywistnienia się socjalizmu w Polsce,

·             Celem socjalistów była Polska republikańska, demokratyczna, jednoizbowy parlament, izba pracy o kompetencjach ustawodawczych, szerokich praw i wolności obywatelskich,

·             PPS nie glosowała w sejmie ustawodawczym na Konstytucję Marcowa w 1921r., bo uważała że jest ona za mało demokratyczna,

·             Z jednej strony silnie dążyła do demokracji parlamentarnej, ale nie odrzuciła tezy o wzmocnieniu władzy wykonawczej gdy system parlamentarny ujawnił swe słabości. Ta zdolność manewru zapewniła partii popularność i wpływy w społeczeństwie mieszczańskim i u części klasy robotniczej.

NARODOWA DEMOKRACJA (ENDECJA )

·             Grała jedna z głównych ról w życiu politycznym w latach 1918-39,

·             Najbardziej zacięty przeciwnik rządzącego obozu sanacji,

·             Główny teoretyk obozu Roman Dmowski widział racje Polski w sferze wierności zasadom narodowym, a nie państwowym. W podstawowym dziele Myśli nowoczesnego Polaka nawiązał do pozytywistycznej koncepcji narodu, naród utożsamiał z rodzajem przedsiębiorstwa, w którym liczył się zysk.

·             Naród jest fundamentem państwa, samo powstanie państwa może być najwyżej sygnałem, że jest tam już naród,

·             Dmowski narodowe wyzwolenie widział w doskonaleniu polityki współpracy z caratem, ideę pełnej niepodległości głosili dopiero po upadku caratu w 1917r. ,wzorem dla Dmowskiego była polityka Stanisława Augusta, Czartoryskich.

·             Elementem spajającym naród jest więź rasowa, grupy rasowo obce nie nadają się na włączanie do narodu, wymagają izolacji. Tylko część narodu jest rzeczywiście narodowa i tylko ona powinna decydować o losie narodu.

·             Dmowski obawiał się asymilacji Żydów, uważał ich za żywioł silniejszy niż polski.

OBÓZ PIŁSUDCZYKÓW

·             Wzmacnianie kultu państwa- wartość nadrzędna obozu, naród może działać tylko przez państwo, dzięki niemu staje się podmiotem twórczego działania

·             Ewolucja ideologii piłsudczyków identyfikowała się z ewolucją polityki państwa, w pierwszych latach               II RP aprobowali ustrój demokratyczny, później akcent padł na żądania państwa autorytarnego wspartego sprawną administracją, karnym wojskiem, krytykowali system wielopartyjny i „sejmowładztwo”.

·             W koronnym dziele piłsudczyków – Konstytucji Kwietniowej została odrzucona zasada zwierzchnictwa narodu, na czele państwa stal prezydent odpowiedzialny przed Bogiem i historią, zerwanie z zasadą podziały władz i systemem parlamentarno-gabinetowym

·             Rozwijano kult państwa, pochwałę dyktatury, zasadę wodzostwa.