głos zabrał Mikołajezyk, który zapowiedział, że klub PSL, mimo odrzucenia jego wniosków, będzie głosował za ustawš. Opozycja w łonie PSL skupiała się wokół redagowanego przez Józefa Niećko pisma pt. "Chłopski wiat". Krytykowano linię politycznš CKW PSL. W końcu stycznia 1947 r. opozycjonici (Niećko, Wycech, Banach) zorganizowali naradg celem wycišgnięcia wniosków z kampanii wyborczej do sejmu. Ustalili oni, że PSL poniosło klęskę wyborczš na skutek fałszywej koncepeji wyborezej Mikołajczyka i jego zwolenników. Przygotowali się oni do wystšpienia na posiedzeniu Rady Naczelnej PSL, która obradowała w dniach 1- 2 II 1947 r. Z generalnš krytykš linii Mikołajczyka wystšpił poseł Czesław Wycech. "Na poprzedniej Radzie Naczelnej w padzierniku 1946 r. - mówił Wycech - poddałem ostrej krytyce linię politycznš stronnictwa, przestrzegajšc przed klęskami, jakie ona przyniesie. Upłynęło zaledwie parę miesięcy, a już w pełni stanęlimy wobec katastrofy i bardzo cišżkiej sytuacji politycznej (...). W porozumieniu politycznym moglimy otrzymać 120 posłów, pięć tek w rzšdzie, kilkunastu podsekretarzy stanu, 70 - 80 starostów, kilku wojewodów, udział szerokiej masy urzędników w różnych resortach, moglimy przeprowadzić wybory samorzšdowe, uzyskać lub wydatnie zwiększyć naszš reprezentację w samorzšdzie, zwišzkach gospodarczych, uzyskać pomylniejsze warunki pracy i rozwój naszych organizacji kulturalno -owiatowych. Wszystko to moglimy osišgnšć zawierajšc porozumienie polityczne i wyborcze, na co godziła się druga strona w długich z nami pertraktacjach (...). Dzi już widzimy, że popełniony został kardynalny błšd, który naród polski, jak i Stronnictwo, bardzo drogo kosztuje. Nasza błędna taktyka i niewłaciwy stosunek do rzeczywistoci przyniosły nam klęski." Wycech nie podejmował kardynalnego problemu suwerennoci i demo- kracji, uznania czy nie uznania przez udział w wyborach hegemonii PPR, lecz pragmatyczny problem tego, co w danym momencie bardziej dla Stronnictwa korzystne. "Fakt stanięcia PSL w opozycji - kontynuował Wycech - zbliżył nas do podziemia (...) Walka nasza i walka podziemia z panujšcym systemem z natury rzeczy zbliżała nas do jednej linii. Słowne nasze odcięcia tu nie wystarczš. Tylko współpraca PSL z blokiem czterech stronnictw może naprawdę odcišć nas od podziemia. W przeciwnym razie rozwój wypadków będzie nadal spychał nas ku okopom podziemia. Innego biegu zdarzeń być nie może." Przedstawiciele opozycji złożyli wniosek o odwołanie NKW, dokonanie wyboru nowego kierownictwa i zmianę linii politycznej stronnictwa. Wniosek ten nie uzyskał większoci. Po dyskusji za wnioskiem głosowało 20, a przeciw - 61 członków RN. Dotychczasowe kierownictwo uzyskało votum zaufania, jednak głównych opozycjonistów usunięto z jego składu. W tej sytuacji, czujšc za sobš poparcie 1/4 starej RN, postanowili oni podjšć zorganizowanš działalnoć i 23 II 1947 r. utworzyli Komitet Organizacyjny Lewicy PSL. 151 Przewodniczšcym Komitetu został Niećko, a wiceprzewodniczšcym Wycech. Obaj należeli do grona starych, zasłużonych działaczy ruchu ludowego. W następnym dniu (24 II) przystšpiono do wydawania nowego tygodnika pt. "Chłopi i Państwo". Jako wydawcy występowali Jan Dec, Jan Domański, Jan Dębski i Czesław Wycech. Redaktorem pisma był Józef Niećko. Ponieważ pismo atakowało oficjalne kierownictwo ruchu, NKW PSL decyzjš z 3 III 1947 r. wydalił wydawców i redaktorów ze Stronnictwa. Póniej wydalono jeszcze: Kazimierza Banacha, Stanisława Kotera, Bolesława Stolarczyka, Marię Szczawińskš, Bronisława Thomasa, Bronisława Warownego. Byli to członkowie centralnych i wojewódzkich władz stronnictwa, ponadto Banach, Koter i Wycech byli posłami na sejm. Opozycja zaczęła rosnšć w siłę. Poczštkowo miała ona oparcie w 7 województwach, następnie 18 IV 1947 r. zwołano Zjazd i powołano do życia nowe stronnictwo PSL Lewica. Wyłoniono Centralny Komitet PSL Lewicy w składzie: J. Niećko - przew., Cz. Wycech - zastępca przew., K. Banach - sekretarz, Jan Domański - skarbnik, Jan Dębski, Stanisław Koter, Bronisław Warowny - członkowie. Kryzys przeżywało też PSL "Nowe Wyzwolenie". W lutym 1947 r. częć członków z T. Rekiem na czele przeszło do SL. Reszta z Br. Drzewieckim kontynuowała działalnoć samodzielnie. Wiosnš 1947 r. w ruchu ludowym występowały więc 4 różne ugrupowania. Największe z nich oskarżone było o współpracę z podziemiem zbrojnym. Jego członków odsuwano z administracji państwowej, nękano represjami. Częć z nich odchodziła do ugrupowań prorzšdowych, tj. do SL, PSL "Nowe Wyzwolenie" i PSL Lewica. W ruchu ludowym występowało znaczne zamieszanie. Równolegle toczyła się walka o ZMW RP "Wici". Była to masowa organizacja młodzieży wiejskiej o dużych tradycjach. Odbudowało jš SL, jed- nak na przełomie lat 1945/46 umocniły się w niej wpływy PSL. Przewodni- czšcym ZG był Jan Dusza, I wiceprzewodniczšcym Stefan Ignar, II wice- przewodniczšcym Michał Jagła, który był jednoczenie redaktorem tygodnika " Wici". Sekretarzem była Maria Maniakówna, skarbnikiem - Kazimierz Kulikowski. Eksponentem Mikołajczyka był Wielkopolanin Jagła forsujšcy idee agraryzmu. Prezes Dusza nie sprzeciwiał się tej akcji, choć sam był powišzany z J. Niećko. W poszczególnych województwach do głosu dochodzili zwolennicy PSL. Przeciwnicy uzależnienia "Wici" od PSL w czerwcu 1946 r. zaczęli wyda- wać w Łodzi pismo pt. "Wiciowa droga". Redagował je Dyzma Gałaj. We wrze- niu grupa działaczy powišzana z SL założyła pismo pt. "Wolna Gromada". Z inicjatywy tej grupy 27 X 1946 r. powołano do życia Komitet Demokratyzacji " Wici". Działali w nim Józef Ozga-Michalski, Ludomir Stasiak, Marcin Tupalski, Jerzy Drewnowski. Podział ten groził rozłamem. Grupa centrowa z Ignarem na czele postanowiła do tego nie dopucić. 8 XII 1946 r. zwołano posiedzenie ZG "Wici". Jagła, W. Nordykowski i J. Pasiak ustšpili z ZG. Na 152 ich miejsce weszli dotychczasowi zastępcy członków ZG: Dyzma Gałaj i A. Inglot. Przewagę uzyskali działacze nie zwišzani z PSL. Przewodniczšcym ZG pozostał nadal J. Dusza, I wiceprzewodniczšcym Ignar, a II wice- przewodniczšcym - Gałaj. Funkcję redaktora "Wici" objšł Mieczysław Grad. W dniach 4 - 5 I 1947 r. w sali Roma odbył się Krajowy Zjazd Demokra- tyzacji "Wici". Wzięli w nim udział marszałek sejmu W. Kowalski, A. Korzycki, J. Dšb-Kocioł. Referaty wygłosili: Ozga-Michalski, Stasiak i A1. Król. Do secesji nie doszło na skutek mediacyjnego wystšpienia Ignara w dyskusji. Utworzono natomiast Krajowy Komitet Demokratyzacji "Wici" z Ozgš-Michalskim i Stasiakiem na czele. Opracowano program "uzdrowie- nia" organizacji i powołano wojewódzkie komitety demokratyzacji. Delegacja " Wici" została przyjęta przez prezydenta Bieruta. Naciski "demokratów" 23 II spowodowały ustšpienie grupy Ignara z ZG. Zwišzek znalazł się w trudnej sytuacji. Występowały w nim 3 różnišce się grupy działaczy, ponadto znajdował się on pod presjš SB. W tej sytuacji w końcu marca doszło do porozumienia i zawieszenia walk wewnętrznych. Powołano międzyfrakcyj- ny Centralny Komitet Zjazdowy i podjęto przygotowania do zwołania Krajo- wego Zjazdu "Wici". Odbył się on 27 IV 1947 r. Utrzymano jednoć organizacyjnš i wielonurtowoć ideowš "Wici". Przewodniczšcym ZG został Ignar, wiceprezesami - W. Jagusztyn i J. Ozga-Michalski, sekretarzem - Maria Maniakówna, skarbnikiem - Ludomir Stasiak. Redaktorem "Wici" został M. Grad. Przywództwo organizacji przejęła grupa Ignara przy współudziale SL (Ozga i Stasiak) i PSL Lewicy (Jagusztyn). W dalszym cišgu dyskutowano o agraryzmie, roli wsi w przemianach demokratycznych w Polsce, owiacie itp. "Wici" skupiały kilkaset tysięcy członków i wywierały duży wpływ na mieszkańców wsi w ogóle. Władze bezpieczeństwa w dalszym cišgu terroryzowały działaczy PSL. Byli oni bezpodstawnie aresztowani, przetrzymywani w aresztach, nakłaniani do wycofania się z PSL. Od czasu do czasu przeprowadzano pokazowe rozprawy sšdowe. 17 IV 1947 r. rejonowy sšd wojskowy w Warszawie skazał Kazimierza Bagińskiego na 8 lat więzienia oraz utratę praw obywatelskich i honorowych na 3 lata, Wiktora Bazylewskiego - na 6 lat, Tadeusza Węgrzyniaka - na 6 lat i Tadeusza Wyrzykowskiego - na 3 lata. Oskarżono ich o redagowanie i rozpowszechnianie "Biuletynu PSL". Wydawnictwo miało legalny charakter. Podobne biuletyny wydawały inne stronnictwa polityczne. W lipcu redaktora "Gazety Ludowej" Zygmunta Augustyńskiego skazano za rzekomš działalnoć szpiegowskš na karę 15 lat więzienia i konfiskatę całego majštku. W Krakowie przygotowano monstrualny proces II Kierownictwa WiN i PSL. Na ławie oskarżonych zasiedli: płk Franciszek Niepokulczycki, Komendant Główny WiN, Alojzy Kaczmarek vel Bzymek vel E. Strzałkowski, dr Eugeniusz Ršbski, Jan Kot, Wiktor Langner, Waleria Tumanowicz, Mirosław Kowalski, Stefan Rolski, Tadeusz Wilczyński i prof. 153 Henryk Munch z kierownictwa WiN. Obok nich sšdzono wybitnych działaczy PSL oskarżonych o współdziałanie z WiN: dr Karola Buczka (red. tyg. "Piast"), Mieczysława Kabata (sekr. WKW PSL w Krakowie),Jerzego Ku...
jagaw7