Ręczny karabin maszynowy dla potrzeb WP.pdf

ZESZYTY NAUKOWE WSOWLąd

Nr 2(132) 2004 ISSN 1731-8157

Krzysztof JAMROZIAK *

Przemysław KUBICKI

RĘCZNY 5,56 mm KARABIN MASZYNOWY DLA POTRZEB

SIŁ ZBROJNYCH RP

1. Wstęp

Wraz z przystąpieniem Polski do NATO w naszych siłach zbrojnych powstała potrze-

ba wymiany podstawowego uzbrojenia żołnierza sił zbrojnych RP. Potrzeba ta została spo-

wodowana unifikacją uzbrojenia sił Sojuszu. W ramach porozumień standaryzacyjnych także

Polska przystąpiła do przebudowy sił zbrojnych i modernizacji uzbrojenia. Dotychczasową

broń, w tym i broń indywidualną żołnierza, należało dostosować do wymogów i standardów

NATO. Pierwsze kroki poczynione w tym zakresie zaowocowały wprowadzeniem do uzbro-

jenia WP egzemplarzy broni odpowiadającej wymaganiom Sojuszu. Do tych egzemplarzy

należy zaliczyć: pistolet maszynowy PM-84P oraz karabin szturmowy wz. 96 „Beryl”. Kolej-

nym krokiem tej unifikacji są karabiny maszynowe i ręczne karabiny maszynowe jako pod-

stawowa broń wsparcia drużyny na polu walki. Doświadczenia z konfliktów XX wieku wy-

kazały, że klasyczny karabin maszynowy na typowe naboje karabinowe ze względu na dużą

masę i wymiary posiada zbyt słabą portatywność, a pociski cechuje nadmierna energia, zby-

teczna broni maszynowej na najniższym szczeblu. Na poziomie, walczącej zwykle pieszo,

drużyny piechoty karabin maszynowy powinien ustąpić lekkiej broni wsparcia zasilanej amu-

nicją o takich samych parametrach jak amunicja stosowana do broni indywidualnej. W ar-

miach państw zachodnich przeprowadzony proces unifikacji broni wsparcia na szczeblu dru-

żyny został oparty na 5,56 mm ręcznym karabinku maszynowym MINIMI (USA, Francja,

Wielka Brytania) lub 5,56 mm ręcznym karabinku maszynowym NEGEV w przypadku armii

Izraela.

Występujący w Wojsku Polskim na szczeblu drużyny karabin maszynowy (PK), a na

szczeblu drużyny rozpoznawczej ręczny karabin maszynowy (RPK) nie spełnia wymagań ze

względu na amunicję, która nie jest stosowana w armiach NATO. W przypadku masowego

użycia pododdziałów naszej armii w konflikcie zbrojnym może przysporzyć poważnych pro-

blemów logistycznych co, ze względu na charakter działań Sojuszu, jest niedopuszczalne w

działaniach bojowych. W niniejszym artykule prezentowany jest nowy polski, ręczny karabin

maszynowy, jego ogólna budowa oraz parametry taktyczno-techniczne.

* kpt. dr inż. Krzysztof JAMROZIAK – Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych, Wydział Wojsk Zmecha-

nizowanych we Wrocławiu

sierż. pchor. Przemysław KUBICKI - Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych, Wydział Wojsk Zmecha-

nizowanych we Wrocławiu

Krzysztof JAMROZIAK, Przemysław KUBICKI

2. Charakterystyka ręcznych karabinów maszynowych

Występujące na uzbrojeniu wojska ręczne karabiny maszynowe są na ogół charak-

teryzowane jako broń wsparcia drużyny. Jednak ze względu na ich uniwersalność oraz

sposób zastosowania i wykorzystania, jak również zmieniający się charakter współcze-

snego pola walki, broń ta może być określana jako: Light Machine Gun (LMG) – lekki

karabin maszynowy, Light Suport Weapon (LSW) - lekka broń wsparcia czy Squad Au-

tomatic Weapon (SAW) – automatyczna broń drużyny. Ręczne karabiny maszynowe roz-

winęły się w wyniku pojawienia się zapotrzebowania na lekką broń wsparcia, która mo-

głaby zaradzić słabej portatywności karabinów maszynowych wynikającej z ich rozmia-

rów i masy. Przyczyna zainteresowania „erkaemami” leży w ich daleko idącej kompaty-

bilności z karabinami samoczynnymi piechoty, co ułatwia szkolenie, zaopatrzenie i zasi-

lanie w amunicję poprzez możliwość zamiennego użycia magazynków i części w razie

potrzeby. Ręczne karabiny maszynowe są przeznaczone głównie do prowadzenia ognia

ciągłego, wykorzystywane jako broń wspierająca na szczeblu drużyny.

Ręczny karabin maszynowy może być bronią zarówno indywidualną, jak i zespo-

łową. Może strzelać nabojami pośrednimi o kalibrach od 5,45 mm do nawet 7,62 mm o

energii wylotowej pocisku ok. 1350 J. Zasilany może być z magazynków, z taśmy lub z

magazynków i z taśmy. Służy zasadniczo do zwalczania grupowych celów żywych,

przede wszystkim ogniem seryjnym, ale wiele „erkaemów” posiada możliwość prowadze-

nia ognia pojedynczego, a niektóre z nich wyposażone są w celowniki optyczne. Połącze-

nie walorów możliwości prowadzenia ognia pojedynczego z montowanym celownikiem

optycznym i dwójnogiem, stanowiącym integralną część każdego „erkaemu” sprawia, że

może on z powodzeniem występować w roli karabinu wyborowego przeznaczonego do

zwalczania ważnych celów pojedynczych. Najkrócej zatem można powiedzieć, że ręczny

karabin maszynowy jest niezbędną bronią drużyny piechoty o zasięgu skutecznym do

800m.

3. Analiza ręcznych karabinów maszynowych armii polskiej

W pododdziałach rozpoznawczych i powietrzno – desantowych Wojska Polskiego

występuje na uzbrojeniu 7,62 mm ręczny karabin maszynowy RPK  (rys. 1). Broń ta jest,

praktycznie rzecz biorąc, nieco zmodyfikowaną odmianą kbk AK. Można powiedzieć, że

jest to „erkaemowa” wersja karabinu. Ręczny karabin maszynowy Kałasznikowa to broń

automatyczna drużyny piechoty, charakteryzująca się znaczną intensywnością i skutecznością

ognia, przeznaczoną do niszczenia siły żywej i środków ogniowych nieprzyjaciela. Do strze-

lania z rkm RPK stosuje się naboje 7,62 x 39 mm (wz. 1943) z pociskami zwykłymi, z rdze-

niem stalowym, pociskami smugowymi i przeciwpancerno - zapalającymi 1 .

RPK- Rucznoj Pulemiot Kałasznikowa - ręczny karabin Kałasznikowa.

1 Instrukcja 7,62 mm Ręczny Karabin Maszynowy RPK (RPKS). Opis i użytkowanie. Sposoby i zasady strze-

lania, MON, Warszawa 1972, s. 7.



RĘCZNY 5,56 MM KARABIN MASZYNOWY DLA POTRZEB SZRP

Rys. 1. Widok ogólny 7,62 mm ręcznego karabinu maszynowego RPK

Żródło: http://www.world.guns.ru/kalasznikow/

Ręczny 7,62 mm karabin maszynowy RPK jest rozwinięciem kbk AK * , dokonanym

przez Michaiła Kałasznikowa. Zasadnicze różnice zewnętrzne to bardzo charakterystyczna

maczugowa kolba oraz znacznie dłuższa i cięższa lufa. Nowy model jest wyposażony w wy-

sunięty daleko do przodu dwójnóg, który daje się złożyć do tyłu i zatrzasnąć w uchwycie,

jeżeli nie służy jako podpórka. Broń działa na zasadzie wykorzystania energii części gazów

prochowych odprowadzanych z przewodu lufy.

Doświadczenia związane z eksploatacją RPK wykazały, że po długotrwałym

prowadzeniu ognia występuje tendencja do samoistnego zapłonu nabojów w komorze

zamkowej związana z faktem, że broń strzela z zamka zamkniętego. Ze względu na brak

możliwości wymiany lufy, szybkostrzelność praktyczna waha się w granicach około 150

strzałów na minutę. Brak regulatora gazowego sprawia, że w miarę gromadzenia się za-

nieczyszczeń w przewodzie lufy, szybkostrzelność nieco maleje. Fakt, że karabin ten nie

posiada regulatora gazowego, upraszcza w znacznym stopniu jego produkcję, ale powodu-

je też występowanie silnej, kiedy karabin jest czysty, wibracji, która słabnie stopniowo w

miarę narastania zanieczyszczenia, zmniejszającego jednak szybkostrzelność. Zaletą kon-

strukcji jest fakt, że mechanizmy wewnątrz komory zamkowej mają bardzo dużo miejsca,

a broń jest względnie odporna na zakurzenie i zapiaszczenie mimo dużego okna wyrzuto-

wego oraz niezasłoniętej szczeliny, w której porusza się rączka zamkowa. Reasumując,

RPK to dobra, sprawna i odporna na zanieczyszczenia broń 2 .

4. Analiza ręcznych karabinów maszynowych czołowych armii

Od roku 1966 w USA prowadzono szeroko zakrojone prace studyjne nad nowym

rodzajem broni wsparcia dla drużyny piechoty i pododdziałów pokrewnych. W pracy po-

stawiono sobie za cel opracowanie założeń broni o większej manewrowości od powszech-

nie używanych uniwersalnych karabinów maszynowych na amunicję karabinową 7,62 x

51 mm. Płynące z nich wnioski sugerowały, że karabin maszynowy kalibru 7,62 mm po-

winien pozostać podstawowym środkiem ogniowym plutonu i kompanii oraz uzbrojeniem

wozów bojowych, natomiast na poziomie drużyny musi zostać zastąpiony dwoma lżej-

* AK – Awtomat Kalasznikowa – automat Kałasznikowa.

2 Adam R.: Najskuteczniejsza broń ręczna , Warszawa 2002, s. 90.

Krzysztof JAMROZIAK, Przemysław KUBICKI

szymi karabinami maszynowymi, których masa wraz z 200 nabojami nie przekraczałaby

10 kg (dla porównania amerykański 7,62 mm km M60 waży bez amunicji 10,5 kg, a z 200

nabojami 17,6 kg). Dzięki temu wzrosłaby ruchliwość i siła drużyny 3 . W wyniku tych

prac oraz doświadczeń z wojen i konfliktów drugiej połowy XX w. uznano, że najlepszym

rozwiązaniem byłaby lekka broń maszynowa obsługiwana przez jednego żołnierza, której

masa wraz z 200 nabojami nie przekraczałaby 10 kg, ale której zasięg skuteczny byłby nie

mniejszy niż 800 m. Efektem była nowa generacja „erkaemów” strzelających nabojem

pośrednim o kalibrze 5,56 mm i 5,45 mm 4 .

W efekcie prac studyjnych nad nową bronią wsparcia Amerykanie pod koniec lat

osiemdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęli wprowadzanie do uzbrojenia swoich podod-

działów nowy rkm MINIMI oznaczony M249 SAW w miejsce starego karabinu masz y-

nowego M60. Raporty z konfliktów zbrojnych w Zatoce Perskiej, Afganistanie Somalii

potwierdziły słuszność ich wyboru. Śladami Amerykanów podążyli Brytyjczycy, wpro-

wadzając początkowo na uzbrojenie „erkaemową” wersję karabinka SA80, oznaczoną

L86A1, a następnie zastępując rkm L86A1 belgijskim rkm MINIMI. Francuzi także zde-

cydowali się na belgijski, ręczny karabin maszynowy. Inną drogą poszli Hiszpanie, którzy

stworzyli nową, własną, udaną konstrukcję rkm CETME AMELI. Austryjacka armia zde-

cydowała się na rodzimy, ręczny karabin maszynowy oparty na karabinku AUG, noszący

oznaczenie AUG HBAR. Izraelczycy na potrzeby swojej armii stworzyli od podstaw ręcz-

ny karabin maszynowy NEGEV, będący stosunkowo udaną konstrukcją spełniającą po-

kładane w nim oczekiwania.

4.1. Ręczny 5,56 mm karabin maszynowy firmy Fabrique Nationale

Belgijski rkm MINIMI * (rys. 2) został opracowany w firmie Fabrique Nationale

(FN) w Herstal przez Ernesta Verviera, a po raz pierwszy zaprezentowany publicznie w

1974 roku 5 . Ręczny karabin maszynowy MINIMI występuje w wersji standardowej jako

uzbrojenie drużyny, plutonu, a w wersji skróconej PARA * dla załóg wozów bojowych;

śmigłowców i żołnierzy jednostek powietrzno - desantowych oraz w wersji skróconej o

zasilaniu wyłącznie taśmowym SPW * (dla żołnierzy jednostek specjalnych) i pokładowej

jako uzbrojenie dodatkowe wozów bojowych.

3 FN Minimi: „ Nowa Technika Wojskowa ” 9/2003, s.34.

4 Chloupek I.: Karabiny maszynowe Ameli , „Komandos”, Warszawa 9/2000.

* MINIMI - Mini Mitrailleuse - fr. mini karabin maszynowy.

5 FN Minimi: „ Nowa Technika Wojskowa ” 9/2003, s. 35.

* PARA – skrócona wersja MINIMI (skrócono lufę i zamontowano wysuwaną kolbę).

* SPW – wersja MINIMI dla pododdziałów specjalnych zasilana tylko za pomocą taśmy amunicyjnej.

RĘCZNY 5,56 MM KARABIN MASZYNOWY DLA POTRZEB SZRP

Rys. 2. Widok ogólny 5,56 mm rkm Minimi

Źródło: http://www.guns-club.narod.ru/machine_gun03.htm

MINIMI jest bronią samoczynną (tylko na ogień ciągły), działającą na zasadzie od-

prowadzenia części gazów prochowych przez boczny otwór w lufie (długi ruch tłoka gazo-

wego). Ryglowanie odbywa się przez obrót zamka wymuszony powierzchnią krzywkową

suwadła. Zasilanie jest realizowane z lewej strony broni, z rozsypnej taśmy nabojowej z

ogniwami otwartymi M27, luźno zwisającej z karabinu lub umieszczonej w skrzynce nabojo-

wej (o pojemności 200 nabojów, wykonanej z tworzywa sztucznego), mocowanej do dolnej

części komory zamkowej bądź z wymiennego magazynka łukowego o pojemności 30 nabo-

jów stosowanego w 5,56 mm karabinkach, M16A1 i FNC NATO (zasilanie z magazynka od-

bywa się wyłącznie, gdy wyczerpie się amunicja taśmowana).

4.2. Brytyjski ręczny 5,56 mm karabin maszynowy L86A1/A2

Brytyjski karabin maszynowy L86A1/A2 (rys. 3) jest wersją karabinka standardo-

wego L85A1/A2, rkm L86A 1. Podobnie jak L85A1 jest bronią zbudowaną w układzie

„bull – pup” * , samoczynną - samopowtarzalną, działającą na zasadzie odprowadzenia czę-

ści gazów prochowych przez boczny otwór w lufie. W broni zastosowano układ z krótkim

ruchem tłoka gazowego (tłok porusza się w komorze gazowej znajdującej się nad lufą)

oraz trójpołożeniowy, nastawny regulator gazowy: pierwsze położenie jest stosowane w

warunkach normalnych, drugie położenie przy eksploatacji broni w trudnych warunkach,

natomiast trzecie położenie jest wykorzystywane do miotania granatów nasadkowych.

Karabinek jest zasilany z magazynka łukowego (od karabinka M 16) o pojemności 30 na-

bojów.

* Bull-pup – układ broni uzyskany dzięki zamontowaniu mechanizmów broni w kolbie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: