Rafał Ziemkiewicz - Felietony - Problem z Monte Cassino.pdf - Rafał Ziemkiewicz - walhalla_88

26 maja 2004

Problem z Monte Cassino

Takiej książki się nie zapomina. Co ja zresztą mówię, książki - dla nas, grupki kumpli z siódmej i

ósmej klasy podstawówki, to była po prostu relikwia. Takich książek mieliśmy tylko kilka, pożyczanych

pod karą śmierci, czytanych, a choćby i tylko dotykanych nieodmiennie w nabożnym skupieniu, jak

przystoi dotykać Świętej Księgi. Ja miałem, z jakichś cudem ocalałych resztek dziadkowej biblioteki, tom

wspomnień najmłodszych uczestników wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. „ O uczniu żołnierzu”. Jeden

z kolegów odziedziczył po swoim dziadku przedwojenne podręczniki historii, w których cała ta wojna

była zrelacjonowana z wielką starannością, i różne stare mapy oraz atlasy, w tym wydaną przez Niemców

na początku lat czterdziestych bogato ilustrowaną książkę, w której chełpili się swymi zwycięskimi

kampaniami. Na podstawie tego właśnie wydawnictwa, pamiętam, wymalowaliśmy do gabinetu

historycznego w naszej szkole wielką mapę kampanii wrześniowej, wprawiając panią od historii w

konsternację, bo, w przeciwieństwie do naszych podręczników, mapa ta wyobrażała całe terytorium

przedwojennej Polski (w peerelowskich książkach wrzesień 1939 kończył się zawsze na Bugu),

atakowane, symetrycznie, od zachodu czarnymi, a od wschodu czerwonymi strzałkami. O dziwo zresztą,

eksponat w gabinecie historycznym przetrwał parę lat, nauczycielka kazała nam tylko zmienić podpis w

legendzie: zamiast „kierunki natarcia” musiało być „kierunki wkraczania wojsk radzieckich”.

Ale z tych książek-skarbów, dzielonych z kumplami, zdecydowanie najważniejsza była ta, o

której wspomniałem na początku. „Bitwa o Monte Cassino” Melchiora Wańkowicza, wydana w 1947

roku przez drukarnię II Korpusu we Włoszech. Nie mam pojęcia, jakim sposobem trafiła do biblioteki

ojca mojego szkolnego kolegi, gdzieś po drodze zawieruszył się pierwszy tom i obwoluty, ale to, co

pozostało, stanowiło magiczne wrota do jakiegoś innego, prawdziwego świata. Książka była bogato

ilustrowana, prawie każda jej strona stanowiła montaż dokumentalnych fotografii, schematów, mapek i

ilustracji z tekstem. Nie wiem, nawiasem mówiąc, czy dziś komuś by się chciało coś podobnego wydać, i

czy nasze supernowoczesne, skomputeryzowane drukarnie podołałyby takiemu zadaniu. Twarze ludzi,

którzy tam byli, ich życiorysy, zakazane słowa „Katyń”, „Sybir”... Trudno wskrzesić w sobie po latach

pamięć, co się nad tą lekturą myślało. Pamiętam tylko towarzyszące jej wzruszenie, z rodzaju tych

wzruszeń, jakie zostają na całe życie.

Paręnaście lat temu rzymskie wydanie „Bitwy o Monte Cassino” doczekało się w wolnej Polsce

reprintu, na który wybuliłem bez chwili namysłu znaczną część swoich ówczesnych miesięcznych

dochodów. Wtedy dopiero mogłem poznać początek bitwy i losy pierwszego polskiego natarcia;

ocenzurowanych, peerelowskich wydań nie warto było przecież, po takich lekturowych doznaniach,

nawet brać do ręki. Potem reprint wylądował na półce, z której zeskoczył dopiero w ostatnich dniach, gdy

z przyczyn rocznicowych, o Monte Cassino przypomniały media.

Państwo mają do mnie często pretensję, że piszę „polactwo”. A jak mam pisać? Proszę wziąć

sobie na świeżo tę książkę do ręki, poczytać i powiedzieć z ręką na sercu, czy ta skundlona ludność

miejscowa, która dominuje dziś na obszarze państwa zwanego Rzeczpospolitą Polską w istocie wywodzi

się od ludzi opisanych przez Wańkowicza, i czy byłaby zdolna do porównywalnych rzeczy? Odpowiedź

jest przecież oczywista. Więc jeśli tamto byli Polacy, ci tutaj na takie miano po prostu nie zasługują. Jaką

im nazwę dobierzemy, jest kwestią drugorzędną. Nie podoba się polactwo, proszę bardzo, słucham

innych propozycji.

Mam z tym Monte Cassino i innymi takimi sprawami kłopot, przyznaję się. Nie intelektualny, bo

na rozum biorąc, nie mam wątpliwości, że zdobywając kosztem takiej masakry ów nieszczęsny klasztor,

po raz kolejny w naszej historii daliśmy się cynicznym graczom światowej polityki wystawić do wiatru.

Nic z tego Polska nie miała, poza pustą chwałą, a w zasadzie i tej nie - w księgarniach leży dziś przekład

amerykańskiego bestselleru „Monte Cassino”, w którym udział Polaków w bitwie skwitowany jest

kilkoma zdaniami, a z telewizji Discovery dowiedziałem się, że w zwycięstwie dopomogli Brytyjczykom

i Amerykanom tylko Francuzi. Ale mam z tym kłopot emocjonalny, bo wiedząc to, co wiem, nie umiem

czuć niczego innego, niż to, co czuję. Mam w ogóle taki problem z całą prawie naszą historią. Cóż, takie

są na starość złe skutki samowolnego sięgania w dzieciństwie po zakazane lektury.

Rafał Ziemkiewicz - Felietony - Problem z Monte Cassino.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: