Transfuzjologia_notatki.doc

Kurs z transfuzjologii

Rys historyczny

1667 – Jean Baptiste Denis – przetoczenie krwi zwierzęcej

1818 – Blandell – pierwsze przetoczenie krwi ludzkiej, pierwszy opis próby biologicznej

1901 – Lansteiner odkrycie grupy krwi

1914 – wprowadzenie płynu konserwującego (cytrynian)

1940 – Lansteiner i Wiener – odkrycie czynnika Rh

Podstawa prawna działania służby Krwi w Polsce

Ustawa z 22 sierpnia 1987 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. 108, poz. 681)

Ustawa z dnia 26 listopada 2003 o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi oraz o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. 223, poz. 2215)

Dostosowanie do dyrektywy Europejskiej 2002/S8/EC ustanawiającej standardy dotyczące jakości i bezpieczeństwa pobierania, badania, przetwarzania, przechowywania i wydawania krwi i jej składników.

Organizacja służby krwi w Polsce

Ministerstwo Zdrowia -> Narodowe Centrum Krwi

\/

Instytut Naukowo – Badawczy

\/

Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (21)

\/

Oddziały Terenowe ( 136)

Instytut Naukowo – Badawczy -> MSWiA

\/

MON

\/

Wojskowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa

Zapobieganie zakażeniom wirusologicznym

Selekcja krwiodawców (kwestionariusz, wywiad)

Stosowanie testów mikrobiologicznych

Karencja preparatu (ale z przeniesieniem na odpowiedzialności na lekarza)

Obecnie wykonywane badania:

HbsAg, antyHCV, anty HIV2, ALAT, odczyny kiłowe, HBV DNA, HCV DNA, HIV RNA

W niektórych krajach dodatkowo: antyHbc, CMV, p24, HTLV

Zapobieganie zakażeniom bakteryjnym

Przez samowystarczalność rozumie się zabezpieczenie pacjentów wymagających podawania czynników krzepnięcia krwi.

Rozporządzenie regulujące

·         Kwalifikacje wymagane od osób zatrudnionych przy pobieraniu krwi, oddzielaniu składników i ich wydawaniu

·         Rejestr dawców krwi

·         Wysokość opłat za krew i jej składniki

·         Sposób szkolenia pielęgniarek i ich położnych dokonujących przetaczania

·         Odpłatność za rzadkie grupy krwi, osocze i surowice-

·         Posiłek ok. 4500kal

Rozporządzenie określające sposób i organizację leczenia krwią w zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. z dnia 3.10.2005 nr 191, poz 1607)

Określone zostały:

·         Obowiązki i zadania kierownika ZOZ-u

·         Obowiązki ordynatorów oddziału, lekarzy i pielęgniarek

·         Sposób powoływania banku krwi (jego organizacje, sprawowanie nadzoru nad działalnością banku)

·         Zadania kontrolerów transfuzjologicznych

Kwalifikowanie krwiodawców na podstawie badania lekarskiego, wyników badań laboratoryjnych

Jednorazowy upust 1 j. krwi powoduje:

Spadek RBC o ok. 6-10%

Spadek Hgb o 1%

Spadek HCT o ok. 2%

Odnowa RBC 7-10 dni

Odnowa Hgb 4-6 tygodni (to określa minimalny okres pomiędzy przetoczeniami)

Wywiad medyczny:

Dawcą może być osoba 18-65 lat

Wyjątkowo decyzją lekarza można obniżyć lub przedłużyć

Wywiad bez przeciwwskazań stałych i czasowych

Dyskwalifikacja

1. Zabiegi operacyjne

·         Duże zabiegi operacyjne -12 mcy

·         Resekcja żołądka – dyskwalifikacja stała

·         Małe zabiegi – 1 tydzień

·         Zabiegi endoskopowe – 12 mcy

2. Osoby leczone krwią i jej składnikami – 12 miesięcy

3, Choroby układu krążenia

Dyskwalifikacja stała:

·         Wada serca

·         IHD

·         Stan po zawale

·         Zaburzenia rytmu

·         Zapalenia wsierdzia

·         Kardiomiopatie

·         Gorączka reumatyczna

·         Niewydolność krążenia

·         Znacznego stopnia miażdżyca

·         Stan po udarze

·         Przewlekłe choroby naczyń obwodowych (choroby tętnic, nawracające zapalenie żył)

Nadciśnienie tętnicze – czasowa

4. Choroby układu nerwowego – dyskwalifikacja stała

·         Padaczka

·         Organiczne schorzenia OUN

·         Ciężkie nerwice wegetatywne

·         Choroby psychiczne

Europa dopuszcza do oddawania krwi osoby, u których napady nie występowały przez kolejne 3 lata.

5. Choroby układu oddechowego

·         Przewlekłe choroby układu oddechowego (dyskwalifikacja stała – decyzja lekarza)

·         Astma niesterydozależna może być zakwalifikowana do oddawania

·         Ostre choroby układu oddechowego – czasowa

·         Grużlica w wywiadzie:
Może być dawcą, jeśli otrzyma zaświadczenie od lekarza ftyzjatry o całkowitym wyleczeniu przed minimum 5 laty

6. Choroby układu pokarmowego

Stałe:

·         Ostre i przewlekłe choroby wątroby

·         Przewlekłe biegunki, jeśli nie są wywołane zakażeniem jelitowym lub reakcją alergiczną

Czasowe:

·         Ostre choroby układu pokarmowego

·         Zaostrzenie przewlekłych chorób układu pokarmowego (choroba wrzodowa żołądka i XII-cy)

7. Choroby układu moczowego

·         Przewlekłe choroby układu moczowego z wyjątkiem kamicy nerkowej – stała

·         Ostre choroby układu moczowego - czasowa

·         Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek – dopiero po 5 latach od wyleczenia

8. Choroby gruczołów dokrewnych

Stałe:

·         Cukrzyca

·         Choroba Cushinga

·         Choroba Graves - Basedowa

Europa – cukrzyca nieinsulinozależna – nie stanowi dyskwalifikacji

9. Choroby skóry

·         Przewlekłe choroby skóry jak np. cukrzyca – stała

·         Choroby zapalnie i uczuleniowe skóry – czasowa

10. Choroby alergiczne

Czasowe:

·         Ostre stany uczuleniowe

·         Zaostrzenia przewlekłych chorób alergicznych

·         Okres odczulania

Europa nie dopuszcza oddawania składników krwi (osocza i płytek)

11. Choroby układowe

·         Np. kolagenozy – stała

12. Choroby weneryczne

·         Kiła – zarówno wrodzona jak i nabyta – stała

·         Rzeżączka – 12 miesięcy od czasu zakończenia leczenia

13. Wirusowe zapalenie wątroby

Stała

·         W wywiadzie

·         Dodatnie wyniki testów wirusologicznych

·         Wysokie wartości ALAT (2x norma laboratorium)

·         Gdy istnieje podejrzenie, że krew dawcy badanej osoby mimo ujemnych wyników mogła być przyczyną wystąpienia choroby u biorcy

·         Żółtaczka o niejasnej etiologii w wywiadzie

14. Zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS)

Stała dyskwalifikacja:

·         Nosicielstwo wirusa

·         Przynależność do grup wysokiego ryzyka:

o        Homoseksualiści

o        Osoby uprawiające prostytucje

o        Osoby często zmieniające partnerów seksualnych

o        Narkomani

o        Partnerzy seksualni osób z grupą ryzyka

Pobyt w krajach o dużej częstotliwości występowania nosicieli anty-HIV i chorych na AIDS – dyskwalifikacja na 12 miesięcy

Stałą dyskwalifikacje stanowi przebyta malaria, lub stosowanie leków przeciwmalarycznych (6 mcy po powrocie)

Badanie przedmiotowe

Ciężar ciała

Min 50kg u mężczyzn

45 kg u kobiet

Europa nie poniżej 50kg

Temperatura ciała nie powinna przekraczać 37C

RR < 180/100

Tętno miarowe 50-110

Węzły chłonne bez zmian

Badania laboratoryjne

·         Hgb
M nie niższa niż 13.5 g/l
K nie niższa niż 12.5 g/l

·         PLT
150 – 400 tys

·         WBC
4-10 10e9/l

Czas ważności wyników badań laboratoryjnych krwi 7 dni (oprócz badań w kierunku chorób wrodzonych)

Częstość i objętość donacji:

Krew pełna M 6x rok, K 4x rok (min 56 dni, 8 tyg pomiędzy)

Objętość 450ml = jedna donacja = jedna jednostka

Procedury w preparatyce krwi

Plyny konserwujące

Plyny resuspendujące

Rozdzielenie krwi na składniki

Metody przechowywania

Cele płynów konserwujących:

Zapobieganie krzepnięciu krwi

Zapewnia źródło właściwych składników odżywczych dla komórek krwi

Zapobiega procesom starzenia się krwinek czerwonych

Właściwości CPD i CPDA1

Typowa ilość płynu konserwującego zawarta w pojemniku przewidziana jest na objętość 450 +/- 10% krwi pełnej (od 405 do 495 ml)

Pobranie mniejszej objętości (300-405 ml) nie dyskwalifikuje donacji, ale nie podlega dalszej preparatyce

Jeśli masa dawcy jest niższa niż wymagane minimum lub, jeśli wystąpią inne szczególne okoliczności, można pobrać jednostki krwi o objętości mniejszej niż 300ml pod warunkiem odpowiedniego zmniejszenia ilości roztworów antykoagulantu

Pojemnik macierzysty zawiera roztwór ant...