Kultura muzyczna starożytnej Grecji
1) Wstęp – wielkie znaczenie dla rozwoju nowożytnej muzyki europejskiej
· terminy muzyczne (np. gama, melodia, orkiestra, tetrachord)
· liczne źródła poznania – literackie i ikonograficzne oraz instrumenty i nieliczne utwory muzyczne.
2) SYNKRETYZM SZTUK – połączenie elementów muzyki, poezji i tańca.
3) Związki muzyki z literaturą:
a) stworzenie trzech podstawowych gatunków literackich:
· Epika
§ cechy: narracja, obiektywny stosunek autora do przedstawianych wydarzeń;
§ przykłady – Homer: Iliada, Odyseja (wykonywane w sposób śpiewnej recytacji).
· Liryka
§ liryka solowa – twórcy: Safona (poezja miłosna), Alkajos
§ liryka chóralna – twórca: Stesichoros z Chimery
§ formy liryki chóralnej: ody, hymny, elegie i treny.
· Dramat (Ateny)
§ geneza: wywodzi się z dytyrambów na cześć Dionizosa,
§ dramaty wykonywano w postaci tetralogii: trzy tragedie i komedia (dla odprężenia),
§ charakterystyka dramatu (na ocenę celującą),
§ przedstawiciele: Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Arystofanes (komedie)
b) muzyka solowa – formy:
1) amatorski skolion (zygzak),
2) zawodowy nomos (monodia cykliczna) – np. Nomos pytyjski.
4) Rozwój teorii muzyki:
a) badania Pitagorasa nad strojem dźwiękowym - kwintowy system pitagorejski,
b) Damon z Aten – teoria ethosu muzycznego: badanie wpływu muzyki na psychikę człowieka,
c) koncepcja mimesis – naśladowanie natury poprzez sztukę (muzykę),
d) Arystoteles – koncepcja katharsis (oczyszczenie poprzez sztukę).
5) System dźwiękowy:
a) odmiany tetrachordów:
· dorycki (e1-a)
· frygijski (d1-g)
· lidyjski (c1-f)
b) skale starogreckie:
· dorycka (e1-e) – zrównoważona
· frygijska (d1-d) – namiętna, uczuciowa i ekstatyczna
· lidyjska (c1-c) – wykorzystywana przy śpiewach żałobnych
6) Notacja muzyczna (literowa):
a) notacja instrumentalna (starsza; oparta na alfabecie fenickim)
b) notacja wokalna (późniejsza; oparta na alfabecie jońskim)
7) Poetyckie stopy metryczne
a) np. jamb, trochej, daktyl, amfibrach
b) powstanie metrum
8) Instrumentarium
a) chordofony – lira, kithara, barbiton
b) aerofony – aulos, salphinx, syrinx
c) idiofony – talerze, kołatki, dzwonki, sistrum egipskie
9) Muzyka jako dyscyplina olimpijska:
a) kitharystyka – rywalizacja w zakresie gry na kitharze,
b) auletyka – rywalizacja w zakresie gry na aulosie.
10) Podsumowanie – wpływ teorii i praktyki greckiej na muzykę nowożytną w zakresie:
· tworzenie terminologii muzycznej,
· tworzenia systemu dźwiękowego,
· muzykoterapii,
· psychologii muzyki,
· pedagogiki muzycznej,
· instrumentów muzycznych.
Przygotowała Agnieszka Borkowska, 2011; spr. J.Krzyżak
KaC2009