Szewcy.pdf

Szewcy – streszczenie

Akt I –

Scena – jak pisze w didaskaliach Witkacy – przedstawia

warsztat szewski. Przy pracy (kuciu butów) Sajetan rozmawia

z Czeladnikami. Wygłasza swoje poglądy – brak wiary w

rewolucję, o swojej klasie mówi, że są „nawozem, jako ci

dawni królowie i inteligencja w stosunku do totemowego

klanu - nawóz!”. W jego wypowiedzi, pojawia się co chwila

powiedzonko „hej”, które denerwuje II Czeladnika. Sajetan

tylko pozornie jest pogodzony ze swoją najniższą pozycją w

społecznej hierarchii, rządzący są dla niego jedynie

próżniakami i draniami. Majster szewski chciałby „ich dziwki

deflorować, dewergondować, nimi się delektować, jus prima

noctis nad nimi sprawować, w ich pierzynach spać, ichnie

żarcie żreć aż do twardego rzygu…”. Czeladnicy podzielają

poglądy Kajetana, marzą o zemście na elicie rządzącej.

Pojawia się Scurvy, mówi on szewcom, że powinni czuć się

szczęśliwi, bo „wyzwolenie jest tylko przez pracę”.

Przekonuje, że podział na dyrektorów, wyższych urzędników

oraz pracowników będzie zawsze. Praca umysłowa wymaga

„innych składników mózgu – mózgu i jedzenia” stąd istnieją

różnice w standardzie ich życia. Czeladnik II zasypuje

Scurvego szczegółami ze swego życia, Prokurator denerwuje

się, jego złość osiąga apogeum, gdy Czeladnik wspomina o

nieodwzajemnionej miłości prokuratora do Księżnej. Scurvy

wyzywa Czeladnika „milcz, sflądrysynie, milcz,

skurczyflaku”Wchodzi księżna i rozdaje wszystkich

postaciom kwiatki ze swego żółtego bukietu. Scurvy,

wyznaje, że będzie jej godny jak wykona dla niej choć jedną

parę butów. Chorobliwe pożądanie Prokuratora bawi Księżną,

a nawet więcej, mówi ona „Chciałabym, aby pan patrzył na

to, kiedy ja – wie pan? – ten tego – tylko nie powiem z kim -

…Niepewność pańska jest dla mnie rezerwuarem

najwyuzdańszej, płciowej, samiczkowatej, bebechowato-

owadziej rozkoszy – chciałbym jak samice modliszki, które

ku końcowi zjadają od głowy swoich partnerów, którzy mimo

to nie przestają tego – wie pan, hehe!”. Czeladnicy naigrywają

się z cierpienia Scurv’ego, który ubolewa nad tym, że nie jest

prawdziwym hrabią. Księżna śpiewa piosenkę, z której

Prokurator dowiaduje się, że jej panieńskie nazwisko brzmiało

Bajbel-Burg, uświadamia sobie, ze była ona kiedyś panienką a

nawet małą dziewczynką, i roztkliwia się jeszcze

bardziej.Szewcy dyskutują na tematy filozoficzne. Rozważają

problem różnic społecznych. Sajetan zwraca Księżnej uwagę,

że nie powinna, jako arystokratka występować w sztuce „i

dlatego musi błąkać się po sztukach bez sensu, stojących poza

literaturą” Scurvy chce stanąć na czele szewców, ale Sajetan

stwierdza, że nie potrzebują oni inteligentów. W mowie swej

popada w ekstazę, mówi o związku z wszechrzeczą „czuję się

naprawdę kuzynem jurajskich gadów i trylobitów sylurskich,

a także świń i lemurów – czuję związek z wszechstworzeniem

– rzadko to bywa, ale jest prawdą!” Księżna jest zachwycona,

pragnie się oddać Sajetanowi dla samej formy. Czeladnik II

zastanawia się nad kwestią przodków. Pochodzenia rodowego

nie należy przeceniać, jak robią to arystokraci (od nich gorsi

są już tylko półarystokraci). Czeladnik stwierdza, ze wszystko

jest absurdem, Księżna proponuje jako antidotum- żarliwą

wiarę za to Sajetan „wali ją w pysk tak, że cała krwią się

zalewa”. Scurvy gardzi metodami szewców, uważa, że

zmiany można przeprowadzić bez użycia przemocy. Jego

zdaniem arystokracja się przeżyła, trzeba zreformować

kapitalizm, ale nie zniszczyć inicjatywy prywatnej. Księżna

wystąpienie Scurvy’ego podsumowuje krótko „Nudno, panie

Robercie. To, co pan mówi, to są frazesy społecznego

impotenta bez istotnych przekonań”. Prokurator

wychodzi.Teraz to Księżna przedstawia swoje poglądy, mówi

o bliskości, jaka łączy ją z szewcami. Twierdzi, że utaiła się w

nich – przedstawicielach ręcznego rzemiosła „osobowa

tęsknota pierwotnego, leśnego i wodnego bydlęcia, którą

arystokraci, zatracili z intelektem”. Przekonuje ona szewców,

że różnice społeczne są zgubne, drażnią bowiem „Dziarskich

Chłopców” Jej zdaniem tylko ona pozostaje bezideowa. W

efekcie tego przemówienia szewcy chcą zgładzić Księżną,

wtedy pojawia się Scurvy z „Dziarskimi Chłopcami” i

wszystkich aresztuje. W szewskiej izbie, jego zdaniem „jest

gniazdo najohydniejszej, przeciwelitycznej rewolucji świata,

chcącej sparaliżować wszelkie poczynania od góry – tu rodzi

się ona z pomocą perswazji nienasyconej samicy, degeneratki

jej własnej klasy, a ostatecznym celem jej – babomatriarchat

ku pohańbieniu męskiej, jędrnej siły- społeczeństwo jest

kobietą – musi mieć samca, który je gwałci”. Scurvy zostaje

ministrem sprawiedliwości i „wielości rzeczywistości”.

Akt II

Scena rozgrywa się w więzieniu, w którym stworzono salę

przymusowej bezrobotności „w celu udręczenia osobników

żądnych pracy”. Sajetan domaga się pracy, docenia jej urok,

dopiero teraz, gdy niemiłosiernie się nudzi, boli go „na

wątpiach od tego przymusowego lenistwa”. Stwierdza nawet,

że nigdy, żadnej dziwki tak nie pragnął jak teraz pragnie

pracy. Okazuje się jednak, że Scurvu cierpi podobnie jak

szewcy, tyle, że nie na brak pracy, ale dlatego, że od momentu

objęcia władzy, nie wie, kim jest. „Nie wiem czy jestem

typem tchórza wytworzonym przez dyktaturę, czy

prawdziwym wyznawcą faszyzmu w wydaniu <>? Tężyzna

sama w sobie! Kim jestem? Boże! Com ja z siebie uczynił!

Liberalizm to guano – to najgorsze z kłamstw. Boże, Boże! –

jestem cały z gumy, którą na coś niewiadomego naciągają.

Kiedyż pęknę wreszcie? Tak żyć nie można, nie wolno, a żyję

się jednak – to straszne.” Sajetan wątpi w szczerość cierpienia

prokuratora. Ten oświadcza, że Czeladnicy będą gnić w

więzieniu do końca życia. Szewcy błagają o litość, jedynie

Sajetan, choć nie przychodzi mu to łatwo, pozostaje wierny

swym przekonaniom. Mówi, że „nacjonalizm już się

wyprztykał”, powinna zebrać się, jego zdaniem, liga, która

zmieniłaby mentalność świata, poczynając od inteligencji.

Scurvi zgadza się z Sajetanem w kwestii konieczności zmian.

Majster szewski zarzuca Prokuratorowi oportunizm,

wyśmiewa go, że chociaż ma ku temu możliwości (jest

przecież na czele elity rządzącej) to jednak pozostaje bierny.

Sajetan próbuje przekonać Skurvy’ego do działania. Okazuje

się wówczas, że dobrobyt jest środkiem zaradczym przeciw

urokom Księżnej, dlatego tak na nim zależy Prokuratorowi.

Utrzymanie robotników w nędzy jest celowe, Scurvy

wyznaje, że tylko oni pozostali ludźmi „Ludzie teraz to wy

tylko wy - to każdy wie. A dlatego tylko, żeście po tamtej

stronie; jak przejdziecie tę linijkę, będziecie tacy sami jak

my.” Sajetan zaprzecza, jest przekonany, że szewcy są w

stanie stworzyć bezkompromisową ludzkość, która „będzie,

aż po zagaśnięcie słońca”. Zostaje wezwana Księżna, której

prokurator nakazuje szyć buty. Rozmowa Sajetana i

Skurvy’ego trwa dalej. Prokurator zazdrości uwięzionemu, że

ten może mówić to, co myśli i czuje. Sajetan przekonuje, że

jego ideą jest ”cofnięcie kultury bez tracenia wysokości

duchowej”. Majstra szewskiego ogarnia nuda, która jest

najgorszym z możliwych stanów. Księżna mówi Scurvy’emy,

ze nie może doczekać się chwili, gdy ten zostanie uwięziony

przez szewców, a ona na oczach wygłodzonego seksualnie

prokuratora odda się Sajetanowi. Scurvi nie może już

wytrzymać„Zmartwiałem wprost z piekielnej żądzy

połączonej z ohydnym niesmakiem. Jestem faktycznie jak

pełna szklanka: boję się ruszyć, aby się nie wylała. Oczy mi

na łeb wyłażą. Wszystko mi puchnie jak sałata, a mózg mój

jest jak wata umoczona w ropie zaświatowych ran. O pokuso

niedosiężna w swej dzikości bez dna!(…). Wychodź z

więzienia małpo metafizyczna! Co będzie, to będzie: użyję

raz, choćbym z żalu potem skonać miał …”. Księżna ulega

oddaje się prokuratorowi. Szewcy doznają olśnienia nową

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: