Skrekon.04.doc

69

Część II

PODSTAWY  KONSTRUKCJI  MASZYN  Z  RYSUNKIEM  TECHNICZNYM

11. WSTĘP

11.1. Rola  rysunku  w  technice

              Czy technika mogłaby się rozwijać bez rysunku? Za pomocą rysunku przenosi się na papier pomysły urządzeń, aparatów i mechanizmów z utrwalonymi kształtami i zdefiniowanymi wymiarami ich części. Rysunki te są kierowane do warsztatów i następnie wykonywane zgodnie z instrukcjami konstruktora. Rysunek jest więc środkiem (językiem) porozumiewania się między konstruktorem i wykonawcą. Aby jednak mógł być łatwo i jednoznacznie rozumiany, musi być jasny i prosty, a ponadto zawierać wszystkie informacje potrzebne użytkownikowi. Dlatego technicy powinni posługiwać się specjalnym rodzajem rysunku zwanym RYSUNKIEM TECHNICZNYM, wykonanym według ściśle ustalonych i objętych normami zasad.

11.2. Rodzaje  rysunków  technicznych

              Ze względu na sposób wykonania rysunki techniczne dzielą się dwie grupy:

-  rysunki szkicowe, wykonane odręcznie,

- rysunki techniczne (właściwe), wykonane ręcznie przyborami lub za pomocą
    komputera.

              Ze względu na przeznaczenie rozróżnia się:

-  rysunki poglądowe, odtwarzające w sposób obrazowy istotne cechy przedmiotu,

- rysunki schematyczne, czyli bardzo uproszczone rysunki przedstawiające samą
   zasadę działania lub budowy maszyny czy ideę połączeń przewodów przepływu
   substancji lub energii,

-  rysunki konstrukcyjne, odtwarzające dokładnie kształt i wymiary przedmiotu.

              Rysunki konstrukcyjne dzielą się na:

- rysunki złożeniowe, przedstawiające całość mechanizmu, aparatu, maszyny, urzą-
   dzenia albo jeden z zespołów w stanie zmontowanym,

- rysunki zestawieniowe, są to rysunki na których podano wymiary, tolerancje itd.
   wszystkich części składowych, a więc łączące cechy rysunków złożeniowych i
   wykonawczych.

- rysunki  wykonawcze  (warsztatowe)  poszczególnych  części,  zawierające
   wszystkie dane potrzebne do wykonania przedmiotu.

11.3. Formaty  rysunkowe

              Formaty arkuszy rysunkowych stosowanych w rysunkach technicznych
określa polska norma PN-80/N-01612. Dzielimy je na formaty zasadnicze i pochodne. W poniższej tabeli wyszczególniono formaty zasadnicze wraz z wymiarami (w mm).

              Ze względu na położenie tabliczki rysunkowej formaty dzielimy na pionowe i poziome.

Tablica 11.1

Formaty rysunkowe

              Określenie "pionowy" oznacza położenie tabliczki rysunkowej w prawym dolnym rogu, wzdłuż krótszego boku, a "poziome" wzdłuż boku dłuższego.

              Każdy format obramowany jest ramką. Linie ramki rysowane linią ciągłą grubą przebiegają w odległości:

              - 25 mm od lewej krawędzi arkusza,

              - 5 mm od pozostałych krawędzi.

Rys.11.1. Formaty rysunkowe

              Formaty pochodne są formatami, które powstają przez zwielokrotnienie krótszego boku formatu zasadniczego, np. A3 x 5 jest formatem o wymiarach
420 x 1485 [420 x (5 x 297)]. Dopuszcza się stosowanie formatu A5 o wymiarach połowy formatu A4, tj. 148 x 210 z tabliczką wzdłuż boku dłuższego.

11.4. Tabliczki rysunkowe

              Rodzaje tabliczek rysunkowych są opisane w normie PN-85/-01119. Istnieje znaczna liczba tabliczek, których różnorodność wynika z istnienia wielu różnych dziedzin techniki. Praktycznie w rysunku technicznym maszynowym stosowane są dwa rodzaje tabliczek:

1)  tabliczka rysunku złożeniowego (zestawieniowego),

2)  tabliczka rysunku wykonawczego (warsztatowego).

              Na rys.11.2 pokazano przykładowo opracowaną w Katedrze Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn PG uniwersalną tabliczkę, którą można stosować na rysunku złożeniowym i wykonawczym. Tabliczki na rysunkach należy umieszczać zgodnie z zaleceniami podanymi w rozdz. 11.3.

Rys.11.2

11.5. Podziałki  rysunkowe

              Podziałka rysunkowa jest to stosunek  wymiarów rysunkowych elementu do jego wymiarów rzeczywistych. Podziałki objęte są normą PN-80/N-01610, która wyróżnia trzy typy podziałek, a w każdym typie ciąg wielkości.

1. Podziałka naturalna o wartości                                          1:1

2. Podziałka zmniejszająca o wartościach:              1:2,                            1:20,                  1:200,               itd.

                                                                                                                              1:2,5,              1:25,                  1:250,              itd.

                                                                                                                              1:5,                            1:50,                  1:500,              td.

                                                                                                                              1:10,                            1:100,                  1:1000,              itd.

3. Podziałka powiększająca o wartościach:              2:1,                     20:1,       2000:1,              itd.

                                                                                                                              5:1,                     50:1,         500:1,              itd.

                                                                                                                      10:1,                   100:1,        1000:1,              itd.
              Zastosowaną na rysunku podziałkę należy podać w tabliczce. Przy zastosowaniu kilku podziałek należy poza podziałką główną, w której wykonano większą część rysunku, podać także w tabliczce w nawiasach oraz nad odpowiednimi fragmentami rysunku tam gdzie je zastosowano, pozostałe podziałki.

11.6. Rodzaje  linii  rysunkowych

              Rodzaje linii rysunkowych opisane są w normie PN-82/N-01616. Poniższa tablica przedstawia podstawowe przeznaczenie linii rysunkowych w rysunku maszynowym.

Tablica 11.2

Rodzaje linii rysunkowych