20 lat Sekcji Duchowości Teologów Polskich.pdf

Ks. Marek Chmielewski

DWADZIEŚCIA LAT

SEKCJI DUCHOWOŚCI TEOLOGÓW POLSKICH *

Zainteresowanie problematyką życia duchowego, czyli — jak

zaznacza Jan Paweł II — pewnym stylem „życia wedle Ducha” i

„postępowaniem według Ducha” (por. VC 93; Rz 8, 4. 9) obecne

jest już w najwcześniejszych pismach Ojców Kościoła, a w pew-

nym sensie nawet w Piśmie świętym. Chrześcijańska tradycja

teologiczna w ciągu dwóch tysięcy lat dostarczyła niezliczonej

ilości wybitnych dzieł duchowych. Pierwsze usystematyzowane

traktaty teologiczne na temat życia duchowego, którym można

byłoby nadać miano opracowań naukowych, zaczęły się poja-

wiać w dobie późnej scholastyki, a swój rozkwit osiągnęły w

XVII wieku głównie w Hiszpanii, Francji i Włoszech, co nie zna-

czy, że polscy teologowie tej epoki nie mieli twórczego udziału

w tej dziedzinie. Przeciwnie, znakomite studia na temat ascezy,

modlitwy, kontemplacji, doświadczenia mistycznego, życia za-

konnego itp., autorstwa takich teologów, jak jezuici: Mikołaj Łę-

czycki († 1653), Kasper Drużbicki († 1662), Daniel Pawłowski

(† 1673) i Tomasz Młodzianowski († 1686), dominikanin Mikołaj

z Mościsk († 1632), karmelita Andrzej Cyrus († 1647), franciszka-

nin Stefan Chryzostoma Dobrosielskiego († 1676), marianin Sta-

nisław Papczyński († 1701) i wielu innych, były znane i cenione

za granicą 1 .

Niesłabnące zainteresowanie duchowością doprowadziło do

powstania w Rzymie pierwszych uniwersyteckich katedr teolo-

gii ascetyczno-mistycznej, najpierw na Uniwersytecie św. Toma-

————————

* Opublikowano w: ks. M. Chmielewski, Polscy teologowie duchowości 2003

(„Duchowość w Polsce”, t. 8), Lublin 2003, s. 13-38.

1 Zob. J. Misiurek, Historia i teologia polskiej duchowości katolickiej , t. 1 (w. X-

XVII), Lublin 1994.

sza „Angelicum” w 1917 roku, a dwa lata później na Papieskim

Uniwersytecie Gregoriańskim „Gregorianum”. Od tego momen-

tu można mówić o teologii duchowości jako pełnoprawnej teolo-

gicznej dyscyplinie naukowej. Niebawem w całej Europie zaczę-

ły organizować się różne ośrodki akademickie zajmujące się teo-

logią duchowości. Polska nie pozostawała w tyle. Pierwszą kate-

drę teologii ascetycznej i mistycznej otwarto w 1957 roku w Ka-

tolickim Uniwersytecie Lubelskim na wniosek ks. Antoniego

Słomkowskiego († 1982), rektora tejże uczelni w latach 1945-

1951. Rada Wydziału Teologicznego KUL na posiedzeniu w dniu

31 VIII 1957 r. jego wniosek przyjęła jednomyślnie, powierzając

mu prowadzenie tej katedry 2 . Na jej bazie staraniem ks. Waleria-

na Słomki rozwinęła się w następnych dziesięcioleciach Sekcja

Teologii Duchowości, którą ostatnio przekształcono w Instytut

Teologii Duchowości z czterema katedrami i dziesięciorgiem peł-

noetatowych wykładowców 3 . Drugą, doniosłą zasługą ks. Słom-

kowskiego dla rozwoju teologii duchowości w Polsce było po-

wołanie Prymasowskiego Studium Życia Wewnętrznego w War-

szawie w 1962 r. Ponadto będąc członkiem poszerzonej Podko-

misji Studiów przy Konferencji Episkopatu Polski pełnił jedno-

cześnie funkcję przewodniczącego Sekcji Ascetycznej w ramach

Specjalistycznych Sekcji Pracowników Naukowo-Dydaktycz-

nych Wyższych Uczelni w Polsce. W takim charakterze wystę-

pował na forum Kongresu Teologów Polskich, który odbywał się

w Lublinie na KUL w dniach 21-23 IX 1971 r. Można zatem po-

wiedzieć, że ks. Słomkowski jest jakoś wpisany w „prehistorię”

obecnej Sekcji Duchowości Teologów Polskich.

————————

2 Zob. J. Warzeszak, Ks. Antoni Słomkowski 1900-1982. Rektor i odnowiciel

KUL. Teolog — rekolekcjonista, człowiek sumienia , Warszawa 1999, s. 185; W.

Słomka, Wkład ks. Antoniego Słomkowskiego w polską teologię duchowości , w: Ksiądz

rektor Antoni Słomkowski. Stulecie urodzin , red. M. Chmielewski, Lublin 2001,

s. 105-115.

3 Zob. M. Chmielewski, Instytut Teologii Duchowości KUL , w: Leksykon du-

chowości katolickiej , red. M. Chmielewski, Lublin-Kraków 2002, s. 355-357.

I. Powstanie i organizacja

Powstanie Sekcji Duchowości Teologów Polskich (dalej:

SDTP) wiąże się ściśle z ogólnopolskimi kongresami teologicz-

nymi, które począwszy od 1928 roku były organizowane z inicja-

tywy Polskiego Towarzystwa Teologicznego. W latach pięćdzie-

siątych PTT zostało zlikwidowane w jego wymiarze ogólnopol-

skim z motywów ideologicznych ówczesnych władz państwo-

wych. Pozostał jedynie oddział krakowski. W tej sytuacji inicja-

tywę zwoływania i organizowania ogólnopolskich kongresów

teologicznych przejęła Konferencja Episkopatu Polski. Kongresy

w latach 1958 i 1966 organizowała Komisja Episkopatu do Spraw

Seminariów, a później Komisja Episkopatu do Spraw Nauki Ka-

tolickiej, powstała w 1968 r. 4

W celu rozwijania działalności dydaktyczno-naukowej w

ramach określonej specjalizacji teologicznej, już podczas Kongre-

su Teologów Polskich w 1958 roku powołano do istnienia Specja-

listyczne Sekcje Pracowników Naukowo-Dydaktycznych Wyż-

szych Uczelni w Polsce. Formalną podstawą ich działania stał się

Regulamin zatwierdzony przez 119 Konferencję Episkopatu Pol-

ski, która obradowała w Krakowie dnia 6 V 1970 r. Regulamin

ten stanowi, że:

1. Pracownicy naukowo-dydaktyczni poszczególnych dyscy-

plin w wyższych uczelniach katolickich w Polsce tworzą Sekcje

Specjalistyczne;

2. Konferencja Episkopatu Polski powierza troskę o sekcje

Komisji do Spraw Nauki Katolickiej;

3. Na czele sekcji stoi kierownictwo, wybierane zwyczajną

większością głosów przez członków sekcji na pięć lat w składzie:

przewodniczący, wiceprzewodniczący i sekretarz;

4. Zadaniem sekcji jest:

————————

4 Zob. A. Kubiś, Wprowadzenie , w: Chrześcijaństwo a kultura polska , red. M. Ja-

worski, A. Kubiś, Lublin 1988, s. 9.

a) inicjowanie i koordynowanie współpracy naukowej i po-

pularyzacyjnej członków sekcji,

b) przygotowywanie programów i doskonalenie nauczania

poszczególnych dyscyplin naukowych,

c) organizowanie dorocznych spotkań członków sekcji, na

których będą omawiane sprawy naukowe i dydaktyczne danej

specjalizacji;

5. Udział w spotkaniach członków sekcji jest obowiązkowy.

Koszty tego udziału pokrywa uczelnia, w której dany pracownik

jest zatrudniony;

6. Regulamin niniejszy wchodzi w życie w chwili zatwier-

dzenia go przez Konferencję Plenarną Episkopatu Polski.

Z inicjatywą powołania SDTP wystąpił ks. prof. dr hab. Wa-

lerian Słomka, ówczesny kierownik Sekcji Teologii Duchowości

KUL. Okazją do tego był V Kongres Teologów Polskich, który

odbył się w KUL w dniach 14-16 IX 1983 r. pod hasłem: „Chrze-

ścijaństwo a kultura polska”. Na pierwsze zebranie przybyło 15

osób. Niestety, w archiwum SDTP nie zachowała się lista obec-

ności. Spotkaniu przewodniczył ks. prof. Słomka, który mając na

uwadze fakt istnienia już Sekcji Ojców Duchownych, zapropo-

nował utworzenie nowej Sekcji składającej się z dwóch Podsek-

cji: ojców duchownych i wykładowców teologii duchowości. W

toku dyskusji ustalono, że obydwie Podsekcje będą ze sobą

współpracować w ramach jednej Sekcji pod nazwą Sekcja Teolo-

gii Życia Wewnętrznego. Miało się to przejawiać m.in. w skła-

dzie zarządu Sekcji. Przewodniczącym będzie wybierany samo-

dzielny pracownik naukowy, zaś jego zastępcą ojciec duchowny

wybierany przez Podsekcję Ojców Duchownych. Pierwszym

przewodniczącym Sekcji wybrano prof. dr. hab. Eugeniusza We-

rona SAC 5 , wiceprzewodniczącym ks. dr. Stanisława Zygarowi-

————————

5 Zob. M. Chmielewski, Ks. Eugeniusz Weron pierwszy przewodniczący Sekcji

Duchowości Teologów Polskich , w: W służbie prawdzie i miłości. Powołanie do święto-

ści i apostolstwa. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Eugeniuszowi

cza — ojca duchownego WSD w Przemyślu, zaś sekretarzem —

dr. Czesława Kozłowskiego SJ.

W drugim dniu posiedzenia Sekcji ks. prof. Słomka odczytał

swój komunikat naukowy na temat: Relacja między religią a kultu-

rą . Podczas dyskusji, jaka miała miejsce, postanowiono w ramach

programu prac Sekcji zająć się opracowaniem podręcznika teo-

logii duchowości dla seminariów duchownych, jak również

uwzględnić w działalności naukowej Sekcji problematykę histo-

ryczną duchowości polskiej. Na koniec postanowiono, że Sekcja

zbierać się będzie raz w roku, zwykle w porze jesiennej. Następ-

ne posiedzenie zaplanowano na listopad 1984 roku w Warsza-

wie.

II. Pierwsze dziesięciolecie

1984 . Do pierwszego spotkania Sekcji doszło w WSD w Po-

znaniu dnia 6 IX 1984 r., na zakończenie dorocznych rekolekcji

dla ojców duchownych. W słowie powitania przewodniczący

wskazał na trzy zasadnicze motywy tego zebrania, mianowicie:

wcale niebagatelna sprawa zobaczenia się i poznania, „inwenta-

ryzacja” potrzeb związanych z dydaktyką teologii duchowości i

formacją życia duchowego w seminariach oraz wspólne poszu-

kiwanie sposobów zaradzenia tym potrzebom. Taką wiodącą po-

trzebą okazał się podręcznik teologii duchowości dla seminarzy-

stów, toteż spotkanie było zdominowane merytoryczną dyskusją

nad jego układem i treścią. Wypowiadali się m.in. dr Otto Filek

OCD, ks. dr Jacek Jezierski, ks. dr Andrzej Santorski, ks. dr Sta-

nisław Sikorski, ks. dr Leszek Slipek i ks. dr Stanisław Zygaro-

wicz. Zaproponowano tytuł: Teologia życia duchowego , zaś ideę

powołania jako myśl przewodnią.

————————

Weronowi SAC z okazji 85. Rocznicy urodzin i sześćdziesięciolecia święceń kapłań-

skich , red. P. Góralczyk, F. Mickiewicz, T. Skibiński, Poznań 1998, s. 51-60.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: